- Rempuia R. Lutmang
Khawi atanga an hriat nge tih lam chu ka hre hauh lo. Social media lamah vawi tam tak, tum tam tak, mi hrang hrangin an post ta—Aizawla veng thenkhat hming hmasa tih ang chi hi.
A tam zawk hi chu a dik ngeiin a rinawm. Mission Veng – Hriangmual tih te; Saron Veng – Mirawng Veng leh Police Veng tih te; Electric Veng – Tuitu Veng tih te pawh. Mahse, thenkhat hi chu a dik thei dawn em ni tih tur a awm.
Hranghluite’n “Mizo leh Vai Chanchinbu” an tih mai thin atanga kan teh chuan, a veng hming thar zawk anga an sawi hi ni theiin a lang lo. Chung chu veng 3 chauh han thur chhuah tur ka nei.
- Paila camp – Rangvamual
- Khasi Bhanjyang – Vaivakawn
- Derhken tlang – Durtlang
Dik thei lo nia a lan chhan chu ho tê tê a ni. “Mizo leh Vai Chanchin Lehkhabu” atang zelin kan teh ang.
Rangvamual: Kum 1903 chanchinbûah Lêta Khiangte Khupchhung chuan tuipui/tuifinriat thuk zawng a ziak a, “An teh thûk ber kha, mel 5 emaw lai: Hriangmual leh Rangvamual kar aiin a thuk,” a ti. A tuipui thuk leh thuk loh lam, a chhût dân dik leh dik loh lam ni loin, “Rangvamual” an ti tawh tih lam biahthu zawk hi a ni. Kum 1903-ah Rangvamual a nih tawh chuan, a hming hlun a ni ve mai zawk lo’ng maw?
Vaivakawn: Kum 1903-ah vêk, “S. Ch. V” inti chuan heti hian a ziak a, “Zawrnel Sap a lo thleng a, sipai tam-tak ama hmuak-turin Vaiva kawn a Khuang-pui tum nen in-thuam buai-in an kal a,” a ti. A kâwn tak hian kum 1903-ah “Vaivakawn” tih hming a lo pu tawh tih a chiang hle.
Kum 1903 hi kum 120 liam ta a ni a, a hming thar han tih theih a ni dawn em ni aw? Tuna a vêng huam chhung atang hian han mitthla ta i la, a khawi emaw bial zîm te hming, hming dang pu ve ting tang si kha a hming hmasaah an puh mai mai a ni ve thei.
Durtlang: Durtlang lal Suaka khan Durtlang hmun hi Sihphir lal Rohrenga hnen atangin a lei a, Kristiante khua tura tih a ni. Kum 1907 December 5-ah a ram enin an kal a, bawh tanna lai tur te tifelin an lêt leh. Hetih lai hian khua a la awm lo. Khua a awm hma hian Durtlang tih a ni tawh a, khua ni tura an lei lai hi kum 1907 a ni chauh. Kum 1903-ah Durtlang an ti tawh. Chu chu chanchinbu hluiah bawk a awm: “Kammanding Sapin Rengte thleng a thlah turin a zui a; Dur tlang lama kawng thar a an kal dun ta a,” tih a ni.
Thil dang a awm thei, kum 1903 chhuaka Vaivakawn tih leh Rangvamual tih khi tunlaia Vaivakawn leh Rangvamual nen inzawmna nei reng reng lo a ni thei. Mahse, chu chu a âwihawm vak loh, a thu inziah dan atang khoam hmun dang daih a ang lo tlat. Durtlang hi chu thuhmun a ni ngei tih a hriat theih thung.