HAWNG LEH HAW

  • Rempuia R. Lutmang

Tun hma chuan \awngkam tluang pangngaiah in lam pan te, in va thleng tate hi “hâwng” tih a ni a, \awngkam tluangtlam ka han tiha hi grammar thiamte’n indicative mood an tih ang deuh kha a ni awm e.
Mizo \awng chu, kan hriat \heuh angin, kan thil tih sawina \awngkam (thumal) tam tak hi kan \awng chheh dan azirin a thluk emaw, a sipel emaw a inthlak thut thut \hin a. “Hâwng” pawh hi kan tihdanglam chuan “hâwn” a lo ni \hin.
Thanglunghnemi Zaiah hei hi a awm a,
“Zan a rei kei zawng ka hâwng ta’ng e,
Hmêl duh vanga kirtiang rêl thei lo vâl hi (a lêng em mai),
Khua ka tlai mai \hin,
Khua ka tlai mai \hin e nang vangin.”

A inthlak danglam dan chu hetiang hi a ni ber:
Ka hâwng ta’ng e,
Hâwn a hun e.

“Hâwng” nêna a rik dân inang chiah dang nen pawh han khaikhin ila a inhmu rem thlap a ni.
Râwng – râwn (nunrâwng)
Chhâwng – chhâwn
Dâwng – dâwn
Pâwng – pâwn
\âwng – \âwn
Hâwng – hâwn
Khitiang khian fel tak leh mumal takin a thluk pangngai leh a thluk modify a awm hrang thlap hlawm.
Hemi “hâwng” tlukpui chiah, a aia tâwi zawk a awm bawk a, chu chu “hâw” tih a ni a. “Ng” a tel ve ta lo a, a awmzia leh a kawh chu thuhmun reng a ni tho. “Hâwng” tih kha “hâwn” tiha thlak danglam châng kan nei ang chiah khan “hâw” pawh hi a ri hniamin “hâw” tiin kan thlak danglam ve \hin a. A dân a dang hlek a, “hâwng” leh “hâwn” kha chu a thluk bakah a sipel a danglam a, “hâw” tihah hi chuan a thluk chauh a inthlak a, a sipel erawh chu a ngai reng.
Naupang hlaah hei hi kan hmu a,
“Ka nu, ka pa,
Lo haw thuai thuai ang che,
Tlângah ruahpui a sur e,”
tiin.
He lai thu hi han sawi zui lawk ila, mi pahnih, an nu leh an pa au siin “Lo haw thuai thuai ang che,” tiin mi pakhat biakna \awngkamin a zui leh daih mai a. Tunlaia kan phuah thar chu ni se a dik kan ti meuh lo mai thei.
Sawi tâk ang khan “hâw” tih kha a thluk chauh kan ti danglam ve thung a, hetiang hian,
Ka hâw ta’ng e,
Hâw a hun ta e.
(Heta haw pahnih rik dan hi a inang lo a, a modify zawk a rin hniam deuh ruai hi.
Hetiang hian a in\hen hrang fel thlap a nih chu:
hâwng – hâwn
hâw – hâw
A khawi zawk hi nge upa zawk ang tih hriat a har hle a. Tehna mawlmang angreng tak kan hman chuan, a thumal sei zawk na na na chu lam pawh a buaithlak hret zawk lo thei lo a, “hâw” ai chuan “hâwng” hi a upa zawk mai awm mang e a tih theih.
Tunlai khawvelah pawh a hmangtute hi han chîk ila, upa lamah “hâwng/hâwn” hmang an awm duh deuh a, \halai chuan “hâw” kan hmang tlangpui chu a nih hi. Amaherawhchu, chu chauh chu tehna tluantling a ni thei lo a. Kan ziak mi tam tak mual liam tate zingah pawh khan “hâwng-hâwn” hmang an \hahnem hle a, chutih rual chuan a khât tâwkin anmahni vek khan a lam awlsam zawk “hâw” tih hi an hmang an hmang ve leh deuh zel tho; an zavai chuan an ni lo mai thei.
Tuna a lan dan ni ta berah chuan, tun hma kan pi leh pute hman dan pawh a ni tho ang a, “hâwng” hmanna apiangah a \ul huna “hâwn” ti kher loin “hâw” an hmang tho a, an hman pawlh nawk nawk vek a. Upa lamin hâwng-hâwn hi an duh deuhin a lang a, hâw tih an hmang ngai lo chu a ni chuang lo. Tunlai mi erawh chuan “hâw” bâk hi kan hmang ta meuh lo, a hmang tâwk erawh awm zawng an awm ngei ang. A ti deuh khak chi hi khawiah pawh awm a ni ve reng reng. A eng zawk zawk pawh hi hmang ila a awmzia a inang reng a, buaina tur phei zawng a awm hran lo e.

Leave a Reply

error: Content is protected !!

Notice: ob_end_flush(): failed to send buffer of zlib output compression (1) in /home/thezozam/public_html/wp-includes/functions.php on line 5427

Notice: ob_end_flush(): failed to send buffer of zlib output compression (1) in /home/thezozam/public_html/wp-includes/functions.php on line 5427