1) Zun reng/chhenna
Hei hi nu, naupai tawh phawtina an hmachhawn ngei ngei leh an tawh tur hrim hrim a ni. A chhan berah chuan, Chhul (uterus) hian La (bladder) a nawr nasat vang a ni.
Heti hi anih avangin ‘bladder’ pawh hian harsatna lian tak a tawk thei a, thil fel lo a awm a, enkawl vat anih loh phei chuan thlakim lova naupiang (premature birth) hi a harsa tawh lo reng reng.
He harsatna hi a lo thleng ta ti hriattheihna tur langsar berah chuan- Zun laiin a na thei em em a, a sa deuh huam huam thin. Chutih laiin, hmei-chhe thenkhat erawh chuan han inrinhlelhna turin an taksaah insawiselna em em an nei lo thung.
Engpawhnise, zun reng rengah hian eng-emaw taka inthunun te pawh a ngai ngei dawn tihna a ni.
Thil dang pakhat lehah chuan- ‘bladder’ puibawmtu ‘pelvic’ hi a ni a. A chang chuan zung lo turin a thunun hlei thei lo fova, hei vang hian hahchhiau, tlan leh ke-a kal ringawt te hian zun hi a lo putchhuak (leak) mai thin.
2) Haemorrhoids
Naupai laia thil thleng langsar berte zinga mi a ni a, taksaa ‘hormone’ lo inthlak kual chiam leh chhul-a nawrna a nasat tak em vang a ni. Mawng velah thisen zâm te hi a lo vual chhuak a, taksa chhung leh pawn lamah te a lo lang chhuak thin.
Hei hi fuh loh châng nei thin a ni a, mawngkua atangin thi a lo chhuak thei a, a thak em em thei a, a na deuh vang vang thin bawk a, awmnawm lohna chi hrang hrang a thlen.
Naupai hnu hian ‘haemorrhoids’ hi a reh ve leh duak mai thin a, chutih laiin a kum tela harsatna tawk pawh an awm. He thil hi a len phei chuan zaichhuah ngai hial a ni thin a, amaherawhchu zai-chhuah ngai em em ang dinhmun erawh a tlem hle.
He lai leh a chhehvela hi tuilum hmanga sil fai emaw tui ‘ice tube’ hmanga tihvawh te pawh a tha. Doctor te thurawn lak a, damdawi ei te pawh a tul ang.
3) Awmhnawh (heartburn)
‘Acid’ awm vanga ka-chhung leh hrawka in-hnawh sa deuh huam huam sawina a ni a, fatir pai mekte zingah phei chuan a nasa hle.
Hemi chhung hian hormone danglamna nasa tak a lo thleng a, ‘placenta’ hian tunhma zawng aia ‘progesterone’ a siam chhuah hnem tak avangin lehlamah chhul tuam-tu tihrawl te tan tangkaina a neih lai hian harsatna neuh neuh pawh a siam ve tho.
Engpawhnise, pumpai nuam lo thei tur ei leh in laka insum a tha.
Chaw ei laiin tui inhnem loh tur a ni a, pumpuia ‘acid’ a tam hian a buai viau thin a, mut dawn hian engmah ei tawh lo tur a ni a, Dul phuar vak thei tur ang chi thawm-hnaw inbel a tha lo bawk.
4) Hahni nâ
Naupai lai hian taksaah ‘hormone’ inthlak danglamna hi a thleng zut zut reng a, chu chuan Hahni thi leh nâ em em te hi a thlen thin. Hetiang hi midangte pawhina an lo paltlang tawh leh hmachhawn tawh anih avangin buai mangana, chi-ai na tur erawh a awm love.
Toothpaste tha tak hman a pawimawh dawn a, a khât tawka Ha doctor pan a, enfiah tir thin hi a tul hle bawk.
Ha chungchanga harsatna hi thil hlauhawm lutuk anih lem loh laiin, inthlahdah a, ho lam mai maia lak anih erawh chuan Ha in a chhiat pui a, chu chuan taksaah pawh nghawng a nei nghal thin.