Ropui leh Ropuina

  • Zoliansanga Tlau

Lal Biakna/Lalpa Tawngtainaa “ram te, thiltihtheihna te, ropuina/ropui te, chautuana i ta a ni si a” tih lai doxology tia an sawi mai thin, KJV-a Mathaia 6 :13 (For thine is the kingdom, and the power, and the glory, for ever, Amen) hi Mizo Bible (Mizo Lushai – O.V. Re-edited ‘ 17, BSI Version)-ah chuan a tel ve lo va. He Bible O.V. Re-edited’17 hi Re-edited’13 ennawn niin a ennawn nan hian English Standard Version (ESV) hman a ni a, “Sual tura thlemnaah min hruai lut suh la, Mi sual lakah chuan min chhandam zawk ang che (And lead us not into temptation, but deliver us from evil)” tih chauh a chuang.

Revd Chuauthuama chuan “Lalpa tawngtaina tawpna doxology hi a tira mi a ni lo a. Isua zirtir dan Mathaia leh Luka ziakah pawh a tel lo. Doxology hi hmanlai thu ziak hlui ‘Didakhe’ atanga lak chhawn a ni a; mahse, Didakhe-ah chuan, ‘Ram te’ tih hi a tel lo thung. Doxology telna chu Latin Bible hlui Vetus Latina-ah a ni a; chutah pawh chuan copy 2-ah chauh a tel a. Vetus Latina hi kum AD 200 – 380 vela mi a ni. Tuna doxology awm ang hi. Tuna doxology awm ang hian Tertullian-a (c. AD 160 – 225) phuah rem niin an sawi a; mahse, kei chuan Tertullian-a siam rem a ni tih ka hmu zo rih lo” a ti.

H. Joseph Lalfakmawia paw’n “Thuthlung Thar kutziak bu upa zualah doxology hi a chuang lo tih kan finfiah tawh a. A naupang deuh hovah chuan a chuang ngei mai. Chuvangin Bible original-ah doxology hi a chuang lo vang tih a sawi ngam a ni. Bible thu hi a pung tawlh tawlh tih a chiang hle bawk. Chhawk then aiin belhchhah a tam zawk. Greek Thuthlung Thar bu (hawrawppui bu leh hawrawpte bu) ngawr ngawr atanga thlir chuan doxology hi Chanchin Tha Mathaia original-ah a chuang ngei ang tih finfiah theih a ni ta lo va. A chuanna an tlai hlawm em avangin leh kutziak bu upa ber ber, a chuan ngeina tur ni awm taka a chuan tlat loh avangin ngaih dan chi hnih a insual ta a ni:

  1. A tir teah a chuang a, tihluih thila paih emaw chhawk then emaw a ni ang.
  2. A tir teah a chuang lo va; lakkai chhawn a nih fe hnuah belhchhah a ni.

Ngaih dan pakhatna hi awih theih a ni lo. Hetiang khawpa text pawimawh hi eng vanga mahin an chhawk then lui lul lo vang. Setana programme avanga tihbawrhban, tih phei chu chhuanlam zawn chhuah chawp liau liau a ni” a ti.

A chunga mi pahnihte thuziak atang khian “ram te, thiltihtheihna te, ropuina/ropui te, chautuana i ta a ni si a” tih lai doxology an tih hi “Greek Thuthlung thar kutziak bu upa leh rintlak zualah a chuang lo va. Chuvangin Sap tawng Bible tam takin an telh lo bawk” hei vang hian Sap tawng Bible thenkhat-a a lan nachhan chu a hnua Bible-a ziah belh a nih vang niin alang. Tu ziah belh nge, engtin hunlaia telh nge tih erawh kan hre thei rih lo. Amaherawhchu, inkhawm ban dawnah Lal Biakna/ Lalpa Tawngtaina hi doxology tela kan chham rual thin avangin, ‘ropui leh ropuina’ tih chungchangah inhnialna a awm a. Mi thenkhat chuan ‘ropui’ tih tur an tih laiin mi thenkhatin ‘ropuina’ tih tur an ti thung. A Khawi nge dik zawk tih kan enho ang a. A tifiah turin Revd Dr. Chuauthuama, Mafaa Hauhnar (H. Lalrinfela) leh H. Joseph Lalfakmawia te thuziak kan hmang ang.

Revd. Dr. Chuauthuama chuan, “Rev. Zairema chuan ‘ropui’ tih hi noun a ni a; Pathian zepui zînga pakhat a ni. Ropuina tih erawh chu noun-ah pawh abstract noun a ni a. Pathian ropuina chu kawng hrang hrangin lantîr a ni a; a thilsiamah te a ropuina a lo lang a. Ropuina chu Pathian nihna sawi fiahna a ni a; ropui erawh chu a zepui zînga pakhat, chatuana amaha awm tlat a ni.Grik tawnga Lalpa Tawngtaina ziak kan en chuan ‘ropui’ tih hi ‘doxa’ tih a ni a. Bible hmun tam takah English-a ‘glory’ (Gr. doxa) hi ‘ropuina’ ti-a lehlin a ni a; hetianga an lehlin chhan ber chu glory mal din ni loin ‘glory of…’ tih a nih vàng a ni (Entîrna–glory of the LORD, glory of God, glory of Jacob, glory of Kedar, glory of thy name, the glory of Lebanon, etc). Hetianga ‘of’-in a zui loh leh a hma lamah qualifyer a awm thin a (Entîrna– his glory, my glory, your glory, etc). Lalpa Tawngtainaah erawh chuan ‘glory’ hi mal din a ni a, ‘of’-in a zui lo a, a hma lamah qualifier a awm bawk hek lo.

Thuthlung Hluiah chuan Hebrai thumal – kevôd chu ‘glory’ tih nân hman a ni ber a; a context azirin ‘ropuina’ tih hun a awm bawk. Lalpa Tawngtainaa hman dàn ang deuha ‘ropui’ mal din chu Sam 79.9-ah– “I hming ropùi nân min chhandam la” tih a ni”

Revd Chuauthuama thu vuakthlak khi Mafaa Hauhnar khan a pawm lo hle a ni ang hetiang hian a ziak a ” Kan mi hmasa, a bik takin Zosâpte sulhnu pawr sawi mâm leh sawi mawi kan tumna lama kan inham buai taimâk a, kan kal thui peihzia hi aw! Missionary thahnemngaih takin alawm le, thahnem kan ngaih le. A sawi ang hian lo pawmpui ta hmiah ila, he Lalpa Tawngtainaa an thumal hman ang, “doxa” (glory) an hmanna ngei ( ‘of’-in a zui loh leh a hma lama qualifyer awm si lo, mal din) kan Mizo Bible-a an dah dan thenkhat, entirna ang lekfangin, i lo thlir teh ang:

“… ropuina te, chawimawina te, thlamuanna te pêk a ni ang.” (Rom 2:10) (“ropùi te pêk a ni ang” tiin an letling lo a nih hi).
“A hnênah chuan chatuanin ropuina chu awm rawh se.” (Rom 11:36) (“ropùi chu awm rawh se” tiin an letling lo a nih hi).
“Pathian hnênah chuan ropuina chatuanin awm rawh se. Amen.” (Gal 1:5) (“ropùi chatuanin awm rawh se” tiin an letling lo a nih hi).
“Chatuanin, chhuan zawng zawng thlengin, kohhranah leh Krista Isuaah chuan ropuina awm rawh se. Amen.” (Ephesi 3:21) (“ropùi awm rawh se” tiin an letling lo a nih hi).
“Tin, kan Pathian leh kan Pa hnênah chuan chatuanin ropuina chu awm rawh se. Amen.” (Phil 4:20) (“ropui chu awm rawh se” tiin an letling lo a nih hi).
“Isua Krista hnênah chuan ropuina chatuanin awm rawh se. Amen.” (Heb 13:21) (“ropùi chatuanin awm rawh se” tiin an letling lo a nih hi).
“Tûnah leh chatuan thlengin ama hnênah chuan ropuina awm rawh se.” (2 Pet 3:18) (“ropùi awm rawh se” tiin an letling lo a nih hi).
“Amen: malsâwmna te, ropuina te, finna te, lâwm thu sawina te, chawimawina te, thiltihtheihna te, chakna te, chatuanin kan Pathian hnênah awm rawh se.” (Thupuan 7:12) (“ropùi …. chatuanin kan Pathian hnênah awm rawh se” tiin an letling lo a nih hi).

A tanna rahbi tinghet tura Thuthlung Hluia mi a rawn thur chhuah, Sam 79:9-a “I hming ropùi nân min chhandam la” tiha “ropui nan” tih khi “ropuina atan” tih kaih pawlh (contraction) mai a ni tih hre bawk ila. Grik tawnga “doxa” lehlin nan “ropuina” tih ai hian “ropui” tih hi a tha a, a tum a phawk zawk a nih chuan engati nge Bible-a “ropui” ti lo va, “ropuina” an tih leh hlawm khawm si le, kan tarlan chinah chauh pawh khian?… ‘Ropui’ tih hi noun a ni a; ropuina tih chu abstract noun a ni, han tih chu leh! Tlangnuam tih hi hming a ni a, Kulikawn tih erawh chu veng hming a ni thung, tih ang vel a ni. Ropuina hi hmangaihna, thianghlimna, dikna leh finna te ang bawka Pathian zepui (attribute) a ni…Ropui tih adjective hi noun anga hmangin an nominalize a nih chuan, chu adjectival noun chu abstract tho a ni ta a ni; concrete miau hek lo. Gerund hi kan hriat atana tha chu verb ni si noun anga hman sawina a ni; adjective ni si noun anga hman sawina a ni lo,” tiin.

Ropui leh Ropuina tih chungchanga ‘ropui’ tih a dik zawk thu mi pakhatin Revd Chuauthuama a thawnah chuan, “Ropùina (abstract noun) hi chu hmuh theih loh, khawih theih loh a ni a, doxa a huap zo lo deuh, a letling kim lo deuh zâwk a ni. Ropùi (lam hniam: modified form/Gerund) hi chu khawih theih leh khawih theih loh, tak nei leh nei lo, hmuh theih leh theih loh noun a ni thei a; ‘ropuina’ (abstract noun) erawh chu tak nei lo, khawih theih loh leh hmuh theih loh a ni. Ropùi (modified form/gerund) leh ropuina (abstract noun)-te hian intlukna chen chu an nei thei; mahse, intluk lohna an nei a, ropùi (Gerund) hian a huam zau zâwk tlat a ni. Pathian nihna leh a ta sawina atân chuan thil inang rau rauah a huam zau zâwk ‘ropùi’ hi glory leh a original Greek lehlin nân a duhawm zâwk a ni” tih a ni a, ani Mafaa kha chuan hei pawh hi a pawm lo hle a ni ang, a ni chuan, “Ropùi (lam hniam: modified form/Gerund)” a tih chu min han hmuhtir ula, min han khawihtir teh u le!” a ti hmiah mai.

Rev. Dr. H. Lalfakmawia’n “Ropui nge Ropuina, Dik Zawk” tih thupui hmanga kan thu khel lai a zir chianna kha a rintlak hle. Hetiang hian a ziak a, “Sap tawnga kingdom, power, glory zawng zawng hi Greek tawng chuan noun: nominative case, femnine gender leh singular number vek an ni a. Fet taka lehlin dawn chuan nihna thuhmun theuh va lehlin a tul ang tih a chiang nghal” tiin a’n sawi hawng a, sawi chhunzawm zelin “Glory tih hi concrete noun ni lovin abstract noun tho a ni. Chuvangin hmuh theih, khawih theih lam a ni lo. He thumal hi a Greek tawng chuan doxa a ni a. Greek dictionary zinga tun thlenga roreltu, Bauer-a lexicon-a doxa lehlinna awm zawng zawng hi abstract noun vek a ni…Eph 1.12 hi lo en leh hram ila. Hetah hian ‘Keini Krista lo beisei hmasa tawhte hi a ropui fakna kan lo nihna turin,’ tih a awm. Hei hi kan sawi mek, ‘ropui’ (adjective/doxes) tih chu a ni ta! Bible lehlin thar (CL Re-edited) erawh chuan ‘ropuina’ tiin a dah leh hlauh si. A dik reng a ni. Doxa pawh ni se, doxes pawh ni se, noun a nihna a bo thei lo. Mizo tawng a nih avanga adjective anga lo lehlin daih kha a dikna a awm chuang lo; noun anga daha, dik hlel deuh chu ni se thu dang…Glory/Doxa chu noun (abstract noun) a ni tih kan sawi chiang tawh a. Chuti si, ropui (adjective) anga leh chhuah leh hu si chu a tih chi loh mang e, ka ti ve deuh va.” a ti.

  • Khaikhawmna

Lal Biakna/Lalpa Tawngtainaa “ram te, thiltihtheihna te, ropuina/ropui te, chatuana i ta a ni si a” tih hi Bible thenkhata a awm lo va. Mizo Bible hman lar O.V-ah pawm a chuang lo reng a. Tin, a chhuanna Sap tawng Bible-a ‘Glory’ tih hi JF Laldailova chuan, “glory (glawri), n. ropuina, van ram, chawimawi. v.i. chhuang” (English Lushai Dictionary, 15th Reprint-2005, p.228) tia Mafaa leh H. Joseph Lalfakmawia te thlawp zawnga a lo ziak daih tawh avangin, ‘Ropui’ tih aiin ‘Ropuina’ tih a dik hmel ta zawk a, kan sawi zel dan tur pawh a ni zawk bawk ang. A chunga mi thuziak tar lang vak lo pawhin, Pathian nihna ropui tak chu a ropuina hi a ni tiin a hriat fiah mai theih nachungin, a sei zawngin kan han sawi duah a, a tawpah chuan tawi tein, “ram te, thiltihtheihna te, ropuina te, chatuanna i ta a i si a” tih tur tiin kan khaikhawm tawi leh hle si a nih hi, a nuihzatthlak lek lek zawk mai. Kan ti ropui te dawn a nih ro ro chuan thiltihtheih te kan tih ve a ngai ang; mahse, tuma’n kan tih duh si lo a nih hmel hi a!

Leave a Reply

error: Content is protected !!