Ruihhlo Ngamtu Johnny Cash

  • Zirsangkima

February 26, 2022 khi kum 2003 September 12-a boral ta Johnny Cash-a piancham kum 90-na a ni a; amah hriat reng nán, a nuna ropui ka tih êm êm ruihhlo sual doa a nghei dàn hi ka’n thai ve ang e.

A tìrin…
A boral khân Rolling Stone chanchinbu chuan Johnny Cash hi Country Music Hall of Fame leh Rock and Roll Hall of Fame-a hming lang kawp thei awm chhun tiin a lo ziak a. Mi rethei leh mi hnuaihnung zâwkte ai a awh ve theihnaa inngaia stage-a thawmhnu dum hlîr a inbel \hin avânga a hla hit, ‘Man in Black’ hming chawia hming lem an puttír Johnny Cash hi JR Cash tih hming pu-in February 26, 1932 khân Kingsland, Arkansas-ah a piang a; a nu leh pa, Carrie Cloveree leh Ray Cash te chu là (cotton) chînga ei zawng \hìn niin an rethei \hin hle. “Folsom Prison Blues,” “I Walk the Line,” “Ring of Fire,” “Get Rhythm” te leh “A Boy Named Sue” hla vângtea Country music huanga mi lian hian chawimawina pawh a dawng tam hle: the Nashville Songwriters Hall of Fame (1977), the Country Music Hall of Fame (1980), the Rock and Roll Hall of Fame (1992), GMA’s Gospel Music Hall of Fame (2010), Memphis Music Hall of Fame (2013) te bâkah kum 1996-a US President Bill Clinton hnên a\anga Kennedy Center Honors a dawn te kha a lang sâr zual an ni; 2001-ah the National Medal of Arts chawimàwna hlan a ni bawk.
Johnny Cash-a thlahtu bulte hi Scottish an ni a; tin, British Conservative politician Sir William Cash kha a unau pêng (cousin) a ni nghe nghe. A pian tirha a hming an sak dâwn hian a nu-in John tih a duh a; a pa thung chuan Ray tih a duh thung si. Chuvâng chuan JR Cash tiin a hming an sa ta a. Mahse, Air Force a zawm dâwnin a hming hmasa (first name)-ah hetia ziah hi an lo remti si lo a, John R. Cash tiin a inziak ta a. A hnu, kum 1955-a Sun Records nên inremna (contract) an ziah khân Johnny Cash tiin a hming a nem kai (sign) a; hei hi a pu hlen ta a ni.
America ramin Great Depression a tawrh laia rawn sei lian a ni a; a naupan lai hian an chhûngkua hian retheihna a tuar nasa hle. Dyess, Arkansas-a mi retheite tâna in an sakah a sei lian a. Kum nga mi a nihin an lo, la chînna hmunah hna a thawk \an a. Hetih hun laia an retheihna hian hla tam tak a phuahtîr thung.
May 13, 1944-ah Johnny Cash-a nun nghawng dawttu thil a thleng. A ú, Jack Cash chu a hna thawhna hmunah na takin a inhliam a; kâr khat hnuah a thi zui a. Hemi ní-a a inthiam loh thu hi a chanchin a ziahna lehkhabuah pawh a sawi ziak hial. Jack hi a nu paw’n hna thawk loa John nêna sangha man tùrin a ti a; a nu thu zàwm loa hna thawk ta a ni a. A \hian \ha ber, a unaupa boral chu a tuar thiam lo hle a ni.
Cash-a nun hma lam hi radio a\anga Pathian fakna hla a ngaihthlâkin a hneh hle a; a thih nî thlenga a nun hruaitu a ni zui bawk. A nu’n \ing\ang tum a zirtir chho a; kum 12 mi a nihin hla a phuah thei tawh. A aw thûm-lian tak chu a hmang \angkai a, zai lamah pawh a inhmang hmá hle.

Hlawhtlinna lamtluang
July 7, 1950-ah Air Force a zawm a. San Antonio, Texas-a a training laiin radio-ah a zai \an a. A hnua Landsberg, Germany-a a awm laiin The Landsberg Barbarians band a din a. July 3, 1954-ah sergeant nihna pêk niin sipai a\ang hian a chàwl zui a. Hemi kum vêk hian Memphis lama recording studio lian Sun Records lam a bèl a. He studio hi Elvis Presley-a’n a belh mék a ni a; amah nèn pawh an inhre \ha viau nghe nghe. Elvis hi a concert leh tour-naah pawh a zui fo a. A tìr chuan chhùn lamah announcer hna a training phawt a; zan lamah guitarist Luther Perkins leh bassist Marshall Grant te nèn “Tennessee Two” tih hming invuahin an zai ho \hìn.
Sun Records hnuaia gospel music record a dìl chu a neitupa Sam Phillips chuan a remti tlat lo a. A hnu 1955-ah Cash chuan Sun Records hnuaia a hla hit hmasa ber, “Hey Porter” leh “Cry! Cry! Cry!” a ti chhuak ta a; a hlawhtlinpui viau. A hnua a record, a signature hla tih theih– “Folsom Prison Blues” leh “I Walk the Line” te chuan chart-ah hmun chungnung an luah chho ta zak zak mai. Hlawhtlinna a chang chho ta zêl a ni. Hemi hnu lam hi chu history a ni tawh e.

Táng hlei thei lo ruihhlo ngai Cash-a
Johnny Cash hi ruihhloah a tãl buai ve hle. 1950s chawhnu lam a\angin namén loin zu a in \an a; damdawi—amphetamines leh barbiturates ngawl a vei bawk. Nashville-ah country star lãr Waylon Jennings, ruihhlo ngawl vei ve tho in luah a fin a. Heti chung hian hla phuah a chàwl chuang lo a, “Ring of Fire” ngat phei chu a hit-pui rem rem hle. A ruihhlo kawl avàngin lung inah \um sarih ngawt khung a ni tawh chungin thiam loh chantîr a ni ngai hauh lo thung—zan khat bâk a riak ngai lo! Hetia ruihhloa a buai lai, 1960s chho khân hlawhtling takin album hralh kal tak tak pahnih chu a ti chhuak thei tho a ni.
A nupui Vivien Liberto (country star ni ta Rossane Cash nu) aia ruihhlo a ngaih tlat avàngin an in\hen a. Mahse, a kawppui, a thih thlenga a nupui ni ta June Carter nèn, London Gardens, Ontario, Canada-a February 22, 1968 zàna an perform dun laiin stage-ah a nupui ni turin a sáwm (propose) a; June hian ruihhlo a nghei fel hnua neih a tiam a; 1968-ah an innei ta a ni (An love story hi The Zozam Times, September 21,2021-ah a chhuah tawh kha).

Ruihhlo Ngai Chunga Pathian Ngai Tlattu Cash
Johnny Cash hi ruihhlo avàngin buai naménin a buai lo \hìn a. Mahse, Kristian a nih vàng mai ni loin Pathian a rinna hian a chelh fo a. Hemi kawnga a nupui June Carter Cash-i \anpuina hi fakawm tak zet a ni. Kum 1968 a\anga 1970 chhúng khán a ngawl a vei, amphetamines chu thlah miah lo mah se Pathian a rinna chu a nghet tlat niin an pastor Reverend Jimmie Rodgers Snow (country legend Hank Snow fapa) chuan a sawi a. A fapa, John Carter Cash a lo pian hnuah phei chuan, ruihhlo a ngaihna pawh a nêp thu sawiin a hnu lawka a bànsan thu a sawi bawk.
Mahse, a ngaih a na ngang a ni ang chu, kum 1977-ah amphetamines chu a ei \an leh a; 1983 chuan a ngawl a vei tak zet tawh a, dam lo ang chiaha enkawl ngaiin a awm leh a; Betty Ford Clinic-a enkawl a ngai ta hial. A nghei leh mai. Mahse, 1989-ah Nashville-a Cumberland Heights Alcohol and Drug Treatment Center-a luh ngai khawpin a ti nawn (relapse) leh. A nghei leh a. 1992-ah Loma Linda Behavioral Medicine Center, California-a enkawl ngai khawpin ruihhloin a taksa a ei leh a. Hemi hnu hi chuan ruihhlo ngai enkawlna (rehab) lamah a lût ta lo.
Johnny Cash hian a dam lai khan hlawhtlinna sawi tûr tam tak a nei a; chutih rual chuan ruihhlo vânga a tàl buaina hi sawi tel a ni fo. Mahse, a nun innghah nâna a thlan Isua Krista a rinna hi a derthâwng ngai lo thung. A naupan laia a nu’n a lo kaihhruaina—fakna hlate chuan nasa takin a nunah thu a sawi tlat a. Recording studio a belh hmasak ber Sun Records-ah pawh gospel hla record a duh a; mahse a neitu Sam Phillips-a’n gospel hla a tih chhuah (produce) theih loh thu a hrilh si; a hnual rawih a. A unaupa Jack-a boral avàng te, a pa’n a tih duh dah êm \hin avangte-in a nun hmasa lam kha a nguai hle \hin a. Hlawhtlinna leh hmingthanna a’n chang chho a, ruihhloin a nun a bawh buai nghâl chat bawk a. A nupui hmasa a \hen a; nuthlawi June Carter lakah namên loin a tui ral a. Hlim taka inneia an tour dun laiin ruihhlo bawkin a nun a ti buai leh \hìn.
A vânglai khân Johnny Cash khân chawhrualin kum khatah show \um 300 nei \hìn ang a ni a. Concert tûrin a zin reng mai a; a mu tlém hle \hin bawk. June nèn an intawng a; ani hi ‘The first family of Country music’ an tih, The Carter Family member niin Cash-a rimawi zin kawng piah lama Pathian lama hruai kîr tuma theih tâwp chhuahpuitu a ni a.
A nunah thi thei lo erawh a awm—Pathian mi hriat a ni tih a inhriatna chu! Chu chuan hawi kìr duhna a siam \hìn a. Hawi kîrin nun pangngaiin a’n nung a; mahse ruihhlo bawihah a lêt leh \hìn. Mahse, a tâwpah chuan, a mawmawh ber, a nun hma lama a lo neih tawh, hmingthanna leh làrnaten a hmêl an lo hliah fo Isua lam a en a; a nghei theih chi zawng zawng ngheiin a ngaih leh mamawh ber, amah Siamtu faka zai chu a thlang ta a ni. Chawimawina leh ropuina a lo dawn ve tawhte chu hnawmhnê-ah a ngai ta a. A thih hma lawka a record, “Isu, mala thih ka duh lo e, min kai ang che…” a tih ngawih ngawihna hla (“Spiritual”) te kha ngaihthlâk a nuamin rilru a khawih tak zet a. A hla sak zínga rilru khawih bertu an tih fo, Nine Inch Nails ho paw’n an sak chhàwn (cover) “Hurt” phei kha chuan mi a vèl nasa hle a ni.
February 26, 2022 hi a piancham kum 90-na chiah a lo ni a. Ani Johnny Cash chuan vànah amah kan hre reng a ni tih hriain min lo en reng ngei ang le!

Leave a Reply

error: Content is protected !!