- Ngulzathuam MCS
Ni 21 leh 22 February, 2020 khan Pu Bhupesh Chaudhary IAS, Deputy Commissioner, Siaha zuiin Pu B. Lalchhawntluanga MCS, Project Director, DRDA Siaha; Pu K.Chhihrau Secretary MADC; Pu James Lalnithanga MCS, SDO (C) Tipa; Pu Zonunmawia MCS Election Officer, Siaha; Pu Ngulzathuam MCS BDO Siaha & Nodal Officer Land Acquisition Siaha leh Pu C Lalremruata Works Manager, DRDA Siaha te chuan Zawngling-Mawhre-Chapui road BRTF in an laih mek endik turin Chapi khua lam panin Siaha zing dar 6 velah kan chhuahsan a, tlailam dar 2 velah Chapi khua, India ram chhunga khaw tawp ber, Burma ram nena kan in ri na (Burma Border) kan thleng a.
Kan zinkawng a bum boh bawk a ni ang e, kan mut pawh a tui tlang hle mai. A tuk khua a rawn var chuan kan riahna kawt atang chuan kan han hawikual a, Chapi khawchhak lawkah chuan mual a lo in khawh zui mai a, kan han zawh chian chuan Burma ramri lo ni reng in, thlang lam leh chhim lam ah pawh International boundary in a lo hual vel vek hi a lo ni a, Mawhre khua nena an inkar hmar lam chauh hi India ram hmuh theih a lo ni reng mai, chu chuan he khua Chapi hi India ram tan a pawimawh zia a tarlang chiang hle in ka hria.
- PAKAO Lamtluang
(Sap Pachal Mara hmangaihna avanga a tahna hmun)
Pakao khua hi Burma lam India ramri dep a awm a ni a, hmanlai atangin Mara hnam te chenna a ni. He khua hian Mara Political History ah hmun pawimawh ber a luah mek a, a luah reng tawh dawn a ni.
Pakao bawr vel a khaw awm leh mihring cheng te hi Mara vek an ni a, unau leh thlahtu in ang, hmanlai atang a vawiin ni thleng a engkima inzawmna nei, chhungkhat laina hnai tak tak vek an ni a, Lakher Pioneer Missionary Pu RA Lorrain-a rawngbawlna huamchhung a awm vek an lo ni thin a ni. Mahse vanduaithlak takin kumpinu sawrkar in min awp lai khan Mara ram ti a an lo chenna ram chu thendarh niin, a tam zawk chu India ram chhung a rin luh an ni a, a then erawh Burma ramri a rin luh an lo ni thung a ni. Chutichung chuan Pu RA Lorrain rem hriatna leh thahnem ngaihna avangin Mara ram chu Lakher Pioneer Mission enkawlna hnuaiah a rawn dah deuh vek a, chutiang bawk in tuna kan sawi Pakao leh a chhehvel a Mara khaw awm te chu a hnuai ah an awm vek a ni.
Kum 1938 a lo her chhuah meuh chuan thil a lo danglam ta a , Chin Hills a Deputy Commissioner thupek angin May 24, 1938 ah helai hmun, Pakao ah Lakher Pioneer Mission aiawh Pu RA Lorrain leh American Baptist Mission, Burma ten Pakao leh a chhehvel a Mara khua te enkawl tu tur rel in an meeting a, chu chu Pakao Meeting ti a hriat lar a lo ni ta a ni. He meeting ah hian American Baptist Mission in Pu RA Lorrain-a te enkawl mek khaw hrang hrang chu rawn chuh puiin nasa takin an inhnial buai a, India leh Burma in Independence an hmu hnai tawh tih leh an hmuh chuan Mara hnam te hi ram hrang pahnih, international boundary in a daidan ang a, a hnam ang pawn an la tuar dawn a ni tih a hriat avangin nasa takin Pu RA Lorrain chuan tan a khawh a, amaherawhchu American Baptist Mission lam chuan an khaw inchuh a Lalte an lo hmin sa vek avangin a tih ngaihna hrelo leh pawi ti lutuk insum zo lovin Pu RA Lorrain, Lakher Pioneer Missionary chu a tap ta a ni.
Hun a lo kal zel a Pu RA Lorrain-a lo thlir lawkna chu a lo thleng dik ta zel a, khaw inthenawm, hnamkhat, chi leh kuang khat, inchhung khat hnai te te ho chu India mi leh Burma mi an lo ni ta a ni.
Thangthar ten Pu RA Lorrain rilru leh a lo beih nasat dan te hrechhuak zel in, chu an meeting na hmun lai tak ah chuan amah chawimawina leh hriat reng nan In an sa a, lung chi hrang hrang an phun a, Pakao leh Mara mipui pawhin a hlutzia hria in hmun thianghlim a tan an serh hrang mek a ni.
Chapi leh Pakao inkar hi motorable road in an lo lai tlang a, khaw pahnih tang ho in an theih ang ang te thawhkhawmin leh an tha leh zung seng a an laih tlang hi alo ni a, an fakawm hle mai. Chumai bakah Pu Chhihrau Secretary MADC, Chapui khua a piang puihna leh thahnem ngaihna pawh sawi hmaih chi a ni hauh lo ang.
Kan kal ni tarik ni 22 February khan kawng ah harsatna a awm avangin Pakao khaw lamah motor a lut thei lo hlauh mai a, mahse kan kal ngei an duh avangin Chapi khaw hruaitute leh Pakao khaw Hruaituten kawng dap in remruatna fel tak an lo siam a, Burma Bike kan tih mai Kenbo 30 vel zet in Pakao ram chin lam atangin kan DC ho in min phur khu rem rem mai chu a nuam dangdai ve khawp mai!
An khua kan va thleng a Pakao mipui in an theih ang tawk a tha in min lo lawm a, thingpui, chhang, energy drinks etc min lo chhawp sak a Pu RA Lorrain te meeting na hmunah ngei min lo hmuak in Pathian hnena in hlanna hun kan hmang ho te kha a hlu tak zet a. Chikhat, hnamkhat, unau vek kan nih zia a va ti chiang tak em!
Min hruaitu bikers ho lehzel in pawisa pawh lak an duh loh thu leh India lam a kawng laih mek, Zawngling-Mawhre-Chapui Road hi kan chak lakna ber leh kan innghahna ber a ni a, hei hi in zarah kan nei vat dawn in kan lo hria a, kan lawm em avangin, kan tih theih tawk Bike kan lo thawh ve e, an han ti phei chuhhhh!
Hman lai kan pi leh pu ten an lo dawn tawi deuh hi chu a pawi vawng vawng a ni, tih a awl mang e mahse kan dem lo, dem tur pawh kan ni lo, a hun lai mil zel a tha ber tur a an hriat dan ani ve si a.
- Hemi khua kan tlawh lai a ka rilru kam reng tu te chu…
Enga ti teh reng nge kan missionary hmasa te khan area an lo inchuh ve fo thin le, a hunlai han ngaihtuah let hian ringlo, ram thim leh kal pawh lohna a la tam dawn tehreng nen, tih te. Khawvel zawng tak pawn an mimal tan eng hamthatna mah a awm a rinawm si lo.
Tuna Mission pahnih area inchuh avanga (ni turah ngai nghet bur ta i la) Unau, hnamkhat, ram pahnih a an awm hrang ang hian, hnam dang engzat tak awm ang i maw.
Tunlai hunah pawh hian kan kohhran, denomination hrang hrang te hian Missionary kan tirh chhuah te hi a suihkhawm tu nge an nih a, a thendarh tu zawk tih te ka ngaihtuah phah ve nasa phian.
He Pakao Meeting ah hian Pu RA Lorrain a duh ang leh vision ang khan thil kal ta se, Mara Political History a dang duai anga, India ram pawhin a zau phah piah lamah tuna kan international boundary avanga mimal in harsatna an lo tawrh leh paltlang tawh te leh harsatna an tawh zel tur tam tak hi kan unau te hian an pumpelh ngei ang le. Mahse kan beiseina leh duhthusam te hi nung reng se, he ramri in a kham ve phak lohna kan rilru chhungril ah hian eng ramri mah in min dai dan ngai suh se.