- Zirsangkima
Kan zahawmna awmna chu kan hna thawh sàn leh sàn loh lamah ni loin, kan hnà kan thawh dànah a awm zâwk si a.
~~
Engati nge mi \henkhat hi phùrna nei miah loha an hna hi an thawh hnà hnâ \hin le, ka ti \hin. Thawh châkna leh phùrna nei miah loa mahni hnà thawk tùra an kal hnà hnâ ka hmuh cháng hian, an inhrem \hin ni ten ka hmu ve \hin a; ka khawngaih ve leh ngawt \hin. Dik tak chuan ka thawh phâk miah loh hnà an thawk a, an thawh ai thawk tùra kal thawt thawt ka châk fo nia!
Hnà chu thawh tùra ruat a ni rêng a; châk tak leh phûr taka thawh tùra duan pawh a ni ang. Kan in lockdown zo a, a ngai tê tê-in hnà-ah kan kal leh \an ta. Châk tak leh phûr taka kal leh that that ai chuan phûrna pawh nei lo, ‘lockdown-zelthel hrî’ la vei tlat hi kan tam viau zâwk ang em aw … tih te ka lo ngaihtuah ve mai mai \hin. Ka thlír sual pawh a ni maithei e. Enga ti nge kan hmáa thawh tùr awm, kan hlawh lâkna hi phùr zân loa ‘tih luih thil tih’ leh ‘hlawh lâk nán’ chauha hman tuma kan thawh ‘luih’ fo mai aw … tih hi ka zawhna a ni fo.
Hlawh lâkna chauha hnà kan hmang a nih vaih zawngin kan hnà leh kan hna thawhin a tuar ngei ang, tih hi hai rual loha thil chiang a ni. ‘Ka hmaah hian dawhkàn i buatsaih a’ tihna thinglung pu a, mihring mai ni lo Pathian zahna rilru pu chunga kan hna thawhna dawhkàn zah chunga hna thawk \hin mi chuan, a khelh leh a tum rêng vàng pawh ni hauh loin a thawhpuite zah a kai thuai ang a; a thawhpuiten a hriata ei rûk an hlau zek zek mai ang—peon pawh ni rawh se! (Peon hnà ka hmuh hniamna a ni lul lo e.)
Kan hmaa thawh tùr awm, kan hnà ni na nâ nâ, chhúngkaw chàwm nána kan hman, han thawh nin viau emaw thawh hreh viau emaw hi, kei mi sual ngaih dàn zu ni ve tlat lo a! An thawh ang thawk châk—lehkha thiam hna hmu lo hi MPSC emaw departmental exam buatsaih a nih chánga an intlar tam \hinzia te hi hre ve lul teh se!
Mahni pa mah ni se, sawrkar hna thawk emaw mi mal hnuaia hna thawk tán pawha mi entawn tlâk—ka tluk loh tâwp ni mah se—ka’n sawi lang hrãm teh ang. Ka pa, P Siamhranga hi Mizo zínga ka mi hriat tawhah chuan mahni hnà leh mawhphurhna ngaipawimawh ber niin ka hre \hin. A pension hnua amah ruaitu mi mal enkawl sikul leh a hnêna Mathematics tuition kal duh hrãm hrãm te hi, zíng dár 10-ah a period siamsak mah se zíng dár 8-ah chuan in a chhuahsan tawh \hin a; tlaia a tuition pêk tùrte pawh hi hmá taka thlen khalhin a nghâk ngar ngar mai \hin. Zàn dár 7-a committee meeting a neih paw’n zànriah ei loin a tlang mai zêl. ‘Tlài’ hi a thil hlauh ber emaw tih mai tùr a ni \hin a; a hnàah leh kohhrana a rawngbàwlnaah ‘mi nghah’ nih aiin ‘mi nghâktu’ nih a thlang fan fo.
Kan hna thawhnaa kan tlai fo mai te hi … kan hnà kan zah tâwk loh vàng a ni, ka ti bawl sak ngam! Kan hmaa dawhkàn hi hlawh min petu, kan chhúngkaw min chãwmsaktu, chhùna chow fry ei pha vea min siamtu a nih kan hai lui fo em ni chu le aw… Rinawm tak leh zah lêt taka thawk tùr kan ni asin maw le.
Hna thawk tùra peih lo taka kal hnà hnâ hi sim chi a ni. Mitiri pawh ni ila, ka thiam dàn ber, keimaha a \ha ber … chutiang zêlin, Secretary to the … zawng zawngte pawh hian kan hnà \heuh hi châk tak leh phûr takin thawk ila, kan hnà pawh a chak sawt ngei ang. An\am zuar a\anga IAS officer zawng zawng hian kan hnà hi zah ila; Anganwadi teacher kan ni emaw MZU-a professor kan ni emaw, kan inang vek—hna nei kan nihna hi—zah vek ila, mi zah kan kai mai ang. Kan zahawmna awmna chu kan hna thawh sàn leh sàn loh lamah ni loin, kan hnà thawh dànah a awm zâwk si a.
Mi zah kái nih hi, khelh nasat avàng hlawh chhuah a nih pop leh a nêp! Khelh chi a ni ngai lo e. Kan hnàa kan rinawmna te, kan tih tak takna rilrute hian, kan inrin hma leh kan hriat lâwk hma hauhin khîtah mi a dah mai \hin. Khelha hlawh chhuah chi zizáng a ni lo e.
Eng pawh ni se, eng pawh thawk ila, miin tunge ka ni tih an sawi paw’n chhuan tùr ropui nei lo mah ila, a pawimawh hmasa ber chu kan hnàa kan rinawmna te, kan inpêkna te, kan ‘zawng zawng’ kan pêknate hi miten hria se la; phût lêt nei rùn loin phûr tak leh châk takin thawk miah miah mai ila … mite zah kan kai mai dâwn a lo ni.