- F. Vanlalruati; Master of Political Science, 3rd Semester, ICFAI University, Durtlang
Mizoram People Forum (MPF) hi June ni 21, 2006 khan din a ni a, Mizoram sawrkar inthlanna (election) chungchangah thilfelhleh leh dik lo a awm nia rinhlehna lian tak a awm a, he thil bawhzui tur hian Mizoram People Forum (MPF) hi din alo ni ta a ni. Mizoram kohran lian ber Mizoram Presbyterian Church hmalakna hmangin Mizoram People Forum (MPF) chu bul tanpui a ni a, a hnuah Mizorama Pastor Bial hrang hrang leh Non-Governmental Organization (NGO) panga te insuihkhawmna atangin din alo ni ta a ni.
Mizoram People Forum (MPF) chu Mizoram Societies Registration Act 2005 hnuaih ziah luh a ni a (Act No.13 of 2005). Sawrkar inthlanna kalphung (electoral process) dik taka bawhzui a nih theihna tura vawngnungtu ni turin Mizoram People Forum (MPF) hi din a ni.
- Democarcy(mipui thlan) inthlanna neih pawimawhzia:
Inthlanna hi khawlvel democracy hlawhtling taka hnathawh theihna tur lungphum pawimawh ber a ni ti ila a sual awm lo ve. Inthlanna kan tih hi khawii ramah pawh a pawimawh tlang vek a, mipui vote thlak (popular voting) emaw tawngkam danga inthlanna (election) emaw kan hman hian mipui aiawha dingte tan mipuite rinna a hlawh awlsam tir a ni. Australia ram kan thlir chuan inthlanna an ngaihpawimawh zia a lang awm e; mipui te chu vote an thlak ngei theihna turin thuneitute chuan dan zawm tur (policy) an siam sak a ni. Mipui inthlannaa vote thlak lo te chu hremtheihna dan an siam sak a, pawisa chawi tir emaw vantlang tihfai emaw hmangtein hrem theih an ni. Mipuiin dik taka an thlan sawrkar chu ram hmasawnna siam kawngah a tangkai hle a ni. Democracy kalpuina rama vote thlak dan kalphhung dik lo neih hi ram tan pawha ram hnufual nihna lian tak a ni.
Sawrkar inrelbawlna chu a democratic tak tak em tih kan tehna chu a roreltu te emaw a thu thlukna siamtu te emaw chu inthlanna dik, rinawm leh hunbi neia thlan chhuah an nih hian a ni. Chutiang inthlannaah chuan candidate te chu inelna thianghlim tak neiin vote an in chuh thei a, democratic election a nihna ang takin ram mipui kum tling tawh zawng zawng te chuan vote an thlak thin a ni. Chuvangin, inthlanna zalen leh felfai tak neih chu democracy thupui ber a ni. Khawvela representatives democarcy neih theihna tura hmanraw tangkai ber leh rintlak ber a ni.
- Mizoram People Forum (MPF) thiltum bulpui:
Mizoram People Forum (MPF) thil tum ber chu Mizorama inthlanna chu zalen tak leh fel taka kalpui a nih theih nante, sum leh pai emaw thuneihna atanga nawr luihna emaw, thununna awm lova kalpui a nih theih nan. Hei hi Mizoramah hian a pawimawh bik hle a, a chhan ber chu Mizote chu kan hnam nunphung leh khawtlang nunphung (cultural and social fabric) hi kan sawrkar inrelbawlna dan nen inthlunzawmna a neih thin vang ani. MPF hian Election Commission of India (ECI)-in model code of conduct a siam chu kalpui a tum a, hei hian political party leh candidate zawng zawngte’n inthlan campaignnaah ethical guidelines set khat an zawm vek theih nan hmalak a tum a ni. Mizoram People Forum (MPF) hian vote neitute chu an dikna chanvo leh ethical voting pawimawhzia zirtirna atan programme hrang hrang a buatsaih a, chu chuan democracy kalphungah mipuite a hma aia nasa zawka tel theihna a tipung a ni.
Mizoram People Forum (MPF) hnathawh chhinchhiah thlak tak dang leh chu inthlanna kalphung dik lo, vote hralh tur a thlemte leh vote in leisak chinte chu enfiah lam hna nasa takin a thawk a, heng hian inthlanna kalphung dik tak neih theihna tur kawngah nasa takin a pui a ni.
- Mizoram People Forum(MPF) hmasawna rahbi a siamte:
Mizoram People Forum hmalakna pawimawh tak pakhat leh chu Mizorama political party lian tak tak, Mizo National Front (MNF), Indian National Congress, leh a dangte nena Memorandum of Understanding (MoU) a ziah dun pui kha a ni. He Memorendrum of Understanding( MoU) hian inthlanpui neih chhunga MPF leh political party-te pawhin rinawmna leh inghahngamna zawk tur inthlanna an neih theihna tura an zawm tur kaihhruaina a tarlang a ni. Inremna hian political party-te chu sum hmanga infuih leh campaign dan dik lo pumpelh turin a fuih a, hei hian inthlanna dik vawng reng tura thawhhona boruak a siam a ni.
Mizoram People Forum (MPF) hian mipuite leh candidate-te tana inpawh taka khawtlangah inhmuhkhawm theihna tur kawng a siam reng a, heng hmalaknate hian electoral reform chungchangah mipuite hriatchianna hun a siam saka, mipui te chu an vote a hlut zia hriat tir chu an ngaihpawimawh ber a ni. Mizoram People Forum (MPF) chuan candidate te’n eiruk na kawnga an in hnamhnawih loh nan nasa takin hma a la a, campaigne-na kawngah pawh a rinawm loh zawng leh a intham zawnga hma an lak loh nan nasa takin tan a la bawk a ni.
- Inthlannah neih chhunga MPF hnathawh dan langsar zual te:
Mizoram People Forum (MPF) chuan election zalen tak leh dik taka kalpui a nih theih nan election neih hun chhung chuan nasa tak hma a la thin a. Volunteer an neih te chu polling booth-ah dahin, vote thlak tura lo kal te chu an theihnanaah an lo pui thin a ni. Voter list -a an tel leh tel loh tel loh en sakin, vote thlak dan tur dik takin an thlak em tih te an lo enfiahpui thin a ni. Kum upa lam leh rualbanlote mamawh an phuhruksak bawk a, inthlanna a an tel theihna kawngah an lo pui thin a ni.
Political party zawng zawngte campaign-na kawnga an hmalaknate uluk takin a vil reng a, MoU hnuaia kaihhruaina tarlante an zawm leh zawm loh chungchang thlengin a enfiah reng a ni. Hei hian campaign-na atana sum hman dan tur tihkhawtlai emaw tihchingpenna awm tur a veng a, mipui te pawh an vote an tihchingpen loh nan a theihna kawngah a vil reng a ni. Mipuite nen a an inhmuhkhawmnaah emaw vantlanga an campaigne na hmunah emaw Mizoram People Forum (MPF) hian candidate zawng zawngte’n an ngaihdan tlang taka an sawi theihna tur platform a siam sak thin a, chu chuan buaina a tizia awm a, candidate te tan pawh inelna boruak boruak thianghlim zawk a pe a ni.
- Mizoram People Forum (MPF) hmalakna in nghawng a neihdan:
Mizoram People Forum (MPF) hmalaknate hian Mizoram inthlanna kawngah nghawng thui tak a nei a. Mizoram People Forum(MPF) chuan hmalak dan langtlang leh rintlak tak an kalpui avangin mipuite chuan inthlanna kalpui danah rinna an nghat chho zel a ni. Inthlanna felfai taka kalpui a nih theih nan Mizoram People Forum(MPF) hian Mizorama rorelna kalpui dan chungchangah dik taka an kalpui theihna turin a thawhhlawk hle a, democracy hi ethical standard-a vawn tlat a ngai tih ngaihdan chu a thupui ber a ni.
Mizoram People Forum(MPF) hmalakna hi Election Commission of India hriat lohva hmalak pui satliah mai mai a ni bik lo a, Election Commission of India chuan inthlannaah ethical practices tihhmasawn kawngah Mizoram People Forum (MPF) hmalak dan chu tha a ti hle a, kalpui chhunzawm zel turin a duh a ni.
- Mizoram People Forum (MPF) in harsatna an tawhte:
Mizoram People Forum (MPF) hian hlawhtlina tam tak nei mahse inthlanna dik taka kalpui an tumna kawngah hian harsatna tam tak an tawk a ni. Memorendrum of Understanding (MoU) kalpui an tum chungchang pawh hian party tam zawk chuan a hlimthla ang mai maiin an kalpui a, an hnuai dan zawm tur zawm lem lo a kal party tam tak an awm a ni. Hetih lai hian party thenkhat te chuan theihtawpa zawm tum te pawh an awm ve chawk a ni. Sawrkar hnuai ni lova pawl din an nih avangin sum lamah harsatna an tawk nasa hle a, Mizoram People Forum (MPF) hian sum tlemte nen hma an la fo thin a ni.
Heng hian duh angin hmasawn tir thei lo a, an tum ber mipuite puih kawngah a tihkhawmuan phah hle a ni. Ethical voting chungchanga mipui zirtirna pek tumin hmalak a nih laiin, mipui thenkhat chuan hnam ang zawnga lak an la ching em em a, vote hlutna hre hauh loa hralh mai ching pawh an la tam a ni! Hengte hian Mizoram People Forum (MPF) hmalak tumna kawngah nasa takin harsatna a thlen a ni.
- Hmalam huna Mizoram People Forum (MPF) tangkaina:
Mizoram People Forum (MPF) chuan hmalam hun lo awm turah tun aia a hmalakna te a chak zawk theihna tur leh mi tam takin an tangkai pui theihna turin nasa takin hma a la zel a. Non-Governmental Organization (NGO) leh Civil Societies pawl tam tak te nen thawhhona a siam zel a, hengte hian election lo awm zel turah endik kawngah te, zirtirna an pek chhuah kawngah leh ethical election process hum an tumna kawngah nasa takin a pui a ni. Digital Platform siam hian inthlan dan chung chang hriattirna awlsam takin a theh darh thei a, chu thil chu thalai vote nei te naupang leh putar thleng pawn an tan bengvarthlak tak a ni thin a ni. Mizoram People Forum (MPF) te chuan inthlannah chak zawka hma lak zel an tum a, democracy tih changtlung zual theihna turin dan zawm tur siamna kawng hrang hrangah theihpatawpa inhnamhnawih ve zel a tum a ni.
A tawp ber atan chuan Mizoram People Forum (MPF) in inthlanna zalen zawk leh thianghlim zawk kan neih nana nasa taka hmalakna atang hian a pawimawhzia a chiang awm e. A thil lo hlen chhuah tawhte leh a hmalakna en chuan democracy tih chak kawngah a thawhhlawk ber pawl ti ila Mizoram huam chinah chuan kan sawi sual awm lo e. Mizoramin inthlanpui kan neih chhoh zel turah pawh hian, inthlanna kalphung dik, langtlang, leh mipui rinna kawnga kaihhruaina lamah Mizoram People Forum (MPF) chanvo hi a pawimawh leh ber dawn tih hi rinhleh rual a ni lo.