Meister Eckhart-a Advent Sermon leh Krismas

  • Dr. Krista Roluahpuia, IIT Gandhinagar
  • Thu hma

Mizote’n Kristianna, kan sakhua anga kan pawm tak hnu hian kan thil thlir dan leh pawm dan, tin hmuh theih leh hmuh theih loh thil kan hriatthiam dan (worldview) a danglam nasa em em a. Chu’ng zinga ngaihnawm ka tih em em pakhat chu kan kut chungchang hi a ni. An khawsak dan, en eizawn dan leh an khawthlir dan milin kan pi leh pute khan kut hran hran an hmang thin a. Kristianna a lo luh hnuah erawh khawthlangho kut – Krismas hi keini tan pawh kut pui ber a ni chho ta thung a. Hei hian ken tel tam tak sawi sen loh a nei a ni. Krismas hi a hnam anga kan khawsak dan, kan kal dan, kan nih phung, kan hawi zawng, kan ngaihpawimawh lam – a saptawngin, Mizo hnam identity nihna tarlanna chi khat a ni takzet a ni!

Mizo history-te kan han chhiar thin a. Heti mai a Pathianin min zawng chhuak hi awih har ka ti thin a, a hnam anga min din dan hi han chhut chian changin mak ka ti thin a ni. Krismas kut a lo thlen dawn apiang hian a hnam anga Pathian channdamna kan chan dan hi rilrua a thar veleh thin a. Greco-Roman hun laia kristian hmasate khan Isua Krista pian ni tak thlen hma kar li chhung zawng hi krismas lo thleng tur inbuatsaihna hun atan an hmang thin a. Chu chu Advent an ti mai thin a; rilru, taksa leh thlarau lamah an inbuatsaih nasa thin em em a, an urlawk nasa thin a ni. Kum 2025-ah pawh Kristiante tan he hun pawimawh tak – Advent, Krismas urlawk hun kan thleng leh ta reng mai. Rilru a thar a, ngaihtuahna leh suangtuahna pawh a vak vel nasa viau a ni. Advent hun a thlen apiang hian German theologian ropui – philosopher leh mystic ni bawk, Meister Eckhart-a Advent sermon hi ka chhiar thin a. Kuminah pawh Advent hun pui han thlen meuh chuan he sermon hian lung a tileng em em mai a. Tun tum chu tlem azawng rawn thin rik ka tum dawn a ni.

  • Lungrau-a Isua pianna

Meister Eckhart hi kum zabi 13-na chawhnu lam leh 14-na chawhma lam ami a nih avangin scholastic theology (Aristotle-a science leh philosophy, theology nena suihfinna) thiam em em a ni a. Tin, Kohhran-in university a din tirh atanga chhiarin kum za aia tam a liam tawh a, zirna kalpui dan hrim hrim pawh a insiksawi nasa hle. A tir atangin university zirna kha Pathian thu zirna a ni ber a. Mahse, university zirna atanga Pathian thu an hriat dan leh university-a zir ve lo, mimalin Pathian thu an pawm dan (personal experience) kha an thliar hrang ve nasa viau a. Meister Eckhart pawh hi scholastic theology pela mimala Thlarau pawlna dawng chi (mystic) a ni. Mahse, scholastic theology, logic taka Pathian thu chhut thiam, a hun laia university ropui ber – University of Paris zirtirtu ni pha a nih miau avangin a thukente hi a danglam em em a. Kristianna chhunga thlarau mi mithiam (Western mysticism) zingah chuan ani tluka palian an awm kher lovang!

Mizote hian saptawnga spirit leh soul hi thlarau tiin kan sawi ve ve a. Soul hi mihirng nihna siamtu – ngaihtuah theihna, lawm theihna, kan awm dan zawng zawng nih tir thei tu hi a ni a; spirit erawh chu mihring nunna chhunga chatuan thil – hmuh theih loh thil (thlarau khawvel) nena min zawm tu, Pathian nena kan inthlunzawmna a ni. Chuvangin kei chuan soul hi mizo tawngin ‘lungrau’ tiin ka dah a; hei hi mizo tawng thumal thar, keima chher ve rikngawtte zing ami a ni. Tin, Logos mizo tawnga ‘Thu’ tia kan dah hi kei chuan ka hmang duh ta lova; a chhan chu a fiah tawk loh bakah ngaihpawlh a awl ka ti a ni. Chuvangin Logos hi ‘Thu’ ti lovin ‘Duang’ tiin ka let bawk a. Logos chu Greek finna atanga lak chhawn a ni a. Thil nihna thlen tu, awmze nei taka ngaihtuah theihna petu, kan hmuh leh hriat zawng zawng (cosmological universe) duangtu a ni. Awmze nei taka thil zawng zawng a awm theihna chhan chu he ‘Duang’ avang hi a ni a. Chu Duang ngeia chu Isua Kristaah a rawn chang ta a ni.

Meister Eckhart khan Krismas inbuatsaihna hun pui (advent) sermon a thlak khan, a thupui ber chu –Isua Krista kan lungraua piang tura a duhna kha a ni. Amaherawhchu, amah hi mystic scholar a nih bawk avangin, helaia nau piang a sawi pawh hi, hetia kan hmuh theiha nau pianna ang chi hi a ni chiah lo a. Scholastic theology chhunga metaphysics hmangin, Isua Krista pianna chu ‘Duang’ keimahni ‘lungraua’ pianna a ni tur a ni a ti thlawt a ni! A ril hi ka ti thin a. A chhan chu lungrau hi mihring nihna siamtu a ni. Tin, Duang hi mihringin kan hmuh theih zawng zawng, thil nihna leh awm dan zawng zawng kengtu leh siamtu a ni a, chu chu Isua a nih avangin, chu ‘Duang’ ngei chu keimahni chhunga engkim siamtu ni turin a duh a ni. Chutiang chuan Isua pianna a pawm dan (metaphysics) a rawn puang chhuak a nih chu!

  • Duang pian nan inbunruah

Isua lo piang hmuah nana inbuatsaih dan tur a sawi tum ber chu – thlarau (spirit) leh lungrau (soul) inbunruahna hi a ni. Chu inburuahna chu Isua nu Mari thianghlima (virginity) nen a thlun zawm a. Mahse, mihringin kan hmuh theih thianghlimna chauh a sawi ta lo thung a, thlarau leh lungrau thianghlima a tinzawn a ni. A hun lai khan, tuna modern science, Newton-a science ngaihtuah chhuah kan hmang lar ang hian Aristotelian science an hman lar lai a ni. Thil chet dan leh nih phung kha thil thlen dan (causality) hmangin an hrilhfiah thin. Chu chu a saptawng chuan potency leh act tiin an sawi thin a. Potency chu thil eng tin emawa a awm theihna kha a ni a; act erawh danglamna a thlen hnua a nihna kha a ni. Entirnan, se note hian sechal nih theihna a nei a, se chal a nih theihna chu a potency a ni; tin a thang lian zel a, se chal a nihna taka kha act an tih chu a ni ta thung a ni. Hetiang bak hian thil danglam dan leh thlen dan an hrilhfiah ngai lo. A than chak zawngte kha a pawimawh lo, a chhan chu anni chuan space-time (hun leh hmun) nihna ril, concept kha an la hmang lo tlat a ni. Thil danglam dan an sawifiah reng rengin, a kal chak zawng, a kal tanna hmun, a thlen tawp chin tihte kha a awm ngai lo, an tan a pawimawh lo.

Hetah tak hian Meister Eckhart hian metaphysics thar min rawn rawlh ruk ta a ni. Ani chuan potency leh act bakah thildang pawimawh ‘ground’ a awm belh a rawn ti a. Se note se palian taka rawn thang lian tur khan inbuatsaihna a awm a ngai a tihna a ni. A act a thlenna turin a dawhthleng a awm a ngai a ti tihna a nih chu. A bul tanna (potency) leh a tawpna (act) hmang chauha thil hrilhfiah thin khan a tawpna a thlen theih nan a dawhthleng (ground) a awm a ngai a ti a. Chu lai taka chu Krismas inbuatsaihna chu a ni ta a ni. Chumi awmzia chu ‘Duang’ bera kha Aristotle-a potency, Pathian zawmpui kan nih theihna kha a ni, tin ‘Duang’ keimahni thlarau leh lungrau, kan nihna leh engkim siamtua a rawn luhna chiaha kha Pathian zawmpui kan nihna a ni bawk, chu chu act a ni ta a. Ani chuan hemi pahnih piah lamah hian pawimawh dang a awm a ti a, thlarau leh lungrau, Isua lo pianna tura kha kan bunruah tela, a dawhthleng kan buatsaih a ngai a ti a ni.

  • Thlarau leh lungrau dawhthleng ruak

Duang chu, keimahni-a a pian theih nan, thlarau leh lungrau rethei kan neih a ngai a ti mauh mai! Hei hi Isua Krista tlang chunga thusawi a kharchhawn a ni tih pawh a chiang sa reng. Mahse, Meister Eckhart hian he retheihna hi pawm dan (metaphysics) tharin a rawn hrilhfiah thung a ni. Lal pawhin kulh thar a luah dawnin chu kulh chhung chu ruak vek sela emaw tam te lo tla nuai nuai sela emaw a duh a, a chhan chu, chu lal chuan chu kulh chhung chu ama duh ang ngeiin a tidanglam dawn a, hmasawnna a duh danin a thlen thei zawk dawn a ni. He laia retheihna a sawi hi – thlarau leh lungrau lama retheihna tawpkhawk (perfect poverty) tiin a sawi kher bawk a. A chhan chu rethei tawpkhawk chuan engmah neih a neih loh miau avangin beisei emaw duh emaw a nei tawh lo. Bazarah pawh va kal ve mah se rethei tawpkhawk a nih avangin engmah lei duhna emaw itna emaw ang chi kha amahah a awm ve dawn lo a ni. Meister Eckhart hian keimahnia Isua alo pian theih nan keimahni chhunga awm – kan duhthusam te, kan beiseina te, kan tintuah ve te, kan duhna zawng zawngte hi kan chhung atangin theh chhuah vek a pawimawh a ti a. Chutianga ti thei tur chuan thlarau leh lungrau lamah mi rethei tawp khawk kan nih a ngai a ti a nih chu. A va han ril teh reng em aw!

A kal thui leh hlek a. He laia retheihna atang hian kan thil hriat sa zawng zawng pawh kan dah bo tur a ni a ti deuh deuh. Meister Eckhart thinlung chhungah chuan Isua pianna hi hetia nau piang kan hriatthiam dan hi a ni ringawt lova. Isua keimahnia a lo pian chuan kan thil hriatthiam dan, pawm dan, hmuh dan zawng zawng pawh Amah Isua milin a ni tawh dawn a ti a ni. Chu tak chu Duang lo pianna kha a ni ta a ni. Engkim siamtu, hriatna leh finna tinreng petu a nih avangin keimahniin hriat lawk sa emaw pawm dan sa emaw kan neih kha a rem lo a ti a ni.

A sawi zelnaah phei chuan retheihna chu engmah neihlohna a ni tur a ni la ti ta zel a. Mahse, hei hi a advent sermon laimu, a hmawr bawkna a ni e kan ti thei ang. Engmah kan neih loh miau chuan kan chhungril chu hmun ruak a lo ni tawh dawn a. Chutah tak chuan Isua chu a rawn piang thei dawn a ni. Chumi awmzia chu, Isua chu keiman pian tir lovin keimahah Isua chu a rawn piang tawp dawn tihna a nih chu, a chhan chu engmah kan neih loh avangin keimaha a pian theihna turin eng tin mah puih theihna kan nei lo. Chutah tak chuan thlamuanna ka nei tih aiin keimahah thlamuanna a rawn awm kan ti thei tawh zawk anga, chutiang zelin chhandamna ka chang tih aiin keimahah chhandamna a rawn piang kan ti thei ang. Hei lai taka hi a hma lama kan sawi potency leh act metaphysics piah lam – a dawhthleng (ground) a sawi pawimawhna kha a ni ta a ni. Han ngaihtuah chian chang hian a ril ka ti a, a thuk ka ti thin khawp mai!

  • Tlipna

Kan ziak sei ta fu. Mahse, tawitea ziah a rem tlat lo a ni. Engpawhnise, Western Mysticism chhunga palian leh ropui, ril leh thuk em emin, Krismas urlawk dan tur – inbuatsaih dan tur, sermon a thlak hi a ril ka ti a, a pawimawh ka ti bawk si a, ka rawn thing ri ve hrim hrim a ni. Tin, a sermon thuken pawimawh tak pakhat chu, Logos – Duang, Isua Krista keimahnia rawn pianga hi thiltleng ni lovin keimahniah a rawn pian tawh chuan chatuan atan a rawn piang reng a ni a ti thlawt bawk! A ril ngawt mai. Tuna Kristian thurin kalpui dan tam tak nen pawh hian a inmil viau a ni ti raw… Chutiang taka Isua keimahnia chatuana a lo pian reng theih nan kan thlarau leh lungrau bunruah kan ngai ve thung dawn a ni. RL Kamlala’n Isua Krista pianna hla ropui leh ril lutuk a phuah chhuah – ‘Hlimna ni ropui chu a eng’ ah pawh khan a chang tawp lamah heti hian a rawn ti kher a:
Thinlung a lamah hawn ila,
Ro thil dang a ngai tawh lovang.

Pu Kamlala khan Meister Eckhart-a advent sermon hi a lo chhiar ve thin em ni aw tih a awl rum rum a ni. A chhan chu Isua Krista amaha piang tura a duh dan hi helaia Meister Eckhart pawm dan nen hian a inang khawp mai. Kan thlarau, lungrau, rilru leh taksa kan bunruah vek phawt loh chuan Isua Krista, Logos – Duang hi keimahniah a rawn inchhung khat thei tak tak dawn loh zia a hrethiam tlat a ni. A ril a, a thuk thlawt a ni!

Leave a Reply

error: Content is protected !!