- Nawlchunga Chinjah
Mihringte nun, a bikin, in hmangaihna kawngahte, hruaitu nihna kawngah te, nupui pasal inneihna kawngahte hian kum hian eng ang takin nge pawimawhna a neih a, eng tiang chiahin nge kan dah pawimawh tih hi zawhna siamin han inzawt ta ila, kan chhanna a inang lo nuaiin a rinawm. Thenkhatin, engah mah kan ngaih loh laiin, thenkhat erawh chuan kan ngai pawimawh viau mai thei. An kum avanga hmangaihna, inngaihzawnna kawngah kan hnar a, hruaitu nihna kawngah pawh kan hnawl a, nupui pasal tur atan pawha pawm harsa kan tihte hi thenkhatte tan erawh thil harsa a ni ve kher lo mai thei. Chuti ang chuan, kum kan ngaih pawimawh dan leh danlo te hi kawng hrang hrangah a inanglo nuai ang tih a chiang.
Hringnunah hian, thenkhatin, ram hruaitu ni tur atan te, pawl leh kohhran hruaitu ni tur atan te, thalai hruaitu ni tur atan te kum lama upa deuh hlek ni se thei se an tih laiin, thenkhat erawh chuan, hruaitu tlak an nih phawt chuan kum lama naupangte pawh ni se hruaitu tur atan pawi tihna an nei miah lo thung emaw te hi a ni fo ang a, chutiang bawkin, mipa leh hmeichhia inngaihzawnna kawngah mai ni lovin, nupui pasala inneihna kawngah pawh kum chungchangah hian kan ngaihdan a phir fo bawk ang.
Mahni mimal ngaihdan han sawi ve ta mai mai ila, an tling a, an thei a nih phawt chuan, ram leh hnam hruaitu tur atan te, khawtlang leh pawl hruaitu tur atan te hi chuan kum lama naupang zawk zel hi ka duh dan a ni a, chutih rual chuan, kohhran hruaitu tur atan te, kohhran thalai pawl, nu pawl leh pa pawl, naupang pawl pawh a ni ang, hruaitu tur atan te hi chuan, a tling leh a thei zing atang rau rau kum lama upa deuh zawk zel hi ka duh dan a ni thung a, inngaihzawnna leh nupui pasal inneihna kawngah erawh a inngaizawng a te leh, a innei a te duhdanah ka dah mai a, an kum a inthlauh viau avanga an inngaihzawn theihlohna chhan tur leh, an inneih theihlohna chhan tur hi ka hre lem lo – hmangaihna hi chu a mak em a.
Ka ngaihdan ang khi i ngaihdan a ni ve kher lo ang tih ka chiang a, chutiang chu ni mah se, kan hriatreng atana duhawm em em chu ‘Kum’ hi engmah a ni lem lova, eng thilah mah kum hian kawngro a su lemlo tih hi a ni.
Kum upa tak an nih tawh hnua ram hruaitu dinhmuna ding tam tak an awm laiin, kum naupangte ni chunga ram hruaitu dinhmun ropui taka ding an awm teuh a, kum upat deuh hnua khawvel hriattham khawpa milar dinhmuna ding an awm laiin, kum naupangte an nih lai atanga khawvel hriattham khawpa milar tam tak an awm teuh bawk a, kum upat hnua mi hlawhtling tam tak an awm laiin, kum naupangte an nih laia hlawhtling tam tak an awm bawk a, chu mai a ni lo, kum upat hnu chauha thuziak lama inhmang, hla phuah lama tui an awm laiin, kum naupangte ni chunga thu leh hla lama kut hnu ropui tak hnutchhiah thei tam tak an awm bawk. Kawng hrang hrangah, kum upat hnua chawimawina ropui tak dawng an awm laiin, kum naupangte an nih laia chawimawina ropui tak dawng an awm bawk. Chutiang zelin a dang pawh.
Kum kan ngaih dan leh kan dah pawimawh dan leh dan lova te chu eng pawh niin, lo in ang lo nuai hlawm pawh ni se a pawina a awm lova, kan hriat atana pawimawh ber zawk a chu, hausa ni tur te, mi hlawhtling ni tur te, mi hmingthang ni tur te, mi lar ni tur te leh mi ropui tak ni tur te hian kum hian kawng ro a su lova, engmah a ni lo tih hi a ni.
Kawng thenkhatah, kum bithliah a awm a tulna chin te chu a awm ngei ang a, chutiang pawh chu lo ni se, a chunga kan sawi tak ang khi kum upat hnu feah pawh kan ni theih laiin, sawrkar danah kum tlinglo dinhmuna kan din lai pawn kan ni thei tho bawk.
Chuvangin, vawiinah hian kan kum a tam tawh vang emaw, kan kum a tlem deuh emaw vang maiin khawtlang tan, ram leh hnam tan, pawl leh kohhran tan tih theih nei ve tawh loah leh nei ve rih loah i inngai lo ang u. Tin, keimahnia theihna awm te hi hman chhuah leh pho chhuah i zak lo bawk ang u. Mi thenkhat, an upatna leh an naupanna chhuanlamah hmang a, an mahnia theihna awm te hmang chhuak lova, an thil tih chakte pawh ti lova up hlum tam tak an awm fo thin. A pawi hle. Upatna leh naupanna hi mahni inkiltawih nana hman chi a ni lo. Number satliah mai a ni. Kum upa na zawng an zahawm chuang lova, kum naupangna zawng an zahawmlo bik chuang lo – hringnunah hian.
Kawng tam takah kum upatna leh naupanna hian eng emaw chen chu awmzia a nei ang tih a rin theih a, mahse, kum hi a pawimawh ber lo tih eraw hre tlat ila, kan kum a tam vang emaw, a tlem vang emawin i inkilhtawih mai lo ang u.
Joba lehkhabua Elihuaa’na”Kum tam an fing chuang lo” a tih hian kum a pawimawh ber lohzia a lanchian tir viau. Chuvangin, kan kum a tam vang emaw, a tlem vang emawin khawtlang tan, ram leh hnam tana ke penna kawngah i inkilhtawih lo ang u, tih theih tawk kan nei vek si a. Kan thatlai hun, kan vanglai hun hian khawtlang tan, ram leh hnam tan, pawl leh kohhran tana nasa taka ke pen tur zawk kan ni tihte hi kan hriat thar atan a duhawm ngawt mai. Upat hnuah chauh, sawrkar hna atanga chawlh (pension) hnuah chauh khawtlang, ram leh hnam hmangaih a, chumi atana ke pen tur kan ni lo. Upat hnuah chauh ram leh hnam, khawtlang hmangaihtute hi kei ka pawm zawng a ni ve der lo. Chutiang ang mi chu nih i tum ve lo ang u – tuna keini thalaite hi chuan.