- F. Vanlalrochana

Sumhmun Titi tiin thu hrang hrang kan chai \hin a. Lehkhabu chungchang hi kan la sawi zauh zauh duh dawn si a, Lehkhabu Titi tiin tum khatah lehkhabu pakhat aia tam kan sawi \hin dawn a ni. Tun tumah hian, lehkhabu pahnih, hawi zawng inang lo tak chungchang hmangin kan titi ang.
- LEHKHABU HMING : LALPA chhiahhlawh the autobiography of Revd. R. Lalengkima…
Revd. R. Lalengkima ka hmuh hmasak ber hi synod moderator a nih lai a ni a. Ruantlang bial ka pain a vawn lai a ni a. A rawn kal a. A motorin Tlangsamah te kan va kal a. Ka let leh lamah, ka pa hnenah, ‘Faka (Rev. Vanlalfaka) hi moderator atan, a \ha angem?’ a ti a. Chutih lai chuan, Revd. Vanlalfaka hian Champhai Vengthlang bial a vawn lai a ni.
Pu Engkima hian a autobiography a lo ziak a. A pan hle naa, a ngaihnawm phian mai a. Thil \ul lo leh behbawm neuh neuh a ziak tam lo a. Chhiar a ninawm loh. Information \ha, mipui nawlpuiin kan la hriat lem loh hmuh tur a awm nual mai. Hei tak hi, autobiography ziah a \ulna hi a ni bawk reng.
Zoram buai laiin MNF-ah a tel a. A rammu ve hman lek lek a. Sikul zirtirtuah khawtlangin an sawm tak avangin a kal ta lo a. Pathianin A rawngbawl tura a lo serh hran vang a ni chiang hlein a lang. A hnuah a zir zawm a. BA te a han pass a. Khang hunlaia BA te kha chuan hna \ha thawh tur an la ngah nen, Pathian thu a zir ta a. Rev. Thansiama hnuaiah Pro Pastor a thawk a. Tun hnua Fundamental Baptist rawn ni ta ho, Chanchinmawia hoa an vung chhoh lai kha a ni a. A ziak chipchiar lo nain, kohhran enkawlna kawngah hun khirh tak a han hmachhawn nghal hi a vannei letling ni pawhin a lang. A rawngbawlna zelah awmzia a nei thui hle a ni. Hemi lai boruak hi heti hian a sawi a, “Kohhran ho thlarauvah leh Pathian thua chawm leh kaihhruaina khawp kham lo an lo chhuah hian, Pastor leh upate hi keimahni intihdanglam leh tan lak a tul tih erawh kan lo hre lo thin niin ka hria.” Thui takin a dik a ni.
Kolasibah pastor tura dah a ni a. A kal chak vak lo a. A chhan a sawi nual a. A pawmpui awm ang reng. A chhan a sawi pakhat chu, pastor veng va deuh, BD ngat an lo dil a. “An pastor, an bial vawngtu awm lai renga Pastor dang dilna chang hre khawpa changkang an ni a,” a ti! Chakawm loh tak a ni. Hming \ha takin a zu awm thung a. Tuikuk khaw 7 zette kristianah siamin home mission rawngbawlna pawimawh tak bul an \an a. Chu aia la chhinchhiah tlak leh zual chu, Kolasib bial chu Pathian ram ip kan tih tak hi a zu hmanpuiin, chu chu ram pumah kan entawn zui ta a ni. Kum 1984 a bul an \an a nih hmel. Church history-a thil pawimawh tak a ni, hei hi.
Kolasib atangin Silcharah peih lo takin an chhuk a. Pathian ram zauna atana hnathawkin Silchar hreh takin an chhuahsan leh a. Kulikawn bial a vawng leh a. CKTP leader te niin, Synod Moderator a ni zui ta bawk.
Rawngbawltu inngaitlawm takin Pathian rawng a bawlna chanchin kimchang lo leh inthlahrung takin a ziak a. Kohhrana chanchina thil pawimawh ka la hriat chian em em loh tam tak a bilh tel thung a. Mi ‘honest’ tak a nihna a lang bawk a. Chu chu amah Pu Engkima ti ngaihsanawmtu pawh a ni. A chetsual lek lek thute a ziak a. Insawn a peih loh chhan pawh tlang deuhin a ziak mai.
Autobiography chhiar tam hi a tha. Chhiar ve ru.
- SUMDAWNGTE LEH SUMDAWN TUMTE CHHIAR MAKMAWH LEHKHABU
Lehkhabu hming : ZORAM RAHBI entrepreneueship lamtluang
Ziaktu : Joseph L. Ralte
Edition : First Edition
Year. : 2020
Covid hripuiin khawvel a ti buai a. Khawvel pum economy a nghawng a. Hun han kal deuh ta sela, a nghawng hi tun ai hian kan tuar leh zual zawkin a rinawm. Khawvel economy a nghawng dan lam chu sawi zui lo ila. ‘Entreprenuership’ lam erawh kan uar deuh deuh a tul dawn tih erawh chu chiang takin a sawi ngam a. Chumi lam hawia kan lehkhabu mamawh tak mai chu mizo tawng ngeiin chhiar theihin a lo awm ta.
Lehkhabu ka chhiar hian, A lehkhabu nihphung a zirin a ziaktu ka en fo. A ziaktu tawnhriat engnge ni a, engnge a zir thlen a, a in chhiar zau em?, a zin zauin a khawhmuh a zau em tihte ka en fo. ‘Zoram Rahbi’ ziaktu Joseph L. Ralte hi pa khawhawi zau leh vak zau tak mai, lehkha chhiar zau a ni a. A chhiar leh a zir leh a tawn a te hi ‘Entreprenuership’ lam hawi a ni hlawm a.
Hongkong, Vietnam, Gujarat, China etc -ah pawh entrepreneurship lama finna zawnga lo tei kual tawh a ni a. A zinna rah chhuah hi Social Mediaa thlalak post ngawt, a bak tu tan maha chhawr na tur awm zui lo ang hi a ni ve lo a. ‘Zoram Rahbi’ lehkhabuah hian chung a zinna rah chhuah chu hmuh tur a awm a. A chhiar zauna pawh \angkai takin a hmang a. Tute emaw anga, chhiar zim si, sawi zau si a ni lo.
Entreprenuer \ha ni tura mamawh hrang hrang a awm a. Chung chu a lehkhabu \henhnihnaah hian a luh chilh a. Detail Project report siam dan thlengin a pho chhuak a. Mahniin a taka hman nghal mai theih a ni. Mi \henkhatin mi dang DPR an ziah sak a. Cheng nuai chuang fe ziah manah an laksak \hin. Sawrkar hnathawkte pawhin DPR ziah dan hi hriat ve a \ha khawp mai. Tute emaw ziah tur lova, mahnia ziah ve mai theih a ni. Sum luangrual tur tam tak kan veng him thei bawk ang.
Eizawnna bul \an turin engnge hriattur, kan thil siam chhuah te hralhna tur lo zir chian lawk leh hriatchian lawk chungchang, khawl leh thil danga lo inruahman lawkna chungchang, thutlukna dik siam, thil man bithliahna leh hralhchhuah chungchang, sum leh pai vawnfai leh ziah fel (Commerce zirlai hoin ‘Book Keeping’ an tih thin kha), thil siam chhuah fun mawina chungchang leh sumdawng leh sumdawng tur tana hriattur tam tak a. awm. Nu leh pa ten bul an \an pui theih avanga dawr hawng ve ngawt a, rei lote a titawp leh ta maite kan tam viau. Sumdawnna khawvel hi tih mai mai a ni lo. Idea engemaw neih ringawt a tawk lo a. Phur thuta hmalak nghal ngawt a rem vek lo. Hriattur leh zir tur tam tak hlamchhiah chung chuan, hlawhtlin leh hlawhtlin rei a harsa. ‘Zoram Rahbi’ hian i mamawh tam tak a hrilh thei ang che.
Dawrnghak/sumdawng tam tak, tum hmuk mai, min melh \ha peih lo reng reng an awm \hin. Dawr an chakawm loh. Kan chhungkua pawh hian dawr duh tawh loh kan nei. Sumdawng mizia hi a awm ve. Mizo sumdawng tam tak chu, competition an neih loh avanga la tlachhe lo mai mai an nihna chen a awm. Khawvel \hangzelah mihring kan pung tam zel a. Intlansiakna a sang zel anga. Mizo sumdawng tam tak chu, an la zuih ral ang. Thil dang tam takah fing fel mah se, an mize dik loh vang te pawh a ni ang. Zoram Rahbi-a ‘Sumdawng mizia’ tihte hi an tan chhiar makmawh a ni.
A ziaktupa hi a hlawhchham zingin a che chhe zing. Printing lamah bul \anin DTP luhchilh hmasa pawl a ni a. Computer sumdawnna luhchilh hmasa a ni bawk. Mau lama sumdawnna a kalpui a. Chhan hrang hrang vangin a hlawhchhamin, a mumal lo zui nual. Hlawhchhamna leh hma thar lakna kawng pawha tawnhriat ngah tak a nih avangin mahnia sumdawn tumte chuan he lehkhabu hi chhiar makmawh a ni.