Chawlhni vs Lalpani

  • Laiu Fachhai

Thuthlung Hlui ni chhiar danah chuan, Chawlhni (Sabbath) chu chawlh kar ni tawpna, a ni sarihna a ni a, Inrinni kan tih hi a ni. A ni khatna chu Sunday hi a ni. Chawlhni serh hi Thuthlung Hlui-a Pathian Thupek a ni a, Thusawm Pek zinga palina a ni (Exod 20.8-11; Deut 5.11-15). Chawlhni serh ina a tum pakhatna chu a hming hian a sawifiah tha hle a, taksa chawlh hahdamna ni tur a ni. Mihring hi hnathawk tura siam kan ni a (Gen 2.15), chawlh kar tin ni ruk chhung hnathawk tur kan ni (Exod 20.9). Ni ruk chhung a zawna hnathawh chu taksa tan a hah thlak hle dawn avangin, Pathianin ni khat chawlh min phalsak a, chawl ngei ngei turin thu min pe a ni (Exod 20.10).

A pahnihna chu Pathian anna nun zir nan leh neih nan a ni. Lei leh van leh a chhunga awmte siam an nih lai khan, Pathian chuan ni ruk chhung hna a thawk a, a ni sarih ni erawh chu a chawlh angin, keini pawh a ni sarih niah chuan chawl ve tura thupek kan ni. Taksa chawlh hahdamna chauh ni lovin, kan thlarau leh thinlung te Pathian-ah chawlh tir a, kan ngaihtuahna te Pathian lam hawi tir a, a thianghlimna nun kan tawnhriatna ni atana hmang a, chu a thianghlimna nun chu tawm zel tura kan zir ni tur leh kan inhlan tharna ni tur a ni (Exod 20.11; Sam 46.10; Isa 58.13-14). Chawlhni serh ina a tum pathumna chu Pathian leh a hnam thlan (amah ringtute) inkara inlaichina chhinchhiahna thuthlung a ni a, a mite chuan a thupekte zah a, an zawm theihzia lan tirna tur ni a ni. Chutichuan Chawlhni serh lohtute leh Chawlhni Dan bawchhetute chu hremna sang ber, Capital Punishment pek a, tihhlum tur an ni (Exod 31.12-17; Eze 20.12).

Isua pawh khan Chawlhni serhin, Chawlhni-ah chuan Biak in-ah a inkhawm ve thin awm e (Luk 4.16; 13.10). Nimahsela Thuthlung Hlui hun laia hnathawh miah loa khauh taka an serh thin ang khan chuan serh a tum ve lo niin a lang. “Chawlhni hi mihring tâna siam a ni a, mihring hi Chawlhni tâna siam a ni lo; Mihring Fapa hi Chawlhni chungah lam pawh hian lal a ni,” tia sawiin (Mar 2.27-28), khawlvela a lo kal chhan, chhandam rawngbawl hna thawh leh thil tha tih chu Chawlhni-ah pawh tih a thiang a ni tih hi Isua dinna niin a lang (Mat 12.10-13; Mar 2.23-28; Luk 4.16; 6.1-11; 13.10-17). Hmasang Kohhran pawh khan Chawlhni an serh ve thin a, Chawlhni-ah chuan Biak in (Temple, a hnuah Synagogue) ah te an inkhawm ve thin. Mahse Juda sakhua nena an rinna a inan tak lo hnuah chuan, Kristiante chuan Lal Isua thawhleh ni, a ni khat ni chu Lalpa Ni tia vuahin (Thupuan 1.10), Lalpa Ni-ah chuan an inkhawm hran zawk thin ta a ni (Tirkoh 20.7; 1 Cor 16.2). He tihdan hi zuiin Mara tawngah chuan Sunday hi Chawlhni tih ni lovin, Lalpani (Abeipanoh) tih a ni. 

Tunlai kohhrante hian Lalpani hi Thuthlung Hlui hun laia Chawlni an serh ang khan kan serh ve a tul em tih hi zawhna awm thei chu a ni. Church History leh tunlai khawvel kohhrante rin dan leh kal dante enin, kohhran tam zawk chuan Lalpani hi Thuthlung Hlui hun laia Chawlhni serh ang khan an serh hlawm tawh lo niin a lang. Pathian nena inpawlna thlarau nun zirtirnate chu zawm zel tha an tih a, hnathawh loh tura khap burna dan leh Chawlhni Dan dangte erawh chu chipchiar taka zawm vek kher tulin an hre lo. Thusawm pek dangte chu Lal Isua khan zawm turin a sawi nawn hlawm a, Chawlhni serh chungchang kher erawh hi chu uluk takin a sawi nawn lo. Amah chu Chawlhni Lalpa a nih angin, Kristiante chuan Lal Isua thawhleh ni (a ni khat ni – Sunday) chu Lalpani atan kan hmang hlawm a,  Lalpani chu a serha serh lovin, ringtute a huhova inkhawmna (corporate worship), Pathian Thu zirna, ringtute inpawlhona leh rawngbawl hna thawhna ni atan kan hmang hlawm a ni.

Tunlai khawvel hi Thuthlung Hlui leh hmasang Mizorama kohhrante hun lai anga mipui tam zawk chu loneitute an nih lai hun kha a ni tawh lo. Eizawnna hna dang leh hnathawh chi hrang hrang an nei hlawm tawh a ni. Chuvangin a hun bik nei thilte a awm hunah chuan Lalpani-a zin tul changte a awm thin a, damdawi in-ah te chuan Lalpani-ah hnathawh a tul ta a ni. Thil lo thleng thut (mibo, mitthi, etc) a awmin Lalpani-ah bo zawn, thlan laih, etc te tih a ngai a, chu loah pawh, loh theih lovah Lalpani-a mipui leh ram tana hnathawh tulna sawrkar department leh ram program te a awm thin. Hei hi Pathian thupek bawhchhiatna a ni lo. Chuvangin Chawlhni a ni emaw, Lalpani a ni emaw, he ni serh chungchangah hian i tang ulh lutuk lo ang u. Chutilochuan kan double standard palh ang e.

Sakhua chi hrang hrang leh mihring 1.4 billion awmna India ram angah phei hi chuan sakhaw tin ina an ni serhte Central sawrkar chuan a serhpui seng lo ang. Hei hi secular ram kan nihna chu a ni. Chuvangin Central sawrkar, Commission, etc te chuan sakhaw hrang hrangte ina an ni serh-ah te hian exam, vote chhiar leh program dangte buatsaih tul hun a nei thin ang. Chutiang programte chu Kristian tamna kan State bikah chuan Lalpani-ah buatsaih lo tura thuneitute hnena thlen chu thil sual a ni lo. An tihdanglam thei chuan a lawmawm a, tihdanglam a remchan loh pawhin, sakhaw hrang hrangte chuan in-adjust thiam tum mai hi a fin thlak ber awm e.

Krista-ah chuan ni zawng zawng an inang vek a, ni tin hi ni thianghlim an ni vek a, thianghlim taka hmang vek tur an ni (Rom 14.5; Gal 4.10). Thuthlung Hlui hun laiah ngei pawh khan, ni tina thil tha ti duh si lo leh rorelna fel zawng duh si lova, inkhawmpui, ni pawimawh leh Chawlhni te ngai pawimawh thinte chungah Pathian a lawm lo hle:

“Ka hmaa inlan tûra in lo kal hian, ka biak in hung chhûng kawtlai rah hi tuin nge phût che u ni? Thil pêk mai maite chu rawn keng tawh suh u; englo rimtui chu ka tân thil tenawm tak a ni. Thla thar te, Chawlhni te, inkhâwmpuia insâwm khâwm te mai mai chu ka ngaithei tawp lo mai; khawlohna a ni, inkhâwm ropui tak pawh hi. In thla tharte leh in hun bi nei kûtte chu ka rilru chuan a hua a ni; ka tân thil hnawksak tak a ni, tuar ka ning tawh e. Tichuan, in kut in phar hunah pawh in lakah ka mit ka hup tawh ang a; a ni, vawi tam tak in tawngtai hunah pawh ka ngaithla tawh lo vang. In kutte chu thisenin a khat si a. Insil ula, intifai rawh u; ka mit hmuh phâk lohvah in thiltihte hi a sualna chu dah bo rawh u; sual tih hi bâng tawh ula, thil tha tih zir tawh rawh u; rorêlna fel zawng ula, hnehchhiahna tuarte chu tanpui ula; pa nei lote chu rorêlsak ula, hmeithaite chu sawipui rawh u.” (Isaia 1.12-17)

Loh theih loh thil a nih loh chuan, Lalpani-ah chuan Kristiante chuan thil dang tih lo a, inkhawm leh kohhran program-ah te kan inhmang tur a ni. Chu chu ringtute tan tih tur dik leh tha a ni. Chutih rualin Kristianna chu sakhuana, sakhua program leh sakhua serh leh sang lam a ni ber lo a, ringtu mimal nun, Pathian nena kan inlaichinna lam a ni zawk tih hi hriat tel a tha hle. Krista duh dan anga ni tin dikna, rinawmna, thianghlimna, hmangaihna, thawhrimna, a hun taka mawhphurna hlenna leh thil tha tih rawngbawl hna thawk te hi Kristian nun leh Kristianna dik chu a ni.

Leave a Reply

error: Content is protected !!

Notice: ob_end_flush(): failed to send buffer of zlib output compression (1) in /home/thezozam/public_html/wp-includes/functions.php on line 5427

Notice: ob_end_flush(): failed to send buffer of zlib output compression (1) in /home/thezozam/public_html/wp-includes/functions.php on line 5427