Lehkhabu Thlirna : Wayne Cole

  • Mahmuaka Chhakchhuak

Class room chhunga thawnthu bu ka chhiar avanga hrem leh lehkhabu man sak ka tawh vawikhatna leh a hnuhnung ber ni bawk chu R. Hranga High School, Champhaiah khan a ni a. Chutah chuan Wayne Cole lehkhabu ka chhiar vang a ni a, ka lehkhabu min man sak chu vawiin thleng hian min la pe kir leh lo a, ka ui hle. Nimahsela ka indem duh bik chiah lo a, ka chhiar tui em a, engmah dang ka ngaihsak theih loh avangin leh zirlai pawh ngaihsak thei loin class room thleng thlengin ka lo chhiar mai a, hremna ka tawh phah ta hial a ni. Chuta tang chuan Wayne Cole bu hi ka chhiar ta lo vang vang a, kum sawm hnih aia tam a liam leh hnuah kuminah hian chhut thar hi ka chhiar chhunzawm lehna a niin ngaihnawm ka tih dan ngai bawkin ngaihnawm ka la ti a, thil dang tih thulh thakin ka chhiar leh char char a, thawnthu dangte aia a danglamna hi sawi tur tam tak a awm thei ang.

Wayne Cole hi lehlin nge phuahchawp tia inhnialna hi hun rei tak chhung chu mipui vantlang zingah a awm a, a ziaktu Joe Ngurdawla lahin ‘Buatsaihtu’ tiin a hming a dah zel bawk si avang khan inhnialna chhuak awm reng pawh a nih theihna lai pawh a awm. THELMA thawnthu ngei pawh kha phuahchawp nge a tak tak ni ang tia inhnialna a awm a, a ziaktu Marie Corelli khan kum 1887 vela a ziah daih tawh mah nisela vawiin thleng pawha lehkhabu chhiar hlawh tak ala nih reng theih danah hian a thawnthute kha a namai lo hle tih pawh a hriat. Mizo tawnga letlingtu JF. Laldailova lahin tawngkam a thiam bawk avangin Mizo thalai tam takte chuan ngaihnawm kan ti a, kan inhawh sak fo thin a nih kha. Wayne Cole thawnthu ngei pawh hi kum 1970 – 72 vela buatsaih niin a hriat a, hetih hunlai vel hian Mizo thalaite chhiar nasat ber a ni lo ang tih hi sawi har tak a ni a, vawiin thlenga ngaihhlut ala hlawh danah hian a thawnthute hian kan thinlung pawh a hneh hle tih a hriat theih.

Wayne Cole thawnthu lo pian lai vel hian Mizo tawnga thawnthu chhiar tur kan la nei tam lem lo nain kum 1970 hma lamah khan Cyclostyle-a Novel bu chhuak pawh chhiar tham lek kan la nei a. Kum 1950-a Capt. Khuma ziak Maymyo Sanapui tih leh kum 1961-a R.L. Rina ziak Lungtiawii leh Parchuailova tihte kha Novel bu lar tak an lo ni tawh a. Lalsiama ziak Tlanthangi leh Lianhnuna tih leh Lalruati leh Thanzara tih lehkhabu bakah L. Zokhuma ziak Chhuahtlang tih leh James Mellory & Herlene Irene tihte, Vanlalngena ziak Hmangaihna luipui tih leh Ka di ve kha tihte kha kum 1970 hma lama hriathlawh takte anlo ni tawh bawk a. James Mellory & Herlene Irene thawnthu pawh hi lehlin nge mizo pa ir-awm chhuak tih kha inhnialna a awm reng bawk a nih kha. Chutiang thawnthuin kan thalaite thinlung a luah mek lai chuan hnuchhuina lam hawi thawnthu ngaihnawm danglam tak Wayne Cole chu chhiar tur a rawn awm leh ta a, thawnthu lama Mizo thalaite tuihalna a chhawk ngei pawh a rinawm.

Chutih rual erawh chuan kan thawnthu neih hmasakte zingah hian Wayna Cole thawnthu hi Novel huanga chhiar khung tel tur ni awm tak a nih laiin sawi rik a ni ngai loin Fiction huangah erawh tawitea ziah lan a ni thung (Dr. KC. Vannghaka, Mizo Thawnthu (Story and Fiction) History of Mizo Literature Page 217). Pu B. Lalthangliana kutchhuak Ka Lungkham buah ngei pawh Novel huangah tarlan tel a ni lo a, Lalzuithanga’n kum 1974-a a ziah Thlahrang erawh ziah lan a ni. Mizo Novel lo chhuah leh than zel dan tih Lal Rinawma ziakah erawh Wayne Cole thawnthu hi Novel huangah rawn dahin ngaihnawm takin a rawn ziak thung a (Thu leh hla, January 2012 Issue) Mizoram kum 100 tih lehkhabu SLPB tihchhuahah ngei pawh Dr. RL. Thanmawia chuan Literature-a Mizote kan than dan tih thupui hmanga phek 241 atanga 265 thleng awhin ngaihnawm takin a ziak naa Wayne Cole bu hi ziahlan tel a ni lo.

Wayne Cole bu buatsaihtu Joe Ngurdawla hi March 22, 1941-ah T. Sangliana leh Saizingite inkar atangin a lo piang a, a pianna khua hi Saitual a ni. Kum 1971-ah Saidingliani nen inneiin, an inneih tan tirh chhoh velah hian pawisa an tlakchham deuh hian thawnthu a phuah leh mai thin a ni awm e, an nupa chuan tlaivar zak zakin Cyclostyle an her thin a. Chutianga an thawhrimna zarah Mizo thalaite chuan thawnthu ngaihnawm tak chhiar tur kan lo neih theih phah ta a nih hi. Kum 1972-a Mizorama MLA inthlan neih hmasak ber a nih khan Sairang bialah Mizo Union ticket-a thlan tlin a ni a, hetianga MLA a nih hnuah pawh hian a thawnthu ziah hi a chhunzawm zel em tih erawh hriat har tak a ni nain a thawnthute erawh bu 7 hmuh a ni. Wayne Cole thawnthute hi Ian Fleming-a thawnthu ziah James Bond thawnthu ang maia hnuchhui leh misual beihna lam vek a ni a, enthlak hnathawh leh hmun hrang hranga chet tlatna vel ziahna a ni ber. Hnuchhuina lam lehkhabu zinga hriat hlawh tak Sherlock Holmes thawnthu pawh hi a hmasa ber chu kum 1887-a ziak niin a zavaiin thawnthu 60 a ni a, kum 1978 vel atanga Pu PL. Liandinga lehlin chu kan thalaite’n an chhiar nasa thin hle bawk.

A thawnthu hmasa ber Meet Me in Texas Moonlight tih hi a bu thar berah hi chuan a thawnthu pahnihna angin dah a ni a, hetiang hi a bu indawt dan chu a ni: Meet Me in Texas Moonlight, Meet Me in Hawaii, Berlin’s Calling, High time in Paris, Dirty Broadway, Home in Texas, Okinawa Conspiracy tihte hi a ni. Heng thawnthuahte hian Wayne Cole chu changtupa ber niin a thiante zingah Sam-a leh Dalton-i thawnthu pathum High Time in Paris, Dirty Broadway leh Home In Texas-ah te an lang tlang nain Dalton-i hi Home In Texas thawnthuah hian misualin an kap hlum a. Wayne Cole-a nen hian inhualna zungbun pawh lo inbun tir tawh an niin innei mai tur an nih tawh laiin misualin an kap hlum hi a thawnthu tingaihnawmtu tak pawh a ni. Home in Texas thawnthu hi Russian KGB enthlatute’n an chhawr mi hlauhawm Ten-Crooked-te nuai chimih tura an beihna a niin tum riat lai chu chung misual hotupa ber Breadley chu vanneiin a tum kuanaah Action film hmuhnawm tak angin Wayne Cole nen hian last fighting neiin an insual a, a tawpah Breadley chu thahin a awm ta a ni.

A thawnthu hmasa ber Meet Me In Texas Moonlight-ah hian a thawnthu danga a thianpa ber Sam-a pa Johny-a chanchin a lang tam hle a, Meet Me in Hawaii thawnthuah pawh Johny-a chu hmeichhe zuna uai hrat tak angin a rawn ziak lang bawk. Silaia inkahna leh misual hnu chhuina lam thawnthu anga ngaih theih a nih laiin nula leh tlangval inhmangaihna thu pawh thiam takin a zep a, thufing tawi pawh zehna tur hmun lai a thlang thiam thin hle. Sap tawng hi ziah lan loh a tum hlein a hriat naa khawvel khawpui pawimawh tak tak leh Hotel changkang tak takte hming erawh hmuh tur a tam hle a, chungte avang chuan he thawnthu hian keini thingtlang naupang mai mai pawh changkang ve deuh sawta inhriatna min neih tir a nih kha. Berlin’s Calling thawnthuah Chemical weapon hlauhawm tak CBW 7 FORMULA hmuchhuaktu, German mi Dr. FL. Hann rukchhuah tuma East Berlin lama an inpel changchin pawh ngaihnawm taka chhiar tur a awm bawk a, he thawnthu hian Indopui pahnihnaa Japan khawpui Hiroshima leh Nagasaki-a bomb hlauhawm tak thlak a nih a, mi sang tam tak an boral phahna kha bomb design-tu Albert Einstein-a hnathawh ropui tak pawh min mitthla tir thei hial a ni.

A thawnthu ruangam (Plot) hi a duang uluk hle tih a hriat a, thawnthu sei tak a ni hlawm nain chhiar ninawm loh turin a a ziak thiam a, a hunlai ang zelin a thawnthu pawh a her danglam bawk thin. Chutianga Wayne Cole ngei pawh changtupa bera a dintir lai chuan a thawnthu hmasa ber Meet Me in Texas Moonlight-ah erawh a tarlang lem lo a. Hmeichhe taksa mawina lam erawh a ziak awl lo thunga, chu chuan a thawnthu hi a tingaihnawm em em a, hmeichhiate vek hian ngaihnawm an tih lehzual phah thin. Wayne Cole lan tawhna chinah chuan suit buang a hak tir fo mai a, chu chuan a tihzahawm phah a, a changtupa dinhmun pawh a thian dang zawngte aiin a dah chungnun zia kan hrethiam thei awm e. Sawi leh sawi hnu, a thawnthu khawilaiah pawh hian Mizo thinlung hneh thei tak turin ‘Chhawrthlapui’, ‘Chengrang’ tih leh ‘Pasaltha’ tih tawngkamte hi a hman tam avangin Mizo thawnthu dang ang bawkin kan thinlung a hneh bik a, a thawnthuah kan cheng vat mai thin.

Wayne Cole thawnthute hian thil chi hrang hrang a funkim hle a, Poem leh Ballad lam pawh zep zauh zauhin Mipa leh hmeichhe inkar thu pawh thiam takin a sawi a, hmangaihna chungchang phei chu a bu pumah hian a dah pawimawh ber emaw tih mai turin a sawi awl lo. Chhungkaw hlutna leh Family planning chungchang pawh sawiin mi mitmenga an thinlung put dan hmang hriatdan thlengin min hrilh. Fakderna awmzia pawh ‘An hnen atanga thil hmuh kan duhte chauh hi a ni kan fak peih ni’ tiin a sawi a, a dik viau awm e. Heng bakah hian hmun raltia awmdante, hmeichhe mawngbawr nalh tangkainate leh Hotel-a tirhkah tihlawm dan thlengin a bilh tel a, sawi hmaih hauh loh tur pakhat chu Honeymoon pawh hi he thawnthu kan chhiar atanga Mizo thalai thinlunga riak ta reng em ni tih tur a ni bawk.

Ekhai, kan tui lutuk dawn. Bati enga kan ute’n Wayne Cole thawnthu an chhiar a, anmahni ngheng awl awla kan thut laite ka mitthlaah a rawn lang leh uai uai a, lung a ti leng hle mai. Thiante nen kan infiam a, kei Wayne Cole-a, nang Sam-a ni rawh kan tih laite pawh mitthlaah a rawn lang thar leh bawk a, a hunlai kha chuan thawnthu dang a leng meuh lo a ni ber e. Khaw’nge a thawnthu pakhat tal hi chu han luhchilh law law teh ang u.

Home in Texas thawnthu tlangpui: He thawnthua hmelma lian ber leh an beih berte chu Russia rama enthlatu pawl KGB (Komitet Gosudarstvennoy Bezopasnosti) hi kum 1954 – 1991 thleng khan Soviet Union-a security agency lian ber an ni a, Internal security, intelligence leh secret police te enkawltu a ni. Soviet Union thiah hnuah KGB pawh hi thiah a ni. KGB te chuan an hnuchhuina atana mi hlauhawm an chhawr thin a, chung an mi chhawrte zinga pawl pakhat chu Ten-Crooked te hi an ni. He thawnthuah hian a ziaktu tawngkam chherchhuah thar ‘Ramhuai Speed’ tih hi tum nga (P 72, 113, 127, 136, 153) zet hman a ni a, chung ramhuai speed a hmanna hmunte pawh Wayne Cole-a lirthei khalhnaah vek a ni.

Tawngkam bungraw phawhraw tak tak pawh hmuh tur a awm a, entirna atan: I kut la kiang rawh, chu bak thu dang a awm tawh lo a, i vanneihna a tawp hma hian chu chu thupek hmaa ber leh a tawp ber leh a awmchhun a ni, chumi i awih loh chuan i damchhung rei lam kutze entuten an sawi ka tidanglam dawn (P 41) tihte, Ka tawng dan tur min khaptu tur leh, ka awm dan tur min sawi sak thei tur helaiah ka hmu lo (P 55) tihte, Mr. Cole, zawng chal tel loin zawng rual an chhuak e (P 73) tihte, Engah nge min hrilh loh, ka hriat lohin chutiang ang programme thui engtizia nge ilo siam mai, tiin thinur awka tak hian a ti a, Patty chuan ka awmdan turah thuneihna i nei a nih chuan engati nge kei hian ka hriat loh? (P 110) tihte, So Nem, ka lo kal e, tikhan lo awm rawh, i tlanchhiat leh si chuan kan inhmuh hunah nangmah chil chhak ringawt tur hlawhfa ka ruai ang (P 132) tihte hmuh tur a awm a. He thawnthuah bawk hian nulate nalh zia pawh mitthla thiam theih mai turin chhiar tur a awm a, a thianpa Sam-a phei chu vawi khat nulain a zem thluk dan pawh kan hmu. Sam-a chanchin lah chu ‘A pa thisen hi a chang changing a miziaah hian a rawn lang thin a, a pa hi Texas-a hmangaihna thihna khawpa huaipuitu awmchhun a ni awm e. Sam-a tet lai hian a pa hian Sam-a nu atangin a rilru a la kiang a, tleirawl pakhat zunah a uai nasa mai tih kha i hre tawh ang a, kha Johny thisen kha Sam-a miziaah a chang changa tibuai tawk lekin a lo lang thin a’ (P 32) tiin a sawizui bawk.

He thawnthua Ten-Crooked (misual pawl) hotu ber Breadley a kah hlum dawn darkara a chawimawina tawngkam ‘Breadley, mi huaisen i ni, fate i neih chuan mi vannei tak an ni ang, intihuaisen lui pawh i ni lo a, i taksaa thisen zam hian hlauhna a hre lo a ni’ (P 153) a tih hian Wayne Cole-a rilru puitlin zia min hriattir thei awm e. Tichuan, he thawnthuah hian New York hotel pakhata an awm laia buaina an tawh dan leh Krismas an hmanna hmun, Sam-a nute awmna Texas-a buaina chi hrang hrang an tawh dante leh Otsu dil kama Breadley nena an inbeih dan ngaihnawm takin a ziak a, a thawnthu tingaihnawm zualtu atan nula hmeltha leh piannalh dan vel chu mitthla mai theih turin a zep tel zauh zauh bawk a, chhiar zawh pawha ngaihtuah zui theih ngei ngei turin a ziak thiam a ni.

“Nangin ngaisang lo mahla, kei chuan khawvelah ka duh ber tlat alawm”
– Miss Hayer (High time in Paris)

Leave a Reply

error: Content is protected !!