- Zirsangkima
Thlasik rim a nam dêt dêt tawh hi chuan Vankhama Tlaizawng pár hi, a taka hmuh phâk awm tawh mah suh se, ka hmu vul thar leh chúk \hìn. Hmãnah kan kawmthlangah Krismas dáwn hian a pár vul chúk \hìn a; a hlut tehrêng nèna hlutna cháng ka lo hre \hìn lo kha aw … ka ui hnuhnawh ngawt \hìn mai.
Tûkin chu thlasik lai, Lal pian hun champhâa lo pár leh \hìn, he Tlaizawng pár kan tluk lohzia hi ka ngaihtuah chhuak thar leh teh tlat a. Keini mihring ang lo tak hian, tûkchhuak mawiten a vul leh tak luai luai a … Nang leh keiina tú tûkchhuak mah kan màwi zawh loh vei nên tih te ka ngaihtuah neuh neuh bawk. Tlaizawng pár takngial pawh tluk zo lo hringfa hian màwi kan chhuah a va ngai êm te pawh ka ti.
Chuai tùra hrina leilunga mikhual mai hi kan ni lah tak a. Chuailo pár nih hi a châkawm ngawt mai, ka ti \hìn. Chuai ve reng reng loa mi dang tána vul reng mai zawng, mi dang tána malsàwmna kan va ni nasa dáwn rua êm! Vankhama pawh hian a Tlaizawng pár hmuh hi a tán a vul ngang a ni ang, “Uai loten vul reng la chîn loh pâr” te a ti a; a cháng leh:
‘Tleitir sakhmel ianga tlaizawng par
Vul mawi ka ti ang che hming lem a’n;
Theih chang se kumtluangin vul reng la,
An sawi chuailo par ni mai teh la!’ te a ti tak hial hial a! A êm êm deuh lo maw aw … te ka ti hial! Thlasika pár ve \hìn dangin an thîk duh hialin a nia ka rin ni!
Tleirãwl hmel \ha lutuk anga a khaikhinnaah hian duhtâwk ta se ka hre thiam ang; Chuailo pár thîk êm êm tùrin, ‘Chu Chuailo pár chu ni mai la … thia \awiha ral ve ngai reng reng lo tùrin, vul kumtluan kum tin la…’ a’n la ti zui a nia le! A va duhthawh êm êm tak!
A ni asin, thlasik rim a nam a, Krismas boruak a’n rawn thâwt thet thet tawh hi chuan Vankhama te khaw daia Tlaizawng pár hi a ngaihawm tak zet \hìn. Min sàwmna \awngkam te hi a va han phuah mawi chungchuang tak:
‘Thlîr vêl r’u kan vâng khaw dai a màwi,
A zárah vahkhuai, phengphe léng nèn;
Sirva nungchâ pâr lâwrin chhûnrâwl,
Chawlh kai lo ning zû dâwnin nilèn e;
Uai loten vul reng la chîn loh pâr,’ a’n ti thiam bîk tlat mai a.
Mawi satlaiah a ni ngawt lo a, an khaw daia Tlaizawng pár hi, Siamtu thil siam dangte tán pawha a hlutzia leh malsàwmna thlenzia a’n sawi leh tê tê a. Phengphehlep leh savate paw’n chula a uai mai an hlau ang chu! Sava te hi \awng thei ni ta se, he hla hi hre thiam ve ta se; an lâwm êm êm ang chu—phengphehlep te pawh an lám zuang tawr tawr duh hial ang chu! Chutiang tùr chuan hla-in a cháwi a; kan sak theih tùrin thlûk mawi tak neiin min chhawpsak thiam bîk tlat a ni. Mi naràn zawng a ni hauh lo e!
He lai tlar, ‘Chawlh kai lo ning zû dâwnin nilèn e…’ tih a phuah lai hian eng tin tak a thu hi rem khâwm ang i maw aw … ka ti vawng vawng \hìn. A thu lam zah (syllable) te chu a chhiar ve ngei ang a; a rhyme lam thlír kher lo mah se, tùnlai \awngkam takin a hla thu ringawt pawh hi ‘a turu bonrã lutuk’ tlat tawh! Chutah, ‘Uai loten vul reng la chîn loh pâr’ tiin Tlaizawng pár chu a’n ko zui leh ngat thiam a!
A nihna takah chuan Mizo hla-ah hian kan hla phuahate kan biakna ang chi, sâpin ‘Ode’ an tih ang hi kan ngah lo hle. Lalmáma ‘Virthlilêng’ kan nei a; Zirsangzela Hnamte ‘Darthlalang’ kan nei leh bawk. A bâk ka hre tam lo a ni ang; awm pawh a awm ang; sawi mai tùr ka vàn riau a … Mahse, Vankhama ‘Tlaizawng Pár’ hi chu zir tham ‘Ode’ ril a va’n ni tak!
Hringnun nèn ka khaikhin a. Tlaizawng par pawh tluk lo hian ka inhmu a; a zah pawh ka zak hial!
Uai lo tea vul reng lo tùra min duhtu ka ngahzia te hi aw… Tlaizawng pár pawh tluk lo mihring kan ni tih hi inhriat a \ha hle mai. Mi dangte tána kan rim chhiatzia te hi! Zawng\ah kûng takngial pawh kan tluk lo a nih hi—a nihna tak takah chuan! Ei ru \hìn; thawhpuite nin rûk; pisa tlai chíng; card khelh hrât; nupuite rinhlelh kai zan tin; mi dang tána pár chhuah hreh … Kan nihna zawng zawng hi sawi chhuak tak tak ta ila kan inpawm ngam hlawm chiah ang em le?
Tlaizawng pár te chu a hun têah an rawn pâr nawn leh mai \hìn a. Zawng\ah takngial pawh a hun tê-ah a rawn inbilhbilâwk leh mai \hìn. Keini ve chu, thlâna phûm hmabâk, chumi zin kawnga mi dangte tána mi hnawksak nih kan la sim duh chuang lo a … ‘Uai lo ten vul reng la’ tiin kan thawhpuiten min ko \âwk \âwk châk viau hlawm lo maithei a nia!
Chuvâng chuan heti hian i ngaihtuah teh ang u: Kan la dam ve \êk \êk chhúng hi chuan, inhmangaih zual deuh deuh ila, induhsak tawnin induat sawt ila, induh zual ila, inngai sawt ila, inthlahlel zual ila … Chuailo pár kan an ve loh hi! Insúna la invui liam tùr kan nih hi! Tlaizawng pár paw’n kum êm a daih lo a! Lal pian hun champha a lo thlen dáwna rawn vul thar ve leh chauh a nih \hin hi!
Mihring te hi leia vawi hnih vula pár nawn fo tùrin Siamtu’n min design lo a—kan ‘kal’ tawh chuan kan hmabâk chu thlânmual a ni mai a. Tlaizawng pár pawh tluk loa design kan ni tih hi inhria ila; kan la dam ve lai hian i inthlahlel tláng teh ang u khai!
Mizo poet ropui, hlarua ngah leh hmang thiam Vânkhama ‘Tlaizawng Pár’ hi, tùn Krismas chu lo ngaithla ve teh u. Mihring nun derdêpzia hmu thiam tùr khawpin lo ngaithla uluk u la ka va’n duh che u êm! Kan la neih chhun ‘nun’ hlutzia pawh i hre thar leh teh ang u khai. A pár vul lai hmuh tùr váng viau tawh mah se, Tlaizawng pár nèn Krismas chibai vek u le…