- Van Lal Hriati
Kan nunah hian kan thil tih kan sawi chhuah duh ngai loh tur a awm a. Kan nuna thil thleng kan sawichhuah ngam ngai loh tur a awm bawk. Chu chu thurukah pawh a thuklaiberah dahin kan venghim thin. Mahse thil pakhat kan thurukah pawh a pawnlang deuh hleka kan dah a awma; chu chu kan tih loh thil, kan tih loh avanga kan damchhunga kan inchhir tawhna tur ang chi hi a ni. Hei hi chu kan sawichhuak thin. Sawichhuah a nawm vang hrim hrim em ni? Nge ni a, thlak danglam theih a nih miau loh avanga sawichhuak thin nge kan nih ang?
Tu pawh mai hian kan inchhuan lohna, insit ru ngawih ngawiha min siam thei thil tih sual kan nei vek. Kan nunah hian kan chunga thil thleng vanduaina kan thunun theih loh a awm bawk a. Chu chu a nat em avangin kan sawichhuak thei ngai lo. Kan sawichhuak a nih chuan miten min hmuhhniam phah emaw min zilh emaw thurawn min pe emaw a ni anga, chutiang chu kan mamawh lo. Chuvang chuan kan tih loh avanga inchhirnaah khan kan natna leh hrehawmna kan chhunglut a, a khuh mawi nan kan hmang thin niin ka hria. A thlak danglam theih miau loh avangin tuman sawi tur an nei lova, mahni pawh kan in ti beidawng lo a ni mai. Kan hliam a nat lutuk lai chuan kan ngawihpui thin. Engtiang khawpa a nat pawhin kan tuar fan fan thin.
Huatna hian nun a ti chhe thei an ti a, mi tu emaw huat avanga phuba lak duhna nun neihte hi a hlauhawm an ti. Kei chuan a aia hlauhawm tih ka nei. Mi tu emaw huatna chu ka lo pai tawh thin a, a nat zia pawh ka hria. Mahni thisen zawmpui ngei huatna leh lek phei chu a thuk em em a ni. Nun a hlim thei lova, ka ngaihtuah chhuah apiangin ka thinlung hi a thip ngawih ngawih hian ka hre thin. Mahse maw….hun a herliam zel a, kum a veia, kum dang a vei leh a, ka nunah mi thar ka tawng a; kawng hrang hrangin hlimna ka mamawh ang ka chhar a, ngaihdam duhna rilru nei turin hun a rawn inherchhuak a ni. Mi tu emaw damchhunga haw turin chakna kan nei lo. Eng natna mah hi a ngai ang chiahin a na reng thei lo, thawk kan lak chhung chuan kan nui der a, kan nui der zel a, a tawpah chuan kan lo nui tak tak thin.
Keiin hlauhawm ka tih zawk chu maw keimahni ngei kan indemna vanga huatna kan pai hi a ni. Kan tunlai khawvelah phei hi chuan mi thiam leh fingten rilru lam buaina, mihring mizia hi an zirchiangin hming hrang hrang an pe a, kei chuan ka hrethiam loin ka hriatthiam ve pawh ka vawng seng teh duah lo. Engpawhnise, ka rilrua ka vei han ziah chhuah hi nuam ka ti ve hrim hrim a, ka ziak thla zel tawp mai ang. Ka nau hi rilru natna sawichhuak ve vak vak mi a ni lova, thil reng rengah a ngaihdan pawh a tul loh chuan a sawi ve ngai lo. Inkhata cheng dun kan nih angin a nuna thil thleng erawh ka hriatpui ve vek zel thung. Hliam a nih a, a depress laiin kei angin khumah a mu anga, a tap anga, chaw pawh ei lovin a mu nileng ve zak zak mai tura ka ngai thin. Mahse, hma takah a tho a, a in ti harh a, chaw a ei teuh teuha, a e thin aia tam zawkin rilru natna tur nei miah lo angin a lang thin. A chak bik em vanga chutianga awm thei chu a ni emaw ka ti thina, ka awt thin lutuk. Mahse, chutiang chu a lo ni lo.
Kei aiin a pawnlam landan a ngai pawimawh zawka, hriselna a ngai pawimawh em em bawka, thil hrisel a nih hi chuan a ei lui hram hram thin. Chuvang chuan a rilru a nat apiangin ei leh in awm ang apiang kha a eia, a taksa a hrema, nui hmel a pu a, tuman zawhna an zawh lohna turin chu chu a rilru natna a tawrh ve dan a ni. A dam hunah ka thau lutuk ka in tih cher a ngai a tia a buai leh thin. Kei erawh chu ka mu tlawk tlawka, ka eiin ka in lova, muthilh reng theih nise ka ti thin. Ka ei leh in loh khan ka phu tawk hmuah ka in ngai a, ka inhrem ve dan a ni. Ka muthilh chuan tu hnenah mah ka rilrua awm ka sawi chhuak thei lova, ka natna ka hre lova, tuman min ti beidawng bawk hek lo. Ka dam hunah thau ka mamawh tiin ka ei lui leh chiam chiam thin. Inhrem dan leh tawrh dan hrang hrang kan nei vek a. A then chu zu leh sa an chen a, hauh leh diriam nih kha phu nia an inhriat vang leh an nuna beisei tur awma an hriat tawh loh avangtein pumpelh dan an zawng thin. Mahse, kan inhremna hmanrua ngei midangin min zilhhau nana an hman hian kan na zual em em a ni.
Ka ngaihtuah chianga kan thil tih sual emaw kan nuna vanduaina thleng emaw kan tih loh sual emaw, midangin a min tih nat vanga tlua beidawng thin kan niin ka hre lo. Thil duh kan nei a, tumah kan hrilh lem lo mahse, kan suangtuahnaah in angin kan sa thin. Chu chu chhan eng emaw avangin thiahdarh a ni leh thin a ni. Tu pawh mai hian kan nun ni tura kan duh nun nei turin kan bei a, chu zinkawng chu a thui em em a, kan innawr a, zilhhauna leh hmutsitna karah dam khawchhuah kan tum a, kan duh ang nun nei turin kan theihtawp kan chhuah theuh a ni. Mahse, chu chu tu mit hmuhah mah a tawk zo lova, kan bei rei tawh lutuka kan beisei ang kan pha thei si lo. Midangte tih beidawn hi chu a na a, mahni leh mahni kan in tih beidawn fo hnuah erawh a na tih hian a sawifiah zo tawh lo. Chu chuan mahni indemna, insitna, tlaktlai lo anga inhmuhna leh inhuatna chi hrang hrang kan chhungrilah a siamsak thin. Chu chu a ni tuna ka sawi thil hlauhawm zawk mi tam takin kan beih mek chu ni. Tam takin an duh ang nun nei tura an beihna bansanin thihna an thlang bawk a, hei hi kan hringnun kalphung chu a ni tawh.
Kan nu leh paten an hrethiam pha lo – an hun lai kha chuan an thluak aiin an tha an seng nasa zawk a, kan hunlai khawvelah erawh kan thluak kan hman a ngai. Taimak ringawt lam kha a ni lova, taimakna chhan tur tha kan neih phawt a ngai. Khawvel changkanna leh thiamna a sang lutuk a, mi chunga invawrh a har tawh. Kan nih chak leh kan nih duh inkar mah a hla tawha, kan nih theih tur leh lek phei chu tuna kan dinhmun nen hla tak a ni. Duhthlan tur kan ngah rual rualin duhthlan theihna kan nei tel lo fova, kan beih hi a namai lo hle a ni e. Kan nu leh pate hunlai khan nun a awlsam zawk e ka tihna lam ni lovin a danglam zia ka sawifiah tumna a ni.
Pathian thu hmanga mi hnem an tum reng a; tlang takin ka sawi ang – Pathian thu hi damna kim chu a ni teh meuh mai kei ngei pawhina ka dampui a ni. Mahse maw, hringnun hi chu puzzle remkhawm tur ang hi a ni a, i duh apiang lain i remkhawm ringawt thei lo, a hmasa tur bik a awm thin. Zilhhauna ai chuan tawngtaisakna kan mamawh zawk a, Sermon tha tak tak ngaihthlak ai chuan kan sawi duh ang apiang fanghmir tiat lêk atanga bul tanin ngaithlatu tur kan mamawh hmasa zawk. Kan tih tur min hrilhtu ai chuan tuna kan thil tih eng pawh min lo sawiselsak lova min en liam rih mai mai tur kha kan mamawh a ni. Hriatthiamna chu zawng chu thalai tam tak hian kan mamawh. Chutiang chu Pathian thua kan tuihalna tur zawk a ni. Ringtu nih leh nih loh ringawt kha a ni lo, engkim mai hi thlarau lam thil vek emaw tiin a thlarau zawnga chinfel phet i tum lo teh ang u.
Tu nun mah hi a hlimawm reng lova, mahse, kan inpui tawn thiam a nih chuan kan nun hi kan ti awlsam thei. Thalaite tana pawimawh ka tih em em pakhat chu rilru natna hi kawnghnihin kan hmachhawn thin. Pakhat chu kan natna thukruin hmaikawr phenah kan ruma, tu tanpuina mah dil ngam lo khawpa nep kan ni thei. A pakhat leh chu kan nihna angin kan hmachhawna, kan tap a, tanpuina kan zawng a, hmalam kan pan leh thin. Midangte hnena tanpuina dil thei lo khawpa mi chapo leh michak lo ni suh ang che. Tanpui i ngai a nih chuan tanpuina zawng rawh – a pawi lo a nia. An ti beidawng che nia i hriat pawhin bansan suh. Tangkaipui hun i nei ang – min ring rawh.
Kan ngaihtuahnaa awm hnem ber hi kan sawi chhuah tlem ber thil a ni fo thin. Kei chu ziah chhuah ka peiha, min pui em em bawk a, ka ziaka ka hal ral leh thin. Nitin a ngai ringawt pawh ziah ngai se ka rilru nawmna tur a nih phawt chuan ka ziak mai. Tuman hre ve lo se ka tih avangin ka hal ral leh mai thin. Nangmah kha inpui rawh, in tichhe suh. Eng ang nun nge neih i duh? Beidawn phahna khawpa i hman kha dam phahna khawpin duh rawh. A aia nasa deuh hlekin duh rawh. Kan dam leh thei, kan nih duh ang apiang kan ni thei tih hi ka ring tlat a ni.