Zofate insuihkhawm hi mizoram mipui hian kan buaipui takzet a, a duh lo hi tih tham an awm hmel lo a ni. Ram zau, population tam, hnam lian leh ropui nih hi kan chak ngawih ngawih a. Unau kan lo inthendarh laklawh si. Inzawmkhawm a, pumkhata han awm leh hi thil awlsam ani silo. A bik takin India ram pawna kan unaute chungchang phei hi chu kan la sawi phak lo ani ber. Chuvangin beiseina nen kan thlir rih ani ber a. Remchang a awm apianga kan sawi vung thar leh thin, a taka thleng mai hleithei lo a ni.
Ram leh hnam inthendarh tawh suihkhawm leh hi khawvel history ah kan hmu nual a. A harsatzia leh hun a duh rei zia kan chhiar thin. Insuihkhawm leh tur hian a mihringte hian kan duh tlan vek a ngai a. Mizoram chhunga tuna cheng mekte hian duh mahila kan thenawm hnaia kan unaute hian an pawm ve vek phawt loh chuan tihhlawhtlin theih ani lova. India ram chhunga mi ngei pawh insuihkhawm tur hian paltlang tur daltu hi a la chhah em em a. Insuihkhawm tur hian state dangah an lo awm tawh a. An awmna state sawrkar hian engtizawng mahin awlsam tein an chhuah phal dawn lo bawk.
Tunah hian Manipur a kan unaute tam tak pawhin insuihkhawm chu an duh tawh a. Tlemte a an awm reng chuan an la tuar zel ang tih an hmuthiam em em a. Mahse, chibing hrang te te a lo awm thang, unau kan ni tih pawh hre reng chunga han inpawmtlan harsa ti an la awm nual a. Vawilehkhata mizoram nena han inzawm nghal ruak ruak hi a la remchango deuh a, khawvel ram danga hnam insuihkhawm lehte tawn ang history hrang hrang kan la tawng mek a ni.
Zofate insuihkhawm hi tun hnai maia buaipui ani lova. Kan nu leh pate khan nasa takin an lo buaipui tawh a. Kum 1965 te pawh khan hemi chungchanga inrawnkhawmna churrachanpur ah an lo huaihawt tawh a. 1970 ahte pawh khan mipuiin an duh dan leh pawm dan chin zirchianna a lo awm tawh a. Chutiang chu an lo buaipui tawh dan a ni. Amaherawhchu hnam insuihkhawm buaipui hi thil nammai lo tak anih avangin a buaipuitu tam tak hian beidawnna piah lamah hnam insuihkhawmna atana tui loh phah nan an lo hmang hial tawh thin a ni. Pa upa tak pakhat hetianga lo buaipui ve hrep tawh chuan chibing pakhat a huat phah em em mai. Anmahni vanga insuihkhawm thei loahte a puh hial a. Insuihkhawmna buaipui tawh thin zingah midang pawh hetiang hi an awm nual. Kawng awlsam lo, dawhtheih ngai, hlawhtlin nghal rum rum chi ani lova. A harsatzia hria a, keimahni ngei kan mit men laia a lo thleng hman lo anih pawh a, kan tu leh fate hunah chuan a la hlawhtling ang tih thinlung pu a buaipui chi ani tih hriat a ngai a ni.