LIRNGHING

  • Rempuia R. Lutmang

Kan thupui khi Mizo ṭawnga kan ziah danah chuan noun-a kan hmanin kan ziah zawm ṭhin a; noun leh verb dinhmuna a din hran ve ve chuan kan ziak hrang leh ṭhin. He dân hi grammar dan ṭha em em mai a ni a, a rin tlak em em.
Noun: Lirnghing kha i hria em? An in chu lirnghingin a sawi chim vek mai.
Noun leh verb: Lir nghin lai khan khawiah nge i awm? (Lir a nghin lai khan khawiah nge i awm?)
Keini ang grammar tuipui lêm lo tan chuan “nghing” hman theihna dang nen khaikhina ziah zawm loh vek mai tur a ang duh hle. Mahse, “a ang” a nih hi chuan “a ni chiah lo” ve fo si.
Sap pawh hian kan tih dan an lo entawn ve nge ni, “earthquake” tiin noun a nih chuan an ziah zawm a; noun leh verb anga an hman chuan an ziak hrang ve leh hlauh. Hnam fing nge nge, grammar an thiam bawk a, an ngaihsanawm ti rawh u? An hmanna, an ziah hranna pakhat chauh i han sawi lang teh ang aw.
1 Samuel 14.15
“[T]he earth quaked…” (ESV;NASB; BSB; NKJV; KJV; NHEB; AKJV; DBT; JPS TANAKH; ASV; DBT; ERV; WBT; WEB)
AC/DC kan hre hlawmin ka ring. Anni pawh khan an hla lâr tak “You Shook Me All Night Long” tihah khan, “The earth was quaking,” an lo ve bawk. “”Earth” tih tel lo, “quake” tih chauh hi “shake” tihna, verb thumal a ni sa ve reng reng.
Mizo mi thiamte chuan “lirnghing” tiin noun a nihin an ziak a; Sap mi thiamte pawhin “earthquake” tiin noun a nih chuan an lo ziak ve thlap bawk. Mahnia ngaih dan nei hrang loa mi thiam tih dan dik sa zawm mai hi a ṭha âwm mang e aw ka ti.
“Nghing” awmna dang chu a hmaa mi nen kan ziah zawm ve kher lo, noun hlawm khat a nih ve ṭhin loh vang te a ni pakhat ang chu.
A nihna takah chuan a nghinga hi “lir” a la ni lo cheu. Thawnthu rawngkai deuhah hetiang hian an sawi a, “Pawngêklirin bawng êk a hrual mum a, chu chu a lir a. Khawvel tawp, kawlkil a va thlen khan, ‘Mihring an thi zo tawh, hei an êk pawh ka rawn lir e,’ a ti a. Chutah khawvel (lei) hi an sawi nghing ta a, kan pi leh pute chuan ‘Kan la dam e,’ an ti ṭhin e,” an tia lawm. Chu, a nghinga chu ‘lir’ a ni miah lo mai.
Chutiang chu a ṭobul a ni a, a hranpain “lir” kha a awm hran lo a; a nghînga kha “lir” a ni tak tak tihna a ni lo. “Lirnghing” tih thumal kha a remchan dan angin kan ṭawngkamah kan phel darh a, “lir a nghing” kan tih hian “lir” chauh hi noun a ni ta a, hetiang hi grammar thiamte chuan “expletive noun” an ti a. Ṭawngkam indawt tur tihkima atana kan chheh chawp ang chi hi ‘syntactic expletive’ an ti a ni. “Lir a nghing” kan ti tak na a “lir” kha a awm tak tak tlat lo a, “lirnghing” tih kha kan thu sawi tur a zir khan a ṭawngkam intem dik turin kan phel mai chauh a ni.
Eng pawh ni se, ṭawngkamah chuan “Lir a nghing” kan ti ṭhin (chu chu noun leh verb-a kan hman dan chu a ni). Mizo ṭawng kalhmang hre lo tan chuan “lir” hi a hranpain a awm a, a nghing ta a nih hi tih mai theih a ni. Kan ṭawng rawn zir chawp, a nihphung hre lote chuan chutiang chuan sawi pawh ni se an thiamawm viau.
Ṭawngkam kan chheh dan azira a changa a inzawm loh ṭum a awm vang emaw, “nghing” awmna dang kan ziah zawm loh vang emawa a inzawm lo tur emaw tia a PoS aṭanga teh duah duah hi chu khawvel mi thiamte tih ngai loh a ni.
“Vengthlang ti na na na chhak lama a awm daihin,” tih chawt te hi a fuh lem lo thei, a chhan ṭha tê a lo awm ṭhin. “Lir hi noun a ni a; nghing hi verb a ni,” han tih tawrh te nen a inang viau.
A anpui nena teha, “lei a min, lung a lum, thli a thaw” tihte nena khaikhin hian a ṭawngkam inrem danah chuan “lir a nghing” tih a ni ve si a, ziah zawm loh ngar ngar tur a ang ve viau thei. “Lei” a awm a, a min fo mai. “Lung” a awm a, a lum ṭhin. “Lir” erawh hi chu a awm lo, “lirnghing” chu a awm, chu chu a danglamna a ni. “Lir” awm chhun nia lang chu khawchhaka lama “lirthei” sawina atana an hman “lir” (vehicle) tihna hi a ni mai awm e. A hranpain “lir” (noun) dang a awm hran lo ang.
Ziah zawm loha phel hran duh pakhat chuan “Leilung che ṭhin hi lir chu a ni a, a chet dan sawi nan nghing hman ṭhin a ni,” a ti a. Mizo ṭawngah hian leilung che hi tu mahin “lir” an ti ngai si lo a, a suangtuahna a nih a rinawm.

Leave a Reply

error: Content is protected !!

Notice: ob_end_flush(): failed to send buffer of zlib output compression (1) in /home/thezozam/public_html/wp-includes/functions.php on line 5427

Notice: ob_end_flush(): failed to send buffer of zlib output compression (1) in /home/thezozam/public_html/wp-includes/functions.php on line 5427