Mi thenkhat pol. party-a lut thinte hi an va pamhmai thin tak em – Keipawh politic leh party-in min dawi a ve tawh

  • K. Hmingthankaia

Engemaw sawi dawn hlek apianga mahni chanchin sawi tel ve zel hi nuam ka ti laklawh tawh tlat. Ka upa tulh tulha ka hrat tawlh tawlh ta a nih hi. A pawi love, kan liam mai dawn si a, kohkir theih tawh si loh nunhlui ngaihawmte chu lunglen hnema’n kan sawikir leh fo tawh mai a ni ang chu. Chu chu kan chan tawk a ni tawh si a. Chubakah, mi thenkhatin, ‘ Tunhma chuan a rui mai mai thin alawm’ an tih fo hi a dik lutuk rualin, rui hlum law law ta si lo chuan eng eng emaw tih kan lo nei ve nil nial a ni tih hi ka sawi ve duh hrim hrim.

Kolasib ka tlakthlak tirh khan politic lam reng reng hi ka ngaihtuah pha tawh lo. Chhungkaw bul tan tir ka ni a, hmalam thlirin ka thawk nasa em em a ni. Ka nupui fanaute tan chauh ka inpumpek a ni ber e. Pathianin mal min sawma, ka hawina lam apiang pawh ka tluang viau zel.

Chutih lai chuan Kolasib ka luh tirha ka hmelhriat hmasa, Congress pachal Pu C. Dingliana chuan Congress-a lut turin min sawm ta tlat maia. Politic lam chuan ka nuih a tihzat thu leh, ka hawisan tawh thu ka lo hrilh. Mahse, beidawng duh lova mi thlem zantin takah chuan, ‘ Ka lo inngaihtuah ange’ ka ti ve ta hiala.

Chutia rilru fim taka ram leh politic lam han ngaihtuah takah chuan, kan ram development, hmasawnna dik leh pawimawh hmasa tihlawhtling tur chuan PC party kha a lo tha ber dawn a nih hi tiin thu tlukna ka siam ta tlat mai a nih chu. Tunhmaa kan lo huat leh kan lo do em em thin PC party zuihral lam chu ka zawm ta a nih kha.

Pu Dinga chu a hrilhai angreng nachungin, tawngkam thiam leh politic thiam a ni bawka, fiamthu thawh nan min hmang hlauh thina, ka nupuite pawh a tizak lek lek thin.

A hminga Aizawl mi lo nih vena leh chinchang hre deuh tura min ngaih der avang chuan engkim maiah chuan mawhphurhna ka la a ni chho ta zel maia. Secretary nih theih zawng zawng hi chu ka ni kawp vel vek mai thin a ni.

Party zuihral meka a changtupa chan han chan bawk si chuan, thahnemngaih hi a na em em mai si a. Chhungkua lam ka thlahthlam tial tiala, party ka ruihchilh tulh tulh a, eizawnna a tlahniam tial tiala, party ka dah sang tual tual a ni ber mai.

Zoram pum mipui sukthlekte, kan party dinhmunte, mite min hmuh dante chu kan ngaihtuah phal lo. Engtikah emaw chuan kan party chu hna thawk theiin a la dingchhuak leh dawn a ni tih rinna avang chuan, rilru zawng zawng, hun leh tha zawng zawng, neih zawng zawng ka seng ral ta a ni.

Tun tum chu kan tling ngei tawh ang tihna rilru tak tak nen hian eng inthlan pawh kan chuh ve zela. Result a lo chhuah apiangin kan tlinglo nasa telh telh zel chung pawhin kan beidawng thei chuang miah lo. Kha tih lai khan mite khan min nuihzat mai ni lovin, min lo khawngaih ngawt ang tih hi ka ring ta a ni.

Vawikhat VC inthlan lo awm leh chu kan candidate-te an tha bawka, beisei takin kan chuh leh taa. Result erawh a ngaite bawkin kan nil leh ta.
Chumi tlaia ka haw phei chu ka inngaihtuah ve deuh taa. Kan dawr a tlaran tial tiala, eizawnna dang pawh ka thlahthlam tial tial si a, kan tling thei bawk si lo, ka ti ve deuh tan taa. Mahse, kei party ruihchilh hi politic leh party-ah chuan ka la beidawng miah lo. Mahse, kan chhungkaw hma lam hun tur chuan min tilungngai ve ta deuh a ni.

Chutiang vel ngaihtuah chunga in ka thleng chu, kawtlaiah kan nu leh a thiannu chuan hlim takin min lo hmuaka. Lehkha pakhat hi min entira, hmana Aizawl lehlanga kal paha ka dil, ka dil tih pawh ka hriat tawh loh Group C post hna zawm tura kohna, appointment letter chu a lo ni a. Mahse, an rin ang chuan ka hlim ve vak ta tlat lo. Politic-ah ka la beidawng lova, phuba lak ka la tum tlat a ni.

‘Ka zawm kher lovang’ ka ti a. Kan nu leh a thiannu, Agri. Dept. a thawk chuan zawm tura min tur nasat em avangin ni thum hnuah chuan ka han zawm ve ta hrama. Lak thar mi 8 zinga zawm tlai ber ka ni ta a ni.

PC party pawh chu a ral ta nge nge a, engtin tin emaw khan an inhawt khawm chho zel thova. Janata te kha an han inti chhova, mahse, kei chuan ka ngaihtuah zui tawh lo.

Tichuan hun a lo kal zela, mi thenkhat hian a ruktein, PC party i din thar leh ang u hmiang, an rawn ti leh ta. Ka sawrkar hna lama ka lo lungawi loh lai a ni bawk nen, ka lo phur leh nghal em em maia. A tawi zawngin sawi ila, tichuan ka hna pawh chu ka bansan leh taa, ti hrih phawt mai ang. (Sawrkar hna ka thawh lai chanchin leh ka ban dan vel hi sawi fe tham a awma, la dam zingah mualpho tur pawh an la awm nuala, tunah erawh chuan ka sawi hrih lo ang)

Tichuan le, ka nupui pawh rawn miah lovin kan vawk vulh zinga lian ber chu ka’n thawh tawp phawta. Kan lo ruahman ruk dan angin, ‘ Naktukah Meidum khuaa Pu Sangliana ( Pu Thena fapa) ONGC hnaah inhlawh hnatlan paha ruaitheh nghal tur a ni a. A duh apiang kal theih a ni e’ tih thu chu kan han than ta a.

Rin aiin kal kha an tam ta phiana. Hna thawh tur awm tak tak hek lo, a hmingin kawngdung kan vai thuak thuak a ni maia. Kan thil tum chu kan sawi ta a ni. Tichuan le, kal lama kan tihlan ngam miah loh PC party flage chu haw lamah chuan kan zar phe chho leh ta vut vut maia, PC party chu a lo ding leh ta. Mahse, tualto party tlu tawh kaihthawh leh tum chu enge a nih tih chu vawiin thlengin kan hriat tak hi.

Party politic hi chu a lo hahthlakin a bawlhhlawh em maia, rin thu leh dawt thu, awmang deuh leh ni ve thei awm deuh tawh phawt chu, party dang mualpho theihna tur leh tihchhiat theihna tur hi kan zawng ngar ngara, kan chaw tui ber a ni a, kan sawi taima em em mai thin a nih hi. Setana lawm zawng hi kan sawi mawlh mawlh hi ni berin ka hre thin.

Vawikhat pawh Pu Thena’n Bairabi-ah public meeting a nei dawna, a hma niin engkim buaipui turin advance-in ka chhuka. Zana public meeting nei tura mipui hip nan chhun lamah vawk talhin ruai kan siama. Kei kha Pu Thena nen a ruala chawei tur ka ni a. Pu Thena hmaah sangha an rawn daha, ka hmaah vawksa. Pu Thena hmaa sangha kha ka ban ve ngam si lova, vawksa chu tlem ka ei taa. Zana public meeting neihna hmun tura mei an lo chhem ka ai ve lawk chu nikhaw hre lovin ka tlu ta mai. Party dang ho chuan a rang rangin, ‘ An secretary ber nikhaw hre lo khawpin a rui tlu der e’ tiin thu an lo than chiam hmana.

In pakhata min bawihsawm hlanin public meetinga Pu Thena thu sawi chuan, ” Tun atang chuan Kaia leh chumi…. chu ka zinnaah an kal ve tawh lovang” a lo ti hman lehnghal a.

Min bawihsawmtuten Kolasib-a ka nupui an lo han phone chuan, ” Vawksa a ei em? ” a lo ti nghal chata, ‘ ei e’ an ti. “Chuvang ngei chu a nih chu” a lo tih avangin, eisual damdawi-tea min enkawl hnu chuan ka pangngai leh taa. Mahse, nikhaw hrelo khawpa zurui than chuan min thantir ta thova. Khatih lai khan zu-in min la tibuai lova, bakah, Pu Thena bulah tunge zu in ngam ang.

Aw le, mahni chanchin sawi hi chu a nuam bawka, a sei ta hle mai. Mihring mitinte hian Pathianin min pek, kawng bik theihna leh danglamna hi kan nei theuha, hmang chhuak thiam leh thiamlo kan awm a ni maia. Chu kan kawng, kan theihna, kan danglamna leh kan ropuina chu hmang chhuak thiam apiang leh hmang nasaa hmang pung zel thiam leh peih a piangte chu mi hlawhtling, mi vannei, mi ropui leh mi zahawm an ni thin.

Pathianin ram khat leh hnam khat tan tute emaw ruat bik a nei thin. Chutiang mite chu political party huangchhung atang ni lovin, midangte tana tha tak leh hlawkthlak tak, ropui tak leh zahawm taka thawk tur leh ti tura a duan, talent a pekte an awm a ni.

Sakhua leh Kohhran lam thil emaw, Pathianthu lam emaw, thlarau mi Pathian tih mi emaw, Vantlang leh khawtlang tana tangkai tak leh entawn turtein emaw, Sawrkar hna thawhnaa chhuanawm leh rinawm tlat turte emaw, ram leh midangte tana thiamna tha tak leh danglam bik nei turte emaw, zirtirna leh fuihna lamah emaw, thu leh hla lama midangte mamawh phuhru turte emaw, thil thleng leh chinchang midangte hrilhfiah thiam turte emaw, midangte mamawh leh an hriatna leh finna lama tihmasawn tura chanchinbu lama hma la turte emaw leh a dangte hmangin Pathianin mihringte hi an kawng tur ruat bik a nei thin. Mihringte zingah hian chungchuang bik leh danglam bik an awm thin a ni.

Chutiang mite chu an rethei emaw, an hmel thalo emaw, engang dinhmuna ding pawh nise, mi zawng zawngin kan thinlung zawng zawngin kan zahin kan ngaisanga, kan thla an timuanga, anmahni pawh kan thlahlel thin a ni. Englai pawhin kan chung ena, kan ngaisang em em thin a ni.
Chutiang mite chu ram khat leh hnam khat bil tana ruat an ni a. Chutiang mite chuan ram khat leh hnam khat hi an tiropuia an tizahawm thin. Anmahni vangin ram leh hnamin hma a sawn thin a ni. Anmahni atangin entawn tur tam tak kan zawngin kan hmu thin a ni. An damchhung leh an thih hnu thlengin, kumkhuain an thlahte thlengin ngaihsan leh zah an hlawh tawh thin.

Nimahsela, chutiang mi bik Pathian ruatte pawh chu Setana hian a bum ve fova, mite thinlunga a tak taka an ropuina leh an zahawmna zawng zawng chu, khawvel ropuina lem reilote thlakhlelh vangin kumkhua atan an tichhe thin.

Inti Politician rilru bawlhhlawhho hian chutiang mi thate chu an panna lai tak, thlem an awlsamna lai tak tur chu hriain, ropuina lem leh zahawmna lem tawktarh hmang chuan Setana tirhin an thlem ta nghauh nghauh thin a ni. Mihringte hian Mosia ang lo tak hian, Aigupta ropuina lem leh reilote sual nawmna hi kan lo hnar phal leh thin si lova, Setana hian thlemthluk theih hi chu a lo nei leh mai thin a ni.

Hetianga party politic-a thlemtute che u hian, in tun hun leh in hma hun tur pakhat mah an dawn lo. An ngai pawimawh hek lo. Hengho hian politic-a lalna chan theih nan chuan tu chhiatna tur pawh hi pawi an ti lo. In damchhung leh in thih hnu, in thlahte thlenga zahawmna leh ropuina tur hi chhe vek mah se pawi an ti lo. An duh ber chu nangmahni hming that zarzoa, tun chawplehchilha an party sawrkar theihna tur, duh tawka politic lalna chen vel chiah kha an suangtuahna thlen san ber a ni.

Party politic atanga rawngbawl tura Pathian ruat chu an awm ngei ang. Chu’ng mite chu an damchhung leh thih hnu pawha fak hlawhte an ni. Nimahsela, thil dang atana Pathian ruat mi thate, party politic-a in awm chiah hian, in sawi rik rual leh in luh rual rual hian, mi zawng zawng, in va awmna party mi leh sate nen ngei khan, an thinlunga a tak taka ngaihsanna nung leh zahawmna nung an neih thin che kha kumkhua atan nawhrehin a lo awm nghal ta thin a ni.

Nangni mi tha leh fak hlawh te u, mi vervekte avangin reilote ropuina lem awtin in hming thasa hi tibawrhbangin tichhe duh lul suh u. Party politic atang lo pawhin i damchhung hi nuam tak leh nghei hauh lovin i hmang tho anga, nang leh i thlahte tan fakna, chawimawina leh hlimna tluantling a awm zawk bawk ang. Lar leh chungnun kan duh luatah hian mahni kawng lo leh kuang lo thleng thleng kan dai luih thui lutuk thin avang hian hniam takah kan awm thei a nia aw.

Politic-ah lalna i chang emaw, chang ta lo emaw pawh nise, i awmna party-a mite pawhin tan viau ang chein lang mah sela, mi zawng zawng, i awmna party mite nen ngei khan tunhmaa an thinlunga hmun i chan ang kha i chang tawh lo. I tunhma thil avang leh hmaichhan a nih vang emaw, tuna i nihna vang chauhin emaw a derin an zah tawh ang che. An party i chhuahsan emaw, an chhuahsan emaw hnuah an bei chiam ang che. Zahawmna lem a ni tawh tlat. Chu mai a ni lo, mi zawng zawng duh rawn, sawisel kailo, an sawisel phalloh che khan, rel leh sawichhiat i hlawh tawh anga, thenkhatte chuan an ui thu che an sawi ang. I damchhungin i siam tha tawh lovang. Term khat emaw, a aia tam emaw i hlawhtling a ni thei, mahse, i tawp rual rualin tunhmaa miin ngaihsanna dika an ngaihsan thin che kha, mi pakhat, mi satliah ve mai mai enin an en tawh che anga, hnahthel ro pakhat ang lek i lo ni thei tawh a ni. Nangmah pawh chhungril takah chuan i ro ngawih ngawih tawh ang. Setana buma awm hi a pawi asin. Mahse, engkim hi Pathian thu thu a ni e.

Heng thute hi rei tak ka lo vei tawh a ni a. Tute emaw rilru tihnat ka hlauh avangin ka sawi duh ngai lo a ni. Kum 2023 MLA thlan vela thil awmdan khan min veitir lehzuala. Kum 2024 khan ziah ka tum lai takin, ka veite zinga pakhat chu, a pawi thui hma leh amah a intihchhiat tak tak hmain a inlamlet ta hlauh maia, ka lo lawm teh asin. Tunah pawh eng eng inthlan emaw kan la hmachhawn zel dawn. Setana’n mi tha sehchhiat tur a rawn zawng leh dawn tih hriain lo inveng lawk rawh u.

He’ng thute hi mi zawng zawng tana sawi ka ni lo. A chunga kawng bik tih ka sawi huangchhunga awm zawng zawngte tan pawh a ni chuang lo. Mi bik mi tlemte, hun kal tawha tute emaw, mi bik ka ui vang leh, tute emaw tan a pawimawh takin tia sawi mai ka ni. Mahni duh dan danin kan awm thei e. Politic chu eizawn nan leh hausak nan a that em hi. Tumah kan indem thei lo e. ‘Ka nun chu ka thu’ kan tih thin kha maw.

Party leh politic tih velte hi chu keini ang, enga tan mah leh tu tan maha tangkaina nei lo, engmah thiam nei bawk si lo, mimawl intifing, tawng tam ve ringawtte tal chiamna tur niawm tak a ni a. Mahse, chutiang mi chu tu party mahin min duh leh bawk si lo.

“Unaute u, a kohna leh thlanna che u-ah chuan taihmak lehzual chhuah ula, chutichuan, engtikah mah in tlu lovang.”

Leave a Reply

error: Content is protected !!