CHAWHCHAWRAWIH

  • Prof Lianzela

Tun tum chu chawhchawrawih deuhin chanchin/thil kan fawmkhawm leh ange. Chhiartu te tan eng teh vak a nilo maithei a, a taka tawngtu tan erawh hriat rauh rauh chi an ni ve tho hlawm.

1. K.T.P. General Conference ka theihnghilh tawh loh tur

Mizo Zaipawl (ZEF Choir/Mizo Choir) in 1980 kuma USA leh Canada an fan tum khân a Tenor (part) sa in ka tel ve a. Hemi tuma ka zin hlan hian KTP General Conference hi Kolasib-ah nghah a ni. He Conference-a Central KTP hruaitu tur an thlanah min lo thlang ve a, a mak ka ti hle! Conference a kal lo chu nominate ho Stage a an dinchhuah tirah pawh ka ding chhuak ve thei lo, mahse min thlang ve tlat si! Kan hunlai hian CKTP hruaitute term hi kum 2 a ni a, term 3 (kum ruk thleng) a tan theih. Kei pawh kum 6 chhung CKTP Committee Member ah hian tel in kum 4 chu Committee Member niin, a tawp lam kum 2 chu Asst. Leader ka ni ve. Kum 1981 – 1983 chhung khan “Kristian Thalai” Chanchinbu Editorial Board a telin Joint Editor a ruat ka ni.

KTP General Conference Mamit in an thlen tum kha a ni, General Conference ka theihnghilh tawh loh tur ka tih chu! Kha mi tum kha Asst. Leader ka nihlai a ni a, Leader, Conference a kal theih loh avangin Leader ai ka awh a, insit a na duh kher mai! Conference thlen dan tur rel lawk theih chin chin ah rorel a fel thluam mahse a tak a lo thlen chuan buai namen lo in kan buai leh si a ni. A mak khawp a ni.

Khatih lai khan motor lian Mamit ah ala lut thei lova, motor te (light vehicle) erawh a lut thei. Central Committee leh a thlengtu Bial KTP inbiakrem danah chuan Central Committee in Palai kalna tur Bus/Motor an ngaihtuah anga, Tut (river) thlenga kal dan tur an mawhphurhna a ni ang. Tut atanga Mamit thleng motor te (light vehicle leh Tractor thleng) a kalna tur Mamit Bial KTP in an ngaihtuah thung ang tih a ni. A hun a lo thleng ta – Bus leh Motor lian in Tut an lo thleng zut zut a, mutpuan – Bedding/HoldAll an hlang thla sup sup a. Mahse beisei angin Mamit atangin eng lirthei mah a lo thleng si lo! Tlumtea thlir taka thlir laiin a reh vung vung mai si. Dawrpui Bial Zaipawl ken light vehicle an tlang a, Speaker chuanna a tlang a, mahse midang kan la thu nghuk! News a lo thleng a, Mamit lam atangin motor lokal tur a awm lo tih a ni ta! Bawngbawrin Palaite ke a kal a ngai ta a. Hetah tak hian Leader aiawh (mawh latu) tan chuan luhai thlak tak a ni. Dawrpui Bial ken motor te, chau zual phurh nan a rem em tia kan biakin a rem lo. (chhuanlam eng eng emaw avangin) Ke a kal mai loh chu kawng dang awm tawh hek lo, ke in kan kal ta dul dul a. Tiang hawl tur te sat chawpin kan tleh phei zel a. Ke na zual, bai sawih sawih etc. hmuh ava hrehawm in ava inthlahrunawm em! Kan awmdan leh hun tawngin a zir ngang loh avangin thlen kim zan Palai lawm inkhawm kan Cancel ta nghe nghe a ni.

Mahse heta ka sawi uar duh chu heti khawp hian harsatna tawk mahila he Confrence ah hian Thlarau lam boruak a tla tha em em tih hi a ni. Speaker Rev. Vanlalnghaka’n thuchah ropui leh nung tak tak min hlui a, Pathian hnathawh dan leh a inpuan thin dan hi kan va hre phak lo em! Harsatna lian tak phena malsawmna ropui tak lo thleng leh si hi a ni he Conference ka theihnghilh ngai tawh lohna tur chu! A ropuina a lan chian lehzual nan hrehawm a thlen tir hmasa kha Pathian tih ngei a ni tih a chiang khawp mai!

2. Pastor nen kan Khuallam a nih kha!

Pastor R. Lianbuanga (fam) Missionary a Papua-a a kal dawn hnai kha a ni a. Council for World Mission (CWM) in Consultation Delhi ah a buatsaih a. Hetah hian Mizo Synod atangin Rev. C. Pazawna leh kei tel tura ruat kan ni. CKTP ah Asst. Leader ka nih tawp lam leh PresbyterianYouth Fellowship (PYF) a Secretary ka nih lai a ni a, chumi avanga he Consultation ah hian tel tura ruat ka ni. CWM lamin Pastor R. Lianbuanga hi an Missionary tur a nih avangin tel turin a bik takin an rawn sawm a.

Kan pathuma Aizawl atanga kan chhuak tur chu ka chak rualin ka huphurh ru deuh roh bawk. A chhan chu kum thuah kan inrual lova, kan titi a rualloh te kan hlau ru a. Mahse an ni pahnih hi an lo zau phian a, an phawk ru zek bawk, kan hlim viau a ni.

Kal hmaa information kan dawn chu Consultation a tel (delegate) ten mahni hnam zia – Cultural item eng emaw tih lanna tur programme siam a ni ang tih a ni. Cultural Evening Programme a thlen dawn chuan kan item tur kan sawiho ve ngial a. Pu Zawna’n in pahnihin ‘Kuallam’ mai ru min ti a. Engatinge nang kan tih chuan ‘eng lam mah ka zei lo, mipui ah ka lo tang ange’ a ti a. Han tihluih chi zia zang a ni lova, U Buanga nen chuan lam tur chuan kan inbuatsaih ta a. Upa V.L. Tluanga Bapui (Halflong atanga lokal) chuan Plastic bur hi ka lo khawn sak ang che u a ti a. Khumbeu khumin ipte chei kan ak veve a. U Buanga’n Khuallam step ka hre mang lo nangin hmahruai la, a rukin ka melh ang che a, i tih dan dan in ka rawn tive ang a ti a. Kan han lam ta ngei a, Upa V.L. Tluanga chuan Plastic bur chu a khawng ri bauh bauh a, u Buanga lam a phur chho ta. (thlalak a de zawk zawk a hmuh hnuah) “Mizo tlangval kan zam ngai lo” tiin a au raih a. Hlim awm tak a ni. Pastor senior nge nge a hunah a tawk te in boruak a ti light thiam a kan hlim ta phian. Papua atanga lehkha min rawn thawnah pawh “Delhi a kan khuallam kha chu thiam min ti viau a niang Camera a det zawk zawk kha” a la rawn ti hram! Khang hunlai te kha ngaihawm a ni ta zel mai! Ka lam pui U Buangan mual min liamsan ta vuah vuah mai si a!!

3. Kan Department zirlai a inawkhlum

Mizoram University din tirh leh a din hma NEHU Mizoram Campus hunlai pawhin Economics Department hi zirlai ngah pawl kan ni reng a. Ka pension dawn hnai lamah Controller of Exams (COE) hna leh Finance Officer (FO) hna ka thawk a. Class la in kan Department ah va zirtir zawk zawk mahila Department thu haw lam leh kal lam tun hma angin ka chiang thei tawh lova, kan zirlai ho pawh ka hrechiang hle lo! Zirtirtute hian kan zirlai Semester tina mite hi a tul anga a bik taka kan kaihhruai turin zirlai (student) kan insem theuh a hei hi Student Mentor kan nihnaa kan mawhphurhna a ni. An zirlai (course) a harsatna an neih, sum leh paia harsatna, chhungkaw harsatna, nungchang lama harsatna etc. an neih, theih anga anga titipui (counsel) tura beisei kan ni.

Zirlai, vanduaithlak taka inawkhlum ka sawi hi mipa, Siaha/Saiha khua, Second semester zirlai a ni. MZU ah kum khat pawh ala awm hman lova, Hostel-a a awmpuite tih loh chuan amah hi an hrechiang viau lo hlawm. Rilru hahna tak neiin a mu tha thei lova hostel corridor ah te a vei ruai a, amah tanpui tu tur a mamawh viau niin amah hmututen an sawi. Chutianga a buai viau hnu chuan University Campus chhunga thing zarah a inawkhlum ta a ni.

Chuti taka rilru hah leh buai zirtirtu tumahin kan lo hre lo, kan lo titipui lo leh vawi khat pawh kan tawngtaipui lo in ka rilru a tina tak zet. A ruang phurh haw na turin MZU Bus kan pe a, a thlahna inkhawm tawite kan neih ah thu tlem ka sawi a, insum thei lovin mittui tla chunga tawngtaiin kan han thlah liam ta! A pawi vawng vawng tak zet.

Hemi ruala ka sawi lan duh chu, kan zirtirtupui, Geology Department ami, chatuan ram pan ta chanchin a ni. A ni khan zirlai lolut thar (First semester an nih kum) a Class hmasa berah Pathian hnenah hlanin an zirlaite a tawngtaipui thin. College leh MZU a zirtirtu tam tak te hi piangthar tawh, a thente chu Kohhran Upa leh rawngbawltu te kan ni hlawm, mahse Class a zirlai tawngtaipui nachang hria kan vang hle lo maw? Tawngtai chu sawi loh Pathian thu lam hawi sawipui thin kan tlem viau mai thei! Heti lamah harhthar a ngai viau a ni.

4. Lal Isua a lokal leh dawn tawh lo!

Kum 1986 (?) a Champhaiin CKTP General Conference an thlen hma lawk khan Rabung a KTP Programme ah CKTP sawm kan ni a. Kan kal dawn hnaiah kal tura ruat an theih loh hlawm tak avangin mahnia ka kal a ngai ta a. Hetih lai hian CKTP ah Asst. Leader ka ni. Ka u (min chhangtu) motor CKTP in a hire a, kan unau in Rabung panin kan chhuak ta! Thian dang tel lova mahnia KTP Programme a tel ve tura kal chu khua a har in insit ana duh hle!

A hmun kan thlenin an khuaa zirtirna dik lo, mi thenkhat (Lal chhungkua/Nunna lal chhungkua inti te) in an vawrh darh “Lal Isua a lokal leh dawn tawh lo” tih anih thu min hrilh a. He zirtirna dik lo vawrh darhtu te hi an dang a nalin an sawi rinawm thiam phian a, hnial chi pawh an ni lo an ti. “Leadership Training” a lokal i ni bawk a, a remchan dan ang angin an zirtirna hi “Counter ang che” min ti a. Programme kan hman ah remchanna la in Lal Isua a lokal leh tur thu ka zep zauh zauh a, ngaithlatu erawh an tam viau thei hlei lova! KTP member te chu a tam thei ang ber KTP General Conference, Champhai a tel turin ka sawm a.

KTP General Conference ah hian hla, chunglamin a hman bik, tuipui bik kan nei fo a, Champhai ah khan kan hla tuipui, chunglam in mal a sawm tih hai rual loh chu “A lokal leh dawn Lal Isua” tih zu ni tlat a! Sang tam rual thalai kal khawmin tui em em in kan saa kan nawn tlut tlut a, a ropui tak zet. Conference tiak haw lam Bus hrang hranga chuangin kan sak nasat ber pawh he hla tho hi a ni. PYF Bienniel Conference Halflong a neih (KTP General Conference, Champhai hnu ami) ah pawh khan Mizoram atanga palai (delegate) in Zaipawl a kan zu rem chu “A lokal leh dawn Lal Isua” tih bawk a ni. Lal Isuan a lokal leh tur thu a ngaipawimawh a, zirtirna dik lo – “Isua a lokal leh dawn tawh lo” tih leng vel tih ‘Counter’ nan he hla hi thalaiho tan a rawn pe a, Zoram tluanah kan tuipui ta em em a ni. Mi hnial thiam lo, Pulpit atanga awihawm taka thusawi thiam lo tur ho khan thiam em em in hla in a lo kal leh tur zia kan puang a lo ni! Lalpa chu fakin awm rawh se.

5. In hrang (haunted mansion) kan fang

Khawvela intihhlimna (amusement park) ropui bera an sawi chu USA a Disneyland khu a ni. A hmun fanga hmu kim tur chuan a lo berah pawh kar khat chu a ngai hrim hrim tih a ni. Tlawh tur leh hmuh tur hrang hrang a tama, hun nei lo (ni khat emaw lek pe thei) tan buaithlak tak a ni.

Mizo Zaipawl USA & Canada fanga kan zin khan Disneyland hi kan tlawh a. Ni khat lek hun kan nei a, chumi a kan tlawh/fan zingah in hrang/thlahrang in (haunted mansion) hi a tel. Phur ang reng takin he inah hian kan inzui lut dam dam a. A kawt atang hian a mak deuh roh tan – in chhung luh hma in sumhmun (Mizo in kan tih) ah kan in nghak khawm a. Light a rawn thim thut a, banga frame intar etc. a rawn danglam tan, sawifiah thiam a har. Chutah light a lo eng leh a, thupuangtu in a chhunga in thil tawn leh hmuh tur hlimthla a nihkha a ti a. Tun atang chuan a huhovin in kal thei lovang, thutnaah hian pakhat (?) zelin in thu ang a, room hrang hrang in fang dawn a ni a ti. Thlahrang/Ramhuai hlau vak lova inngai tan pawh pindan hrang hrang fan chu ngaihawm hran lo tak a ni. Room chhunga milim (Statue) dah phun sup sup, khur hluk hluk, sava dum lo thlawk kual leh zuai thin, ui (dog) mei khup zula lokal, sound lo ri thum bul bul kara hmeichhe lo te thawt Ceiling vela thlarau ni awm tak lo thlawk delh delh etc. a hmuhnawm hran lo! A buaithlak lai tak chu pindan chhung kha a thim a, chiang lo deuhin thil a hmuh theih riai ruai kha a ni.

Kawngkhar in hawng tial tial ah ban cher zet, kut zungtang ruh hlir ruh hlir, chutah thli alo thaw vuk vuk a, tek tla anga ring a lo ri a, darthlalang keh chuai ri ang ri hriat hnuah tukverh atangin thli thaw vuk vuk in thingzar a rawn len lut leh suau thin! In rinloh laiin thawm mak pui pui alo ri leh tuar bawk thin.

Thlanmual a kal angin kan awm a, thlan vung thar sur te, thlan atanga mi lo ding zawk pil leh daih etc. etc. ka sawi kim seng lo! A tawpah room eng nuam takah kan chhuak ta. Chhuah chiah a kan hma zawn darthlalanga kan inen chiah a kan hmuh chu min hrilhruk tum ni awm thlahrang (?) kan beng bula lo kun a ni. Kan nula te lo chhuak an in en an te chhuak thawt zel! A hmuhnawm khawp mai! Haunted Mansion fana ka rilrua cham reng chu mitin hi bul thuhmun kan ni tih hi a ni. USA changkang viau mahse thlahrang/in hrang an suangtuah dan leh Mizo in kan suangtuah dan a in ang thui tlat! Hei hian a bul thum ah chuan kan danglam teh chiam lo tih tilang in ka hre ve tlat! In ngaihdan ni ve tak maw?

6. Selection Board Member ah ka tel ve

Ka pension hma khan kum li teh meuh chu State Bank of India (SBI) in an mahni Bank/Associate Banks etc. ten Probationary Officer (PO) an lak na (Recruitment/Selection Interview) ah Member in ka thu ve thin a. Stage 2 a ni a, a hmasa Group Discussion, chumi dawt ami chu personal interview a ni. Keini lo thut ve na an thlen hma hian Written Exam an paltlang a ngai a.

Group Discussion ah hian Group khatah mi sawm vel zel an awm a. An sawi ho (discuss) tur subject/topic pek an ni a. Minute 2 emaw in ngaihtuahna hun pek an nih hnuah Candidate te thusawi na hun pek an ni. An topic kha a tan (for) zawng emaw tan lo (against) zawngin an sawi thei. Mi 2 emaw 3 in emaw an point a that/that loh kan endik thin. Sawi theuh tura ngaih an ni a, sawi lo chuan mark an hmu lo mai thin!

Personal Interview hi an thiam thin viau a, hei hi ka rualawhna tak pawh a ni thin. Board Member hian General Knowledge lam an zawt ngai lo tih theih a ni. An personality, Calibre, an ngaihtuahnaah an chiang em, an ‘assertive’ em etc. etc. zawh an ni tlangpui. Interview dan lo zir (Coaching paltlang) tawh an ni deuh vek bawk a, an thiam hlawm khawp. Candidate tam tak zingah engvangin nge nang kher kan lak ang? MSC/MA History, Political Science etc. i ni a, Bank Officer atan i qualification enge a tangkai na tur? Heng zawhna te hi pawm awm takin an chhang thin. Kan nau (Mizo student) te hian tan la ve deuh deuh se ka ti hle thin. Ka remchan angin Group Discussion leh Interview hmachhawn dan ka hrilh ve zauh zauh. Heti lamah zirtirtute leh an mahni kawng kawh hmuh thei awm ten tan i la zel ang u.

7. Ka pension ni a thleng ve ta

Zirtir hna (Teaching profession) kum 42 ka thawh tak ah chuan ka pension ni february ni 28, 2018 khan a thleng ve ta. Pachhunga College ah 1976 – 1979, NEHU Mizoram campus ah 1979 – 2001, MZU ah 2001 – 2018 ka thawk a.

Ka pension dawn kar hnih vel atangin MZU a post hrang hrang ka chelh tawhna ten duhsak takin min thlahna function buatsaihin hriatrengna thilpek min hlan hlawm. Chung ka puala function buatsaih tu te chu – Exam department, Finance Department, Mizo Teacher Association, MZU Teacher Association, Economics Department (Teachers & Students) leh MZU Office te an ni. A tawp ber ni February ni 28, 2018 hian ka chhungte an lokal ve a, chhungkaw aiawhin kan fanu Dr. Laura V.L. Biakthangin thu a sawi a. University a ka thawhpui (hnam dang) ho in an lawm (appreciate) phian!

MZU atanga kan haw chu kan in kan thlen hma in kan vaiin Biak Inah kan lut vek a, tihtak zetin Pathian hnena lawmthu sawiin kan tawngtai a (a mal theuh in) Pension thlenga thawk theia min siam avang leh kum 42 teh meuh mai mualpho lutuk lova min awmtira, ka last working day min hmuh tir tu Pathian hian ka/kan fak mawlh mawlh a phu tih kan hria a, chuvangin chhungkua in lawmthu kan sawi a ni! Pathian chu fakin awm rawh se.

Leave a Reply

error: Content is protected !!

Notice: ob_end_flush(): failed to send buffer of zlib output compression (1) in /home/thezozam/public_html/wp-includes/functions.php on line 5427

Notice: ob_end_flush(): failed to send buffer of zlib output compression (1) in /home/thezozam/public_html/wp-includes/functions.php on line 5427