India hmabak khaw lum

Indian maktaduai tel chuan tun kar tawp lam atang hian khaw lum uchuak tak an tuar chho dawn niin khawchin zirtuten an sawi a, khaw lum hian khawsak leh ni tin hna thawh pawh a tibuai pha hial thei a, a lum hi a rei mai dawn lo niin an sawi bawk.
“Khaw lum lam a sang chak em em a, tun hmaa a nih dan thin pangngai aiin a lum chak,” tiin Prime Minister Narendra Modi chuan Nilainia state chief minister-te a kawmnaah a sawi.
India Meteorological Department (IMD) chuan tun karah hian India ram hmun tam zawk, a bikin hmarthlang leh a lailiah khaw lum lam chu 2-4°C velin a sang dawn niin an sawi a, ‘a ziaawm mai hmel loh bawk’ niin an sawi.
India-ah hian kum tin May leh June thlaah khaw lum uchuak tak hi a thleng fo va; mahse, kuminah hian March thla atang tawhin khua hi a lum hle tawh a, he thla puma khaw lum lam chawhrual chu kum 122 hnua a san leh lai ber a ni.
Centre for Science & Environment chuan kumina khaw lum hma hi state 15 velin an tuar niin an sawi a. Heng zingah hian boruak nuama sawi thin, Himachal Pradesh pawh a tel.
Tun karah hian khawpui ber, Delhi-ah chuan 44°C a kai phak an ring hial.
IMD-a an scientist senior, Naresh Kumar chuan tun tuma khaw lum hi tual chhunga thil hrang hrang thlengin a hrin chhuah a nih theih thu a sawi.
A chhan lian tak pakhat chu khawthlang lam, Mediterranean bawr atanga thli kal thin, India hmarthlang leh a lailia fur ruah hmasa thlen thintu a tlem vang a ni a. March thla atang khan khawthlang lamah khaw lum leh ro a thlen phah nasa.
Hei hian nghawng pawh a nei na hle a. Rin lawk loh taka khaw lum ta vak hian lo neituten an wheat an seng tur a tibuai nasa hle a, Ukraine-a indona awm mek avanga khawvel puma wheat-a buaina a awm mek lai nen a innang fuh chiah bawk.
Khaw lum hian power hman pawh a titam hle a, state tam takah indaih lohna leh lungalhthei tlakchham mai hlauhna a awm phah.
Modi-a chuan khaw lum avang hian kangmei a chhuah nasat a hlauhawm thu a sawi bawk.
Nipui hi India ram hmun thenkhat, a bikin hmar lam leh a lailiah a na thin hrim hrim a. Air-conditioner leh water cooler maktaduai tel hralh a nih hma pawhin mipuite chuan tuite chu lei laih khuarah belin an vawng vawt a, theihar pilin an taksa tidai turin an inchulh vak thin bawk.
Kuminah erawh mi thiamte chuan India hian a hmaa mite aia lum na zawk leh rei zawk an hmabak mek niin an ngai.
Indian Institute of Tropical Meteorology-a climate scientist Roxy Mathew Koll chuan tuna khaw lum mek chu boruak che velin a hrin ni mah se a bul ber chu khawvel pum lum vang a nih thu a sawi.
“Hei hi khaw lum uchuak tak tak a tam chhan bul a ni,” a ti a, khaw awm dan uchuak tak tak thlen fo chhan hre tur chuan zirbingna tam tak a ngaih thu a sawi.
Institute for Climate Change Studies Director D Sivananda Pai chuan sik leh sa inthlak nasa tihtawp tumna bakah hian khaw awm dan tiziaawm tur hian hmachhawn tur tam tak a awm niin a sawi a. A chhan lian zingah mihring pung leh mihring mamawh thil pung chu a nih theih thu a sawi.
Heng bakah hian ramngaw thiah nasat leh veivelna (transport) hmanrua chelek tam chu a ni tih a sawi bawk.
“Concrete-a kawng siam leh in lian din a tam chuan, hengah hian khaw lum hi a cham rei bik a. Boruak a tilum rei bik,” a ti.
Khaw awm dan uchuak tak takte hi mi retheiten an tuar na zual niin mi thiamte chuan an sawi bawk.
“Mi retheite hian intihdaihna tur an nei tlem bik a, in chhunga awm tawp bak khaw lum laka tlanchhiatna pawh an nei lo,” tiin Indian Institute for Human Settlements-a scientist leh Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC)-a an ziaktu, Dr Chandni Singh chuan a sawi.
Dr Singh-i chuan khaw lum avanga thihna thlengte pawh ngaihtuahna bula neih a pawimawh tih a sawi a, mipuiten khaw awm dan uchuak tak tak an tawrh dante tinep tura kal dan tur ngaihtuah a tul thu a sawi.
“Khaw lum hian hriselna a khawih pawi thei hle a. Zana a lum viau chuan chhuna hah tawhna taksain ngai a awh thei lo va, dam lohna a thlen awlsam bik a ni,” a ti.
Koll-a pawhin khaw awm dan uchuak tak hmachhawn tur hian hun rei tak daih tur ruahmanna neih a ngaih thu a sawi.
“India-ah hian hmun thenkhata khaw lum ve lohna a awm ngei a; mahse, a nawlpuia lakin boruak a uap a, nun a hahthlak a ni,” a ti.
Hmun ngaihven ngai bik laite pawh ngaihven that a pawimawh hle tih a sawi bawk.
“Thingtlangah phei chuan rangva inchung neiah naupangten sikul an kai a, hengte hian khaw lum a dal lo reng reng,” a ti.
Kum 2015 atang tawh khan sorkar laipui leh state sorkar hrang hrangte chuan mipuiin khaw lum lutuk an tawrh loh nan ruahmanna a lo siam tawh thin a. Ni sat rum lutuk laia pawn lama hnathawhte khap a ni thin a, hunbi tiam neia hnathawhte a ruahman.
A tak takah erawh heng thil hian hna a thawk lutuk lo niin Dr Singh-i chuan a sawi a. Dan hmanga kalpui leh khawpui tihrin leh chu pawimawh tak a nih thu a sawi.
“Kan in sakte hi boruak chhuahka siam bawk mah ila lum cham rei chiin kan duang a. Hetiang lamah hian ram dang mite tih dan entawn tur kan la ngah hle a ni,” a ti.
“Eng eng emaw chu kan ti ngei a; mahse, khaw lum uchuak taka khawsa kan nih miau avangin tih dan tha lehzual nena kan chet a ngai,” a ti.

State panga velah khaw lum huphurhawm

India-ah hian khaw chin zirtu, weather department chuan state panga velah khaw lum uchuak tak a thleng dawn niin an sawi a, ram chhung hmun tam zawk chuan kumin nipui thaw mekah hian ‘nipui a nat ber kum’ an hmabak hlawm niin an sawi a. Hmun thenkhatah chuan khaw lum lam hi 45°C pawh a kai phak hial dawn niin an sawi lawk.

India Meteorological Department (IMD) chuan khaw awm dan tur a thlirlawknaah ni nga lo awm leh tur vel chhung hian ram chhung hmun tam zawkah khaw lum uchuak tak a thleng dawn niin an sawi a. “Khaw lum lam hi 2°C vel thlengin a kâng thei dawn a, a bikin hmarthlang lamah ni thum lo awm tur chhung hian a rinawm a, a hnu lamah erawh 2°C vela a ziaawm hret beisei a ni,” an ti.

Khaw lum tak hi Rajasthan, Delhi, Haryana, Uttar Pradesh leh Odisha-ah a thleng dawn niin inralrinna tihchhuah a ni a. Heng state-ah hian 45°C chung lam pawh a ni hial thei an sawi a. May thla chawlhkar khatna vel thlengin a lum chhunzawm rin a ni a, a hnu lamah erawh ruah beisei a ni.

Ram laili lai, Madhya Pradesh leh Uttar Pradesh-ah pawh khua hi a lum zawng zela kalin 45°C a hawl thleng thei hial dawn niin an sawi lawk.

Delhi-ah chuan Ningani tuk khaw var rualin a lum nghal hle a, weather office chuan Ningani bikah hian 43°C a kai an ring a. Ram khawpui berah hian Zirtawpniah phei chuan 44°C a kai phak an ring hial.

Khua a lum em avangin miin power an hmang nasa a, state tam tak, Maharashtra thlengin, power mamawhna a sang hle a. He state hian thla hnih chhungin khaw lum uchuak tum vawi li a tawng ta a, thermal power plant tam zawk chuan ni hnih chhungin lungalhthei an tlachham thei mai dawn niin an state power minister chuan NDTV a hrilh.

Rajasthan-ah factory-te chu ni khatah darkar li power pek loh turin ruahmanna siam a ni a. Gujarat leh Andhra Pradesh pawhin khaw lum avanga miin power an mamawh san avangin industry chetna a titlem.

Jammu & Kashmir-a an thlasik khawpui, Jammu-ah pawhin a lum ber ni tawngin 40°C a ni phak tawh a. Union territory-ah hian hmun tam takah power awm lo leh tui harsatna a awm tan.

Leave a Reply

error: Content is protected !!

Notice: ob_end_flush(): failed to send buffer of zlib output compression (1) in /home/thezozam/public_html/wp-includes/functions.php on line 5427

Notice: ob_end_flush(): failed to send buffer of zlib output compression (1) in /home/thezozam/public_html/wp-includes/functions.php on line 5427