- “He pa hi neih i tum tak taka maw?”
Psychologist Dr. Leena Bahrani chuan, “Nu leh pate’na an makpa tur enfiah leh thlitfim hi an tihdan thin pangai a ni a, hetiang hunah hi chuan nangmah mai duh tawk lovin a ni pawh kha enthlak zui a ni lo thei lo thin. Hriat ngei ngei tur chu: Nu leh pa tam zawk tan an fanu nei tur makpa duhthusam hi a vang thei hle tih hi.
Engvanga nei duh leh tum nge i nih tih hi nu leh pate hnenah chiang tak leh fiah fai taka hrilh tur a ni a. He thu thar i hrilh pawh hi an lem theih nan hun thawl siam sak pawh a pawimawh bawk ang,” a ti.
He thu thar hi pawm harsa an tih a, beisei lo anga chhanna i dawn chuan ‘cool’ taka awm tum hram la, kha thu thar kha an mahni-ah inchiah veng veng phawt rawh se.
- “I la naupang lutuk”
Sangtei (a hming thup) chuan, “Ka nu leh pate hmaa bialpa han hmelhriattir chu a harsa tiah tiah hle a, kum 19 ka nih kuma innei chauh kha kan ni bawk si. Chumi piah lamah sakhaw invawn a lo inang lo
leh zel a, buaithlak ve tak chu a ni,” a ti.
A tirah tak chuan a nu leh pate hian an remti chiah lova, harsatna neuh neuh chu an siam ngei mai. Mahse, Sangtei zawk hian beidawng mai lovin, an hmaah chuan, “Ka hmangaih tak zet thu leh neih ka tum thu thlengin ka sawi nghal a, engpawh lo thleng se, neih ngei ka tum a ni tiin direct in ka hrilh ta tawp mai a ni,” tiin a sawi.
Hetianga a tihna chhan pawh a chhungte lamin boruak danglam an siam tak vang niin a tirah tak chuan tha te tea sawi tum kha a ni a, mahse a dawhtheihnain a tlin tawh bik lova, direct tak maiin a sawi chhuak ta phawng mai a ni.
“Mak tak maiin, thil awmdan a lo pangai chho ta a, tunah chuan runhmunah leng tawhin ka nu leh pate pawhin kan pa hi an duat hle tawh
a ni,” a ti.
- “In makpa tur a nih hi”
Hei hi mi frank tak mai, Mami-i’na a chhungte bula a sawi dan dik tak a ni a, “Kan inchhungah ka hruai lut a, hmelhriattirna ka nei a, ka nu leh pate chuan a tlin lohna leh fuhlohna an zawng hmasa ber dawn tih chu a hriat mai a. Pasal atan neih ka tum a nih ka tih phei chuan min hmachhawn nasat dan tur thlengin ka ngaihtuah lawk vek a ni,” a ti.
A hmatheh: Mami hian restaurant pakhatah a nu leh pate hi thil eipuiin, hetah hian a pasal tur chu a hmelhriattir ta a, “Chaw tui leh ei tur tuihnai tak tak an ei zawh hnu hian an hlim hle a, hetih lai tak hian ka che ve nghal a, restaurant a lo ni bawk nen, over deuh takin an chet loh phah niin ka hria,” tiin nui sang chungin a sawi.
- Nu leh pate hriattir dan tur:
Engpawhnise, i kum leh hnathawhte pawhin a zir tawh a, pasal neih i hun thu pawh thiante’n an sawi laih laih tawh a, an fiam deuh reng bawk che a.
Tuna i bialpa kha i nu leh pate hnenah kalpui emaw an hriat dan tur zawnga sawi a ngai ta. Hetiang hunah hian kawng awlsam leh dam zawk i hriattheih nan a tihdan tur thenkhat kawhhmuh i ni e.
1) Nu leh pate hriattir hmasa rawh:
Hei hi tih ngei ngei tur a ni a, a hmalama lo inhriattir lawkna hian rahtha a chhuah thin. Pasal atana i neih tum hi i hrilh hmasa tur a ni a, a chanchin tlangpui leh a hnathawhte nen lam hrilh la, i hmangaih em vanga neih ngei i tum thute thlengin hrilh bawk ang che.
2) Tlang takin hrilh rawh:
Engemaw an ngaihtuah zui leh chhuizui tur anga thil sawi fel loh thin hi a pawi thei a, hengte hi nu leh pate hian an hre kil kel vek si lova, buaina a thlen thei tlat.
An hriat dan a dik loh phei chuan hmaichhana inhmelhriattir hunah chet chhiat a awl teh mai a nia. Hei mai bakah i pasal tur hi hrechiang tawk lovah an ngai ang che.
Engemaw ngaihtuah zui tur hnutchhiah hi a awlsam viau laiin rahtha erawh a chhuah meuh lo tih hriat a tha.
3) A tluang purh lo: Vawikhatnaah hi chuan i beisei ang a ni lo mai thei a, kar khat emaw kar hnih chhung vel tal hun pe ang che. Hun rei tak atang tawha i lo hmelhriat tawh leh kawmngeih tak a nih thute’n hrilh hmasa la, fel tak a nih thu te, beiseiawm tak a nih thute nen lam hrilh bawk ang che. Tin, hetiang taka fel a nih avangin an hmuh ve ngei a that tur thu te pawh sawi a sual love.
4) Tumah an tling lo Bawihte
“I tan tumah an tling hlei nem” tia duat taka an enkawl leh chawm seilen, an fanute ui bet tlat thin nu leh pa i neih chuan hawihawm tak leh zaidam takin tuna pasal atana i hual laka beiseina sang tak i neih thu hrilh ang che.
5) Rinhlelhna mita an thlirin:
Pasal atana i hual lawk chungchanga engemaw rinhlelhna leh sawi kai deuh ang chi an hriat chuan dem thla ngawt mai lo la, belhchiandawl tak leh mize tluang tak a nih thu a tarlan theih nan hun pe turin ngen ang che. Amah an chhuizui leh enthlak theih nan hun i pe tam tawk tur a ni a, an hriatchian hle a ngai a ni.
Chutih laiin, hun kal tawhte hian mi tam takah harsatna a lo thlen tawh thin a. Lungawi lohna khawvela cheng, famkim lo mihringte zingah hian nupui/pasal atan chuan famkim chiah lem lo chu hnar a ni leh fo thin a, tumah fel famkim kan awm lo tichung si hian duhtuina erawh a tla na hle thung a, sawisel chiam chiam chi a ni leh bawk si lo a ni.
Engpawhnise, Tikhan, a kawng hmang tur ang ang chu tarlan a ni ta a, tunah chuan i tih tur chu ti tan rawh le. A tlangpuiin, mi hmelhriattirna leh inhmelhriattirna neih hi Mizo te hian zahthlakah kan la ngai deuh fo niin a lang a. Sap ho tihdan a ni ringawt lova, mihring kan nih avanga mihringpuite tana tih tur pawimawh zawk a ni tih hi hriatnawn leh fo a tha awm e.
Thil pawimawh em em pakhat chu, innei tura in inbuatsaihnaah khan taksa puitlinna chu thuhran, rilru lamah pawh puitling thawkhat in nih ngei a ngai a. Hmalam thui tak thlirna nen bul tan ngei ang che u.
Hei erawh hrenawn fo la. Hmelhriattirna neih hi thil harsa leh huphurhawm lutuk turah ngai lo hram la, ‘tiam tlat e’ i tihpui hma leh hnu lamah pawh chhungte ve ve atanga malsawmna leh duhsakna dawng ngei turin duhsakna kan hlan a che.