Kurtai thatna

  • Dr. C. Lalrampana

ENG NGE A NIH?

Sapho leh khawvel hnam dangin an hriat lãr dan chuan Kurtai ‘Chithlum’ hi ‘JAGGERY’ tih a ni, Hindi chuan ‘GUR’ an ti a; Mizo chuan ‘Chithlum/kurtai’ kan ti ve thung. India; Pakistan; Bangladesh leh Srilanka-ahte an uar hle a, India rama Kurtai tamna ber chu Maharastra a ni.

Kurtai hi Mizote’n kan neih tanna a rei tawh a. Mizo hnam thuammawitu pakhat a tling. Tun hmain Zokhaw lamah Fu huan nei lo an vang zawk mah thin. Chini a lo chhuah hnu hian Kurtai kan bãn ta tial tial a, a tlem tawh avangin Bazarah pawh a to tawh hle.

ENG NGE A THATNA?:

Kurtaiah chini angin Sulpher telh a ni ve lo, taksa hrisel nan a tangkai hle, Intihchangkan leh inlakno vanga Kurtai ei duh loh hi a tih chi loh! Taksa tan thatna tam tak a nei, Hetiangin:

  1. THISEN TIHTHIANGHLIM TU:
    Thisen balh vanga vun bawl, vual leh thak thinte tan Kurtai ei thin a tha. Kurtai hian Hemoglobin leh immune system a thuam tharleh thei, thisen bãl tur a veng a hriselna thlentu a ni.
  2. CHAW PAI TAWIHNA PUITU:
    Chaw pai tawihna daltu acid tam lutuk vengtu a ni a, chaw ei kham minute 5 velah kutzungpui tia lek pawh ei thin a tha, chaw pai tawih tha lo vanga pum nuam lo a chhãwk thei.
  3. EK NAWMNA:
    Rilpui leh rilfang vela rulhut awmte a tihhlum thei a, ril chakna a thlen thei; ek mumal lo leh ek harsatna nei tan a ei fo a tha.
  4. RUH CHAK NAN:
    Chithlum hian ruh leh thling chakna a thlen thei, ruhseh, ruh chuktuah nã nei tan ei thin a tha a; ruh nã a tinuam thei.
  5. VUN THAT NAN:
    Vitamin leh mineral a tam avangin vun a tinung thei a, intino nalh duh tan chuan ei fo a tha.
  6. ARNGENG REH NAN:
    Hmai bawl, arngeng nei tan ei fo a tha a, a bawl laiah kurtai diak tlem tlem hnawih thin a tha bawk.
  7. THI NEIH THAT NAN:
    Hmeichhe thi nei tha thei lote tan ei fo a tha. Thi neih that theih loh avanga pum nã, tãi nã nei thin tan a tha lehzual.
  8. THISEN SIAMTU:
    Thisen sen (Red Blood cell) nei tlem tan a tha hle. Chakna thar a thlen theih avangin Anemia laka inven nan leh a vei mekte tan a tha hle.
  9. MIPA CHAKNA:
    Sex lama chak lo mipa tan Sunhlu dip nen ei pawlh a tha hle a, mipa chi semen a tipung thei a, phurna a thlen thei.
  10. TAKSAA TUI VENGTU:
    Potassium a tam avangin taksain tui a tlakchham changa vengtu tha tak a nih avangin ei fo a tha.
  11. PANGTI MUR SIAMTU:
    Potassium a tam avangin electrolite balance a siam rual thei, Hei hian pangtimur hnathawh a tichak thei a, chuvangin, taksa tan a tha hle.
  12. SAM THATNA:
    Vitamin, ‘C’ tamna Sunhlu, Nimbu tui leh kawltheite nen ei pawlhin sam a tithang thain sam a sei duh a, a tuak tur rei tak a veng thei bawk.

A TLÃNGKAWMNA

Kurtai thatna hrang hrang kan hre ta. Ram kal haw leh feh haw hah thlansa phul kaia awm changte hian thingpuisen hãng nen han hmeh ila, damlo chauvin Oral Rehydration Solution (ORS) leh thisen chaw (normal saline) a hahdampui thin angin chhãwlhal a tirehin mi a tihahdam sawng sawng thin. Kurtai dik tak chu zunthlum leh thisensang neite hian tlêmte te ei a pawi lutuk lova mahse, vawi khata ei teuh erawh a nghawng a na hle thin. Tin, Kurtai siam chawp chini (white sugar) atanga siam erawh zunthlum leh thisensang nei tan ei loh theih a tha ber. Kurtai pangngai aiin a haw daih zawk tih hriat a tha hle. A chhan chu chini (table sugar) ah hian sulphur dioxide a tam a, hei hian mihring hriselna a nghawng pawi thei hle a ni. Chuvangin, chini ei tam ai chuan thingtlãng pa ngeiin futui atanga tuihnai taka a her leh a tawk chauha bmina a chhuan khãwn leh tenkhang Kurtai tui leh tharlãm tak hi hrisel nan leh chak nan ei fo thin ila a tha ber zawk e.

Leave a Reply

error: Content is protected !!

Notice: ob_end_flush(): failed to send buffer of zlib output compression (1) in /home/thezozam/public_html/wp-includes/functions.php on line 5427

Notice: ob_end_flush(): failed to send buffer of zlib output compression (1) in /home/thezozam/public_html/wp-includes/functions.php on line 5427