Assam Rifle-in Mizo 11 an kah hlum tum kha (Tham ral lo mitthla)

  • Dr. JT Vanlalngheta

Chhan eng emaw avangin MZP kha banned a nih avangin, MZP hminga hma lak a theih tawh si loh va, Sawrkar laipui leh MNF Inkara Remna Siam (Peace Accord) a awm theih nana din Students’ Joint Action Committee (SJAC)-in College leh HS zirlaite nena chaw ngheia kan nawr kha a hlawh tlin tak bawk avangin tih tûr a nei tawh lo a. Mizoram Legislative Assembly MLA Seat 33 atanga 40-a tih puna hnam dangte chuh ve theih general seat 2 awm kan duh loh vanga MSU dina kawng te kan zawh phahna pawhin rah tha chhuahin kan tum kan hlen a, MSU hma lak tharna tûr kan nei ta rih lo bawk a. Khatih lai, 1986 June 30 hnu, 1987-88 kha chuan, a hminga Chairman ka nihna Mizo Students Convention (MSC) bak kha Zoram pum huap Zir Lai Pawl dang (active) a awm lo va. He Pawl hian Inner Line Permit nei lo hnam dang leh phalna nei lova sumdawng dang dap chhuah te kha a hna pui ber a ni.

March 31, 1988 a ni a, Dawrpui Bungkawnah thiante nen kan inhmu khâwm a, chutih lai chuan Zodin Squire lamah silai puak thâwm kan hre thut a, eng thil nge thleng tih fiah tumin kan va phei a, Assam Rifles-in Mizote an lo kâp hi a lo ni a. An rawn kahna pawh Sipai Lam Mual Gate-pui leh Laipui hûnna atang hian a ni tih kan hre thei. Vawi khata silai tlir chiam an ni lova, an kâp pheuh pheuh a ni. Mi tute emaw mi sualin Zodin Squire-a rin hran neite biak in, a bang tile-a siam chu lungin an vawm a, chu vânga khatiang thil thleng kha niin zirlaite chuan kan ring a, tile bang pawh a pawp thliah thluah mai. Mahse, kan rin dân hi a ni chiah lo thei bawk. A tu lam nge che hmasa tih erawh chu kan hre thei lo. Silai ri a’n han deuh chang khân kawnga kal, hmei chhia (tar)-te thlenga an zuah lo erawh kha a râpthlâk tak zet a ni (“Kan thiante zînga mi Khûma pawh an kah zîngah a tel a, a hmunah erawh a thi lo va, damdawi inah a thi a ni a, Pu Chhuanawma pawh an kâp a, mahse, vânneih thlâk takin a thi lo hlauh a ni,” – LN Chhangte).

Civil mi an kahte kha Civil Hospital lam panpui reng a ni a, keiniho pawh khân sipai canteen zâwn vêl hi vawi khat chu hmanhmawh takin kan va thleng phei a ni mai a, a bak chu thlen hlat leh ngam chi rual a ni tawh lo; tuna Ridz Hotel/ AR Lam Mual hmar lam gate bul vêl leh Bazar bungkâwn inkarah hian mipui an tam hle; darkar hnih khat mai a ni lo deuh va, engtin nge he civilian-te kahna hi a reh theih ang tia rêl tûrin thianpa, kan u ni bawk RF Muana, Tuikual hovin Treasury Squire-a Hotel Raj-ah zirlai inmuh khâwm a ni a, thu tlûkna mumal erawh chu siam a ni lo. Amah Pu RF Muana kha CID-a a thawh lai a nih avangin Central Sawrkarah a zualkova, kha vangkha a ni maithei, zan lamah chuan silai a ri ta lo.

Sipaiin Civil mi an kâp ringawt hi eng nge a chhan ni ang, sipai leh Mizote i karah inhnialna awmin Mizo lam thinrimin an biak in kha an vawm ta nge ni ang a, a tu zawk nge thiam lo, tih lah hriat theih ni hek suh. Eng pawh ni se, Zodin squire-a eng mah hre lo thlamuang taka kalte khatianga lo kah ringawt mai kha a pawiin a rapthlak tak zet a ni, Dan kalh a ni tak zet; khatiang chi kha tun hnuah chuan, Kan Lalpa Pathian leh Sawrkar zarah thleng tawh suh se; civil mi thisen chhuahna thlentu hi chu dan mitah chuan an thiam lo hrim hrim a ni.

Chhûn pachanga Dawrpui Bungkawn leh Assam Rifles Canteen inkara mipui pung khâwmte kha kan tlân chhe leh dur dur thin a, boruak kha a râl ti hle; a boruak kha-ár thum, mupuiin a puiin a lâksak daih kha kan ang berin kan hria. DC emaw Sorkar emaw kha awm lo ang a ni. Eng nge a chhan hriat a ni lo.

Eng pawh ni se, kum 25 zet liam taa, ka thil tawn ka’n ziak a ni a, a ngaihawm lo khawp mai. Ngaidam la theihnghilh rawh tih angin, kan ngai dam a, a kum pawhin khua rei a chang zo ta, a hnua Assam Rifles lo awmte chu Mizote thian tha tak an ni tlangpui; Annual Sports laia Lam Muala vawi khat, High School Zir lai hmeichhe pakhat sipai pakhatin mawi lo deuhva a lo fiam, kan u– Pu F.Malsawma, (Former Cabinet Minister)-in sipaiho Camp-a huaisen taka lûta remna a han siampui kha 1986 Peace Accord awm hnua AR leh Mipui inkára thil thleng duhawm lo kan hriat chhun a ni tawh ang.

A hmuna awma, mit ngeia ruang/hliam an rawn zâwn hmu leh silai ri hre tuin party politik tel hauh lova, ka hriat dan ka rawn thai lan hi a kim lo hlein ka ring a; khatih laia Civil Hospital leh Zodin Squire inkara mipui awm zinga mite kha tûna dam kan la tamin ka ring a, rawn ziak ve tûrin ka sâwm a; chanchin (history) reng reng, a thlen hnua ziah hi ziaktu an tam poh leh hriat belh tûr a tamin a ngaihnawm ting mai a ni.

Leave a Reply

error: Content is protected !!