Ukraine indona: India-in chaw-a khawvel manganna a chhang thei dawn em?

Kar hmasaah tawh khan Indian Prime Minister Narendra Modi chuan United States President Joe Biden-a hnenah Ukraine-a indona awm mek avanga chaw kham loh mai hlauhna leh a man sang mekah India chuan ram pawna thawn chhuak turin a inpeih reng tih a sawi.
Modi-a chuan India hian a rama mi tluklehdingawn 1.4-te kham khawp ei tur a la neih thu a sawi a, World Trade Organization (WTO)-in a phal a nih phawt chuan naktuk atanga thawn chhuah nghal pawh a inpeih tih a sawi.
A sengna lamah harsatna a awm avangin ei tur lam chi ni tin mamawh hi Ukraine-a indona a chhuah hma pawh khan kum 10 chhunga a to lai ber a ni tawh a. Indona a chhuah hnuah to lehzualin kum 1990 hnua a to lai ber niin UN Food & Agricultural Organisation (UNFAO) food-price index-ah tar lan a ni.
Russia leh Ukraine ramte hi khawvela wheat thawn chhuaktu tam ber ram niin khawvel puma kum khat chhunga hralh chhuah hmun lia thena hmun thum zet hi an thawh a. Nihawichi tel thawn chhuah pawh 55% zet leh vaimin leh buhtun thawn chhuahah pawh 17% zet an hauh phak a. UNFAO-in a chhinchhiah dan chuan kumin wheat tonne maktaduai 14 leh vaimin tinne maktaduai 16 chuang an thawn chhuak tawh.
Rome-a hmunpui nei, UNFAO-a economist Upali Galketi Aratchilage chuan, “Russia-in thawn chhuah lama harsatna a neih chuan amah thlaktu tur zawn a ngai tihna a ni a. India hi a thei tur a ni a, wheat bik phei chu a ngah tawk a ni,” a ti.
India hi khawvela buhfai leh wheat thar chhuak tam ber pahnihna a ni a. April thla thleng khan dahkhawl sa tonne maktaduai 74 chuang a la nei a. Heng zinga tonne maktaduai 21 hi a ram chhunga Public Distribution System (PDS) kaltlanga a sem chhuah tur, mi rethei maktaduai 700 hnena man tlawm zawka a leitir tur a ni.
India hi wheat leh buhfai bik thawn chhuak tlawm ber ram a ni a. Tunah hian buhfai hi ram 150 dawnah thawn chhuakin wheat pawh ram 68-ah a thawn chhuak a. Kum 2020-21 chhungin wheat tonne maktaduai sarih a thawn chhuak.
A thawn chhuaktu sumdawngte chuan ram dang atanga mamawhtu an tam avangin April leh July thla chhunga wheat tonne maktaduai thum chuang thawn chhuak turin contract an ziak fel leh tawh hlawm niin thuneitute chuan an sawi a. Kum 2021-22 chhunga thlai thar thawn chhuahna hi $ tluklehdingawn 50 zet a tling dawn tih a ni.
Indian Council for Research on International Economic Relations-a agriculture professor, Ashok Gulati chuan tun sorkar kum kal mekah India hian buhfai tonne maktaduai 22 leh wheat tonne maktaduai 16 a thawn chhuak dawn niin a sawi a. “WTO-in sorkarin a dah thatte thawn chhuah a phal chuan hei aia tam a ni thei a. Hei hian khawvel puma a man sang pawh a tiziaawm ang a, ram tam takin lak luhnaa buaina an neih pawh a chhawk ngei ang,” a ti.
Delhi-a think tank pakhat, Centre for Policy Research-a senior fellow, Harish Damodaran chuan, “Tunah hian dah khawl a tam tawk a, chutih rual chuan khawvel pum tamna hi phuhruk zawh a ni kher dawn em a hriat loh,” a ti.
Hlauhthawnawm lian tak chu a seng hunah beisei ang zat thar a ni dawm em a hriat loh hi a ni a. India-ah hian wheat chin hun lai a ni mek a, thuneitute chuan tonne maktaduai 111 thar a nih an beisei.
Hetih lai hian mi thiam, Damodaran-a erawh chuan hetiang a beisei phak lo. Lei tihthatna tlakchhamna a nasa a, khaw awm dan a danglamin ruah a tam em em a, khua a lum hma bawk niin a sawi a. “Thar chhuah tur hi kan chhut tam mah mahin ka hria. Ni 10 vel a liam lehah chuan a hriat theih tawh ang,” a ti.
Mi thiamte hlauhthawn dang leh chu lei tihthatna hmanrua tlakchhamna a ni a. India hian indona a chhuah hma khan a dah khawl sa a hmang zo titih tawh a, di-ammonium phosphate leh lei tihthatna – nitrogen, phosphate, sulphur leh potash te hi a lak luh vek a ni a. Russia leh Belarus ramte chu khawvela potash thawn chhuah 40% zet tumtu an ni a. A hmain boruakalhthei man sang avangin lei tihthatna man hi a sang sa hle bawk a ni.
Lei tihthatna tlamchhamna hian a seng leh hunah tawrhna a lan zual rin a ni a. Damodaran-a chuan India hian a tawrh lutuk loh nan ‘wheat leh lei tihthatna inthleng’ anga Egypt leh Africa ram dangte inremna siampui se a that tur thu a sawi.
Heng bakah hian indona hi a rei chuan India thawn chhuahna lamah harsatna a nei thei bawk a. “Hlawm liana thawn chhuak tur chuan tul – transportation, a dahna, lawng lian a ngai,” a ti a. A phurh a tam chuan phurh man pawh a sang lo thei lo niin a sawi bawk.
India-in khawvel a chawm theih loh chhan ni thei pakhat dang chu a ram chhunga chaw man sang a ni a, tunah hian thla 16 chhunga a san lai ber a tawng ve mek a. Hei hi tel, thlai, be, bawnghnute, sa leh sangha man a to vang a ni.
Russian-ten a thenawm ram a rûn hi khawvelin kawng hrang hrangin ei tur lamah a tuar dawn niin think tank pakhat, IFPRI chuan a sawi a. UNFAO chuan indona avanga Russia leh Ukraine-in wheat, lei tihthatna leh ni tin mamawh dang a thawn chhuah theih loh rei chuan khawvel puma khamkhawp ei tur nei lo hi maktaduai riat atanga 13 vel zetin an pung thei dawn niin an chhut.
India-ah ngei pawh chaw ei tur dah that nei teuh mah se naupang maktaduai thum chuang zet khamkhawp ei tur nei lo an ni a. Prime Minister Modi-a chawr chhuahna, Gujarat ngei pawh ram chhunga naupang chaw kham hmu lo tam lamah pathumna a ni hial.
India hi lo neitu tamna ram a nih avangin politician-te pawhin auhla bera an neih a ni kumkhua a. State leh sorkar laipui pawh tun hma lamin purunsen man sang avangin ngaihdan inang lovin an lo inhnial fo tawh thin.

Leave a Reply

error: Content is protected !!

Notice: ob_end_flush(): failed to send buffer of zlib output compression (1) in /home/thezozam/public_html/wp-includes/functions.php on line 5427

Notice: ob_end_flush(): failed to send buffer of zlib output compression (1) in /home/thezozam/public_html/wp-includes/functions.php on line 5427