- Robert Zoliana
Ka thi neih leh hun tur engtikah nge ka hriat lawk theih ang?
Engtikah nge thineih hi a intan leh dawn tih hriat awlsam dan bera chu ‘calender’ a engemaw pen tui sen hmanga chhinchhiah kha a ni. Thlatina i thineih tan ni kha rinbial kalh thin la, tichuan a lehpeka i neih hma hun chhunga ni awm zat chhiar mai kha a ni.
Hetiang hian thla tam vak lo chhung tih tum la, tichuan i thineih hun inkar ni rei zawng kha i hrethei mai anga, inrinlawkna pawh nei hman mumal lova buai chuk chuk thinna hi pumpelh a ni anga, thlabar leh chi-ai lovin hun i hman theih phah ngei bawk ang.
Thi neih hi tawp (skip) ta se, engtinnge ni ang?
A changa thlakhat chhung vel emaw han skip thin lo awmna hi chhan tam tak vang a ni thei a. A langsar zualte:
1) Kum: Tun maia thineih i tan a nih chuan thlatin i nei lo mai thei a, Tin, kum upa tawh lam, thihul lek lek tawh te pawh hian thineih hun hi an skip fo thin.
2) Insawizawi: Nasa taka insawizawina neihin thineih a timumal lo thei
3) Rilruhah: Han chi-ai chiam emaw rilruhah ngawih ngawihna hian vawi hnih khat emaw hi chu a skip tir thin bawk.
4) Damloh: I dam lo a nih chuan thineih hi i miss thei tho. Vawi hnih khat han tawp zauh thin hi thil pangai a nih laiin, a aia tam a nih erawh chuan engemaw fel lo a awm tih hria-in doctor pan ang che.
Engtinnge thi neih hi ka tihtawp theih ang?
Thineih miah loh hun hi ‘Amenorrhea’ an ti a, a awmzia chu – tleirawl laia thi nei ngai miah lo emaw tunhma lama nei reng thin si, tunhnu lama tawp ta daih thin sawina a ni.
Amenoorhea lo awmna chhan hrang hrangte chu: Naupai lai hun hi a ni a, nau hnute pek lai te, damlohna nasa tak vanga rihna a lo tlakhniam hun te, ei that tawk loh vang te, nasa taka insawzawi-na neih vangte a ni. Kum 16 i tling tawh a, thi i la nei lo a ni emaw, thineih a tawp a nih chuan doctor entir tur.
Dam chhungin thi ka nei dawn em ni?
Nei love, thihul hun a lo thlen hian fa neih a theih tawh lo thin a, a tlangpuiin kum 50 chunglamah hian a ni duh châwk. Thi hul hi Ovary-in tui (egg) a siam chhuah tawh loh hun sawi-na a ni a, nau a pai thei tawh lo.
Thi neih chung-changa Doctor inentir a tul hun a hriat theih em?
Hetiang hi i harsatna a nih chuan a ranglama doctor inentir tur a ni.
- Kum 16 i ni tawh chung pawha thi i la neih lohin
- Chhan leh vang hriat lohva thineih a tawpin
- Ni engemaw zat chhung serh atanga thi a chhuahin
- Thi nasa tak a chhuahin
- Tampon (thi dam) i hman zawh hnu-a nuamsam vak lova i awmin
- Thineihleh hun inkara thi a lo chhuah thinin (tlem te te pawh nise)
- Thineih laia hrehawm