Sumhmun Titi – 10

  • F. Vanlalrochana

PAL TLANG HNU THIL |HENKHAT

Ka ngaihtuah let a. Thil hrang hrang hi ka lo ti kual ve fu tawh.
Sachek siamin kan zuar chiam tawh a, chhang urna hmunah ka inhlawh ve hrep tawh a. Kan \hianpa nupui nei tur a khum kan siam a, \hian pathumin. A mawi lo na a, a nghet hle. A nghet deuh mah mah a ni mai thei a, a nupui chu a kir leh ta thuai a.
Ek paihin ka inhlawh tawh a, tlaiah chaw ka ei \euh tho. Bilkhawthlirah kuhva rah chharin kan inhlawh \hin a, pathum cheng khatin kan hralh \hin. Tui kan inchawi hlawh \hin bawk a. A hlawk teh chiam lo.
Ni tin chanchinbu semin ka inhlawh thin a; Police constable pakhat hian a man mi pe \ha duh reng reng lo mai a, a tawpah ka tih ngaihna hre loin a fapa ka vel ta ringawt a.
Ruantlangah khan pangpar huan kan siam \hin a, a vul chuk zel a. In hrang hrangah lut kualin pangpar ka dil \hin a, min pek phal loh pawhin kan ru tho zel! Pawl ruk chauh ka zir lai a, Dak In a, savings account ka lo nei ve thlip thlep kha, ka naupan lai chuan ka fel viau awm mange ka ti ta a.
UPC Kohhran phel hma khan, an biak Inah kan lam chiam tawh a, Vengchhak naupang \hahnem fe nen! Kan inkhawm ve pawh a ni lo, an kohhrana boruak chhiat chhoh tan tirh kha a ni a, “An In sual dawn” an ti a, Chumi en tura kal chu kan ni! An lo lam luih luih si a, hma ka hruai a, kan lam ve ta chiam a. Lamtual tawpah chuan pa pakhat hian tui a lo keng a, kan va chibai liam liam a.
Pawl sarih kan zir kum tawp khan, kan pawla mi, hmeichhe pakhat ngo deuh hnenah, “Nakinah mi lian tak ka nih hunah car-in ka rawn kal anga, ka rawn hruai ang che,” ka ti a, a nghak zo lo a ni ang, pawl sawm kan pass in pasal a nei der mai…

EX

Reader Digest, June 2013 Issue-ah khan, Walter Mosley-a thuziak tawite, “Anybody could be replaced in under a second,” tih hi a awm a. Chutah chuan US President an ngaihsan \hin zia thute a ziak a. President Kennedy te phei chu an ngaisang em em a ni tih a ziak a ni.
President Kennedy thah a nih hnu khan TV an en a, a pa hnenah, Jackie Kennedy bula pa sang deuh ding chu tunge a nih a zawt a, ani chuan President a nih thuin a lo chhang a. Mosley chuan, “Kennedy a ni lawmni President?”, a tih chuan, a pa chuan “A thih veleh khan pa sanga chu president a ni nghal,” tiin a lo hrilh a. Chutah chuan, Mosleya chuan a tia lawm, “He khawvelah hian mihringte hi eng ang chiaha pawimawh nge kan nih, tih hi ka rilruah a lo awm ta a. Tuna kan dinhmun hi mit khapkar leka chân thei kan ni a, kan tel loin khawvel hi a lo kal thei nasa mai si a, chapo leh induh tur kan awm lo a ni,” a ti ta a ni.
Walter Mosley hi crime fiction ziaktu lar, novelist langsar tak a ni a, Easy Rawlin- a channa a ziah ho chu a sulhnu lar pawl a ni. Denzel Washington-a channa The Fall of Heaven pawh kha, a novel “Devil in a Blue Dress” behchhana siam a ni.
Keini hi chu, nihna pawimawh chu sawi loh, Phone hum thiam \awk \awkte pawh hian, kan tel loin khawvel hi a kal thei lo emaw kan ti ta sup sup mai, a ni teuh si lo. Kan va han thulo tak. Eng thilah pawh “ex” nih hi chu awmzia a awm thui lutuk tawh lo. Chumi chu a lo ni tawh \hin tihah hian, hlutna a tam lo. ‘Chumi chu’ kan nih hunlaia kan thiltih erawh chuan, hlutna min siam sak fo thung.
Mi tam tak chuan, eng dinhmun emaw kan han luah a. Kan thaw lian em em mai. Chung dinhmunte chu chatuana kan ta tur a ni si lo. Hun bi tuk nei chhung chauh dinhmuna din phei chuan, invaivung nasat lutuk hi a tha lem lo.
Chumi chu a lo ni \hin a, tih hian kan nih tawh loh hnuah hlutna min siam tam lo. Mi dangte tana hahdamna leh nawmna, hmasawnna kan thlen erawh chuan, kan nih tawh loh hnuah hlutna min siam sak \hin a ni.
Mit khap kar leka dinhmun inthlakthleng theihna khawvela khawsa kan nih avangin, kan khawsak dan kan uluk angai hle. ‘EX’ hi chu mi tam takin an ‘ten’ tlangpui tawh.

SAWRKAR HNA KAN BEISEI DAN HI

Mizoram Civil Service Combined Competitive Exam advertisement-a han chhuak a. Aspirant engemawzah ngaihtuahnaa thil awm kha mak ka ti ang reng. Social Mediaah ka hmu nual a. ‘Kaisanna a \ha em?’, ‘Hlawh?”, ‘Thingtlang posting a tam em?’ tih ang chi.
Kan hnam tân, khawtlang tân, mihring puite tâna rawng ka bawl theihna tur a ni em? Hemi service-ah hian lut ila, ka mizia nen a inmil ber a, ka hnam puite tan ka \angkai ber ang? tih lam chu a lang lo \hin khawp mai.
Sawrkar hna hi public service a ni a. A hlawkna leh nuam tih zawng ringawt kan en chuan, public service niloin self-service-ah kan chhuah dawn tihna a ni. MCS, MPS, MFAS nih luah hi thil ropui tak a ni hranpa lo. Mi dangte tana \angkai kan ni em? Mahni mi mal duhna ngawt ni loin, mi dangte tâna malsawmna, mipui vantlang tana \angkai leh kan hnathawhin sawtna a nei em? tih zawk kha a pawimawh zawk. Mahni rawng inbawl sak leh rikngawt tur kan nih chuan, engmah a ni lo.

INDIA RAM LEH MEDIA…
Bengal Gazzette (Calcutta General Adviser) chu, India ram Journalism-Pa (Father of the Indian Journalism) James Augustus Hicky chuan kum 1780 khan a tichhuak \an a, chumi a\anga chhiar chuan, India ramah hian kum 242 zet chanchinbu tihchhuah a ni tawh a. Tun dinhmunah chuan, Ni tin chhuak chanchinbu hrang hrang Copy belhkhawm chu, vaibelchhe 5 leh nuai 88 chuang a tling tawh a, Hunbi neia chhuak chanchinbu hrang hrang copy belhkhawm chu vaibelchhe 7 leh nuai 7 chuang a tling tawh a ni. Heng chanchinbute hi Saptawng leh Hindi tiamin \awng chi hrang 101 zeta tihchhuah an ni. Mizoramah pawh chanchinbu kan nei \hahnem tawh hle.
Electronic media lamah chuan, All India Radio hi kum 94 zet a upa a ni tawh a, kum 1927 July ni 23 khan India ram Viceroy, Lord Irwin-an Indian Broadcasting Company hming puin Bombay-ah a hawng a, 1930 April ni 1 a\angin Indian State Broadcasting Service hming vuah a ni a, 1936 June ni 8 atangin All India Radio hming put \an tir a ni a, 1957 atangin Akashvani tia thlak a ni a, 1997 November ni 23 atangin Prasar Bharathi Broadcasting Corporation of India hnuaiah All India Radio leh Doordarshan chu enkawl kawp a lo ni ta a ni.
Television lamah chuan kum 45-na kan chhiar mek a, 1959 September ni 15 khan New Delhi-ah bul \anin a tirah chuan Adult Education Programme chauh tih chhuah thin a ni a, All India Radio peng pakhat ni thin kha 1976 ah Department puitlingah dah chhoh a ni. Kan State bikah chuan Doordarshan leh All India Radio hi kan hmang \angkai hle a, Chanchinbu zingah pawh chhuanawm khawpa mipui tâna thawk \ha an awm ta. Hetiang karah hian, Cable TV malsawmna avanga, kan mit leh kan beng a tlaina pawh phat rual a ni lo bawk ang.

Leave a Reply

error: Content is protected !!