Maldives atangin India-in a sipai la chhuak tan dawn ta

Maldives-in China nena inkungkaihna nghet zawk a siam mek laiin India chuan thliarkar rama sipai a dahte chu Pathianni atang hian a la chhuak tan dawn ta.

India aia China kawmngeih zawk, President Mohamed Muizzu-a’n May thla chhunga inthiar chhuak vek tura a tih angin Indian sipai 80 chuang awmte chu a tahtawlin an chhuak dawn ta a ni.

India hian a sipaite hi kum eng emaw zat liam taa a pek, rescue & reconnaissance helicopter pahnih leh thlawhna tê enkawlin a sipaite hi Maldives-ah hian an awm niin a sawi a. Indian sipaite chhuahtir vek hi November thlaa thlan tlin, Muizzu-a’n a campaign laia a tiam a ni.

India hi Maldives-ah hian a tla na thin hle a, a awmna lai hi Indian Ocean thunun nana hmun remchang tak a ni a. Mahse, tun hnaiah ram pahnihte inkar hi a khi tan a, Muizzu-a’n Delhi a sawisel atanga intan a ni zual a. China-in Asia-a thiltithei nih a tumnaa huang a zauh zelnaah hemi lam hi a hawi ta zawk a ni.

Sipaite an chhuah dawn tak avang hian Delhi leh Male chuan thlawhna enkawl zui turin Indian civil mi dah turin an inrem tawh a, team hmasa ber chuan thliarkar hi an thleng tawh nghe nghe.

“Thlawhna hi Maldives-ah la awmin Indian-ten an la enkawl zui dawn a. Chumi tur chuan inremna siam a ni tawh,” tiin Indian foreign secretary hlui, Shyam Saran chuan a sawi.

Maldives-ah hian Muizzu-a’n ‘India Out’ campaign a thlak nasa hle chunga sipai la chhuaka Indian tho dah a ni leh tur hian a tum a hlawhtling zo lo nia ngaihna a siam.

Muizzu-a pisa erawh chuan hemi chungchangah hian engmah a la sawi duh rih lo.

Mi thiam thenkhat chuan mi maktaduai chanve emaw chauh chenna, Maldives hian nakin lawkah Asia-a thiltithei ber nih tum ramte atanga pawh tawnna a la hmabak phah thei dawn niin an ngai.

China hian dollar tluklehdingawn tel puktirin tawhin hei hi hmasawnna ruhrel din nan leh eibar tihhmasawnna atana tih a ni.

January-a Muizzu-a’n China a tlawh tum khan Beijing leh Male hian inremna tam zawk an siam zui bawk a. Maldivian hruaitu lo ni tawhte ang lo takin India tlawh erawh a la tum mai rih lo.

Kar tir lamah khan Maldivian sorkar hian China nen ‘sipaia inpuihna tur’ inremna an ziak bawk a, hei hi Delhi pawhin a ngaihven hle.

Maldivian defence ministry chuan inremna hi engmah chawi lova ziah a nih thu a sawi a, a bak a sawi lo va. Hetih lai hian Thawhlehnia Muizzu-a’n vantlang inkhawma thu a sawiah erawh China hian ralthuam hlauhawm lote a thlawnin a pe ang a, Maldivian venhim hna thawktute training a pe dawn bawk niin a sawi a. India leh US pawhin training hi an lo pe tawh thin.

“He thil hi beisei loh thil a ni a. Tun hi Maldives-in venhimna lama Beijing inremna a siampui vawi khatna a ni,” tiin Maldivian political analyst Azim Zahir chuan BBC a hrilh.

“Pu Muizzu-a hian investment leh thil dangah China a hnaih ngei tih chu hriat a ni a, huang a zauh zel erawh tute mahin an rin loh a ni,” a ti bawk.

Beijing erawh chuan hun rei tak Maldives nena sipai thila thawhho tumna a neih loh thu a sawi thung.

“Inkungkaihna pangngai a ni mai. China hian Indian Ocean-ah sipai dah duh ni sela Maldives aia thlan tur a tam a ni,” tiin Chengdu Institute of World Affairs think-tank-a an president, Dr Long Xingchun chuan a sawi bawk.

Hetiang hi ni mah se Beijing chet dan en hian China hian sorkar hmasa, President Ibrahim Mohamed Solih-a kaihhruaiin ‘India-first’ tih rilru a put ang khan huang a zauh hret hret zel erawh rin a ni.

A campaign lai khan Muizzu-a khan sorkar liam ta khan Male leh Delhi inremna awm ang kha a taka hmuh tur a awm lo niin a sawi nasa hle a. Hei hi tunah hian a tawng ve tan mek bawk.

“Beijing a tlawh tum khan inremna a ziahpuite kha a kimchang engmah hriat kan nei pha lo va. Pu Muizzu-a hi sorkar hmasa aia a that falna bik hmuh tur a la awm lo va, heng inremna a neihpuite hi eng ang chiah nge a nih hriatpuitu kan awm lo,” tiin Zahir chuan a sawi.

Thla hmasa khan Muizzu-a sorkar hian Chinese research ship, Xiang Yang Hong 3 chu Delhi hi dodal nasa hle mah se Male-a a chawlh a phalsak a. Male hian ‘mi chuangte inthlak leh mamawh lam an ngaih vangin lawng chawlhna hmantir an ngai’ niin a sawi a ni.

A thil sawi hi Indian mi thiam tam tak chuan an awih lem lo va, lawng hian nakina Chinese sipaiten tuihnuailawng hmanga beihpui an thlaknaa tangkai tur thil an lakhawm a ni zawk ang tih an hlau hle.

Hetiang boruak karah hian Delhi pawhin Maldives hnaih tak, thliarkar awm khawm, Lakshadweep-ah lawng sipai hmun thar a hawng ve bawk.

Indian navy chuan Minicoy thliarkara INS Jatayu an chhawp hian ‘Arabian Sea khawthlang lama lawng suam hmang leh ruihhlo tawlh thinte a veng dawn’ niin a sawi.

Mi thenkhat erawh chuan Male a rum thaihna thil niin an ngai a, Indian mi thiamte erawh chuan tun hnai boruak sosang deuh nena inkungkaih thil a nih loh thu a sawi ve thung.

“He thil hi thil thar niin ka hre lo va. Hun eng emaw chen atana tih mai a nih rinna ka nei a ni,” tiin India palai hlui, Saran-a chuan a sawi.

Muizzu-a’n India a do tlat hi a ram chhunga mi tam tak lung tingaitu a ni ve mek bawk a. Maldives hian India atang hian ni tin mamawh ei tur, damdawi leh in sakna a la lut nasa a, an innghahna ber a ni a. Covid hripui hnuah hian India hi Maldives-a khualzin thawn lut tam ber a ni mek bawk.

Hetih lai hian tun hnaiah social media-a sawi hlawh tak tak awmin Maldives mi pawimawhte zinga Prime Minister Narendra Modi-a chungchang mawi lo sawi an awm avanga Indian-ten Maldives an ‘boycott’ pawh a lar hle.

Muizzu-a’n Beijing a tlawh laia thleng kha niin Chinese thuneitute hnenah pawh mi tam zawk khualzin tir turin a ngen a, hripui a len hmaa an ram tlawhtu tam ber an nihna hauh leh turin a sawm a ni.

Hemi hnuah hian Chinese khualzin eng emaw zatin an tlawh leh tawh a. Tourism ministry-in a chhinchhiah dan chuan kumin kum tir thla hnih chhungin khualzin 4,00,000 dawnin Maldives an tlawh a, hengz inga 13% chu China atanga lut an ni a. India chu tlawhtu tamah panganaah an tlahniam leh tawh a ni.

Mi thenkhat chuan Muizzu-a chet vel dan hian April 21-a parliament inthlan a thlir niin an ngai a, rorelna inah hian thlawptu a ngah tawk a inbeisei a ni.

Leave a Reply

error: Content is protected !!