- PL Liandinga
Ram hruaitute zingah kohhran upa an awm a. Danglam deuh turin kan beisei a, beisei tur pawh kan ni. Kohhran upa chu rinawm tur, rintlak tur, thudik sawi tur, tisa mai ni lovin thlarau lam thlenga min kaihruaitu tura beisei an ni a. Kohhran upate hi danglam tura kan beisei lo a nih chuan kan thlarau nun a ngaihtuahawm a, kan kohhran innghahna hi a derthawng a ni. Games & Sports hruaitute leh YMA hruaitute emaw, tlawmngai pawl dang hruaitute nen emaw tehkhin ta ila kohhran mite hi kan thinrim hial ang a. Kan kalphung a buai zo vekin thui tak a nghawng thei ang tih a rinawm. Thlarau lam thleng pawha min kaihruaitu tur ni a kan rin kohhran upate chu tisa thil, kan hmuh leh hriat phak pawha rintlak an nih si loh chuan engtinnge kan inhruai tak ang? Pawisak nei lo politician dang te nena tehkhin pawh a remchang chiah lo. Chutiang mite nen chuan thuhmun rengin bawl ta ila kohhran tan a tlawmthlak ang a, kohhran upa dinhmun hi a tlahniam zo vek bawk ang.
Kohhran upate hi (keini Presbyterian-ah chuan) damchhung atana thlan an ni a, an mawhphurhna leh an intuk luhna hi engemawti zawnga ngaihtuah chuan huphurhawm leh nasa tham tak mai a ni a. Pathianin a mite hnena rawngbawl tura a koh an ni a, Pathian kohna meuh dawngtu chu dawng ve lo leh nemngheh ve loh te lakah chuan an dinhmun pawh khawtlangah a danglam a, kohhranah lek phei chuan kan a sang zawnga ngaihtuah chuan sang tak an ni. Chuti a nih chuan kohhran upate chu an awmna hmun apiangah kohhran upa an ni tur a ni a, an tan chawlh (retirment) pawh a awm ve lova, vawikhat thlan an nih a, an pawm tawh chuan thihna avang emaw, a hranpa taka chawlhsan an duh vang a an chawlhsan a nih ngat loh phei chuan an dam chhung zawngin kohhran upa an ni vang vang tawh a. Chuvang chuan an nun pumpui hi kohhran upa nun tur a ni.
Pawl dang hruaitute chu an telna pawlah khan engemaw chen atan hruaitu an ni a, an telna pawl khan an damchhung nun zawng zawng a kaihruai tur a ni lem lova, chutianga teh tur pawh an ni hek lo. YMA hruaitu thenkhat chu inkhel lam ngaihsak leh inkhel lam ngawta tui te pawh an ni thei a, miten an hriatna ber pawh inkhel te pawh a ni thei ang. An hun tam ber pawh inkhel lam a ni thei bawk. Chutiang bawkin inkhel lam pawla tel thenkhat te pawh zai lam ngaina deuh mai an niin a taka inkhel tawh lem lo an nih pawhin khawimaw laiah nungchang danglam deuh lo nei pawh ni se an telna pawl hmanga teh tur an ni lem lo.
Tuna kan awmdan en hi chuan ram hruaitu an nih chhung hi chuan kohhran upa, ram hruaitu atana thlan te hi chuan nihna hi chawlhsan se a thain a lang. Tuna kan hmuh danah chuan ram hruaitu an nih hma hian kohhran upa an ni a, ram hruaitu an nih pawhin kohhran upa an la ni chhunzawm ta zel a. Mahse ram hruaitu, kohhran upa lo ni thin, la ni chhunzawm ta zel te hi an awmdanah danglamna han sawi tehchiam tur awmin a lang lova. Ram hruai nan kohhran upa nihna hi a tangkaina pawh keini ang duang chuan kan hmu lo. Hei hi thil pawi leh kan kohhran te, kan rinna te leh kan kalphung khawih khawlotu a ni thei hlein ka hria.
Pathian kohhranin kohhran rawngbawl tura a serh, kohhran thila inpumpek tura hriak thih ang riaka kan ngaih zinga thenkhat phei hi chu upa ni chunga an thiltih thenkhat ka hmuh hian ka ngei a, ka ten deuh bawk a. Kohhran upa tam tak hian a tawpkhawkah chuan anmahni tehna atan leh an dinhmun sawifiah nan te, an thih ni a an chanchina ziah ngei ngei atana an duh chu kohhran upa an nihna hi a ni a. Mahse kan ram hruaitu thenkhat, kohhran upa te hi, ‘Ani chu kohhran upa a ni a, a ti duh ta lova,’ tih emaw, ‘Kohhran upa a ni a, ani chuan chutiang chuan a ti lovang,’ han tih theih tur hi rin aiin an awm langsar lo.
Kohhran upa chu ram hruaitu a nih pawhin amah hruaitu tur chu chunglam niin kan ring a. Mahse chutiang lam chu kan hre lova, kan ngaihtuah lo — a chhan ber pawh chutianga awm, ram hruaitu ni bawk, kohhran upa ni bawk chu kan la hmu fumfe tlat lo a ni. Sum thianghlim lo lakah an fihlim kan hre lova, hleih neihna lakah an fihlim kan hre hek lova, thu dik lo sawi kawngah an fihlim kan hre hek lo. Thil dik lo zawng zawngah ram hruaitu kohhran upa ni bawk te hi an tel kim vek kan ti lova, eng berah emaw hi chuan an lo tel leh tlat thin tih erawh kan hmuin kan hria a ni. Entir nan, Pu Zoramthangan pawisa a lo kawl tam deuhva, kum engemawzat hnuah thubuai an han sawi chuan ‘Ka unaute pawisa ka kawlsak,’ a ti ta mauh mai a. Mizoram mipui tan awih ngaihna a awm lova, a awihawm lo ngawih ngawih a. Chutih laia kohhran upa, ram hruaituin Pu Zoramthanga chu fak tlak leh mi rinawm anga a sawi duh tlat tawh chuan kohhran mite rilru chu na lo thei a ni tawh lova. Chu chauh ni lovin khatiang thil awihawm lo lutuk pawh a dik ti tlat duh kha chu a upa nihna hlihsak ni sela kohhran hi chu kan dah sang sawt tur a ni.
Kohhran upa ni ve lem lo te tih duh ang zawng zawng — thudik tawk lo sawi te, pawisa sum chungchanga rinhlelh kai tlat mai te leh thil dik lo ni ngeia lang chungchangah pawh an telna pawl thiltih a nih avanga tan tlat mai te hi an chin si chuan eng chu nge kohhran upa an nih chu a danglamna ni ta ang?