- Debbie Rinawmi
Sawrkar thar kan neih dawn takah chuan mitin mai hian kan duhthusam ram kha a takin a thleng thei tih hria in thaw dep dep in nghakhlel takin kan thlir thup a ni ber a. Sawrkar thar kan nei a ni mai lo va, sawrkar thar hlak kan nei a ni. MLA thar tam zawk te hi hlemhletnaa kan la hmelhriat ngai loh an nih avangin beisei pawh kan tisang hlawm hle a. Han chhui let ila, ZPM thli hi inthlanpui hmasa kum 2018 atang khan a tleh tawh a. Khami tum khan a tiak tir te mah ni se, seat 8 ngawt hauhin zaah 22.9% a ni a. Tun tum inthlanah erawh chuan ZPM thlipui a tleh takzet a tih theih a, ‘neutral’ tih leh ‘ZPM supporter’ tih te hi intluk hial khawpin mipuiah an tla na a. Chuvangin, mipuite’n beiseina thar kan neiin nghakhlel takin kan thlir thup a ni ber e.
Tun hmaa sawrkar thar kan neih thin nen khaikhin chuan mipuiah danglamna a awm a; kan tawn zen zen loh thil thar te pawh a tih theih awm e. Inthlan hmasa lamah te chuan candidate thar, mipuiin kan la hmelhriat ngai loh te’n hnehna han mah sela, ministry kan hriat than leh tha lo kan tih hnu in ro an rel leh thin avangin kan phurna a nep a; mi state anga hmasawn dawrh dawrh chu kan ta tur ni lo leh kan ban phak ve ngai loh turah riak kan dah thin a ni. Tunah erawh chuan mimal pawhin a tam zawk hi chu ram rorelnaa kan la hmelhriat ngai loh an ni a, ministry pawh a thar hlak a ni . Kan phur rualin mipuite’n risk kan la tak meuh a; kan risk sual chuan kum 5 chhung a tuartu kan ni dawn tih hre rengin beiseina sang tak nen kan thlang tling a ni a, beiseina sang tak an chunga mipuite’n kan neih pawh hi nei ngam tur kan ni ve bawk a ni.
Kan ram hi han thlir ila, thil thenkhatah hi chuan mipui sawrkarna la awm ngai miah lo ang hmel pu khawpin kan tla bal a. A chang chuan chhungkaw enkawltu, sum hmang thiam lo deuh hi kan ang a, chhungkaw mamawh ei tur lei lo va incheinate lo lei hmasa daih ang hian kan khawsa a. Kan nun honaa pawimawh ei leh bara intodelh te, inkalpawhna kawng leh zirna kawngah te hian kan hnufual em em a; chutih laiin intihhlimna (entertainment) leh incheinaah te hian kan sang thung a. Kum hei leh chen state kan ni tawh chunga inkalpawhna kawnga kan la buai rengte, inthlan dawn apianga campaign-na ang deuha siam a la ngai reng mai te hi sawrkarna lo chang tawh ministry-te mualphona zahthlak tak a ni. Infiamna lamah pawh ni se, tuna kan intodelh a sum kan hmanna aia hman tulna tam tak hi a awm ngei ang. Tun tum inthlanah hian party hrang hrang manifesto kan hre theuh a, ZPM hian mipuite min hrilh chipchiar in an hawlzau ber niin a ngaih theih a. An intiam anga thil an ti a nih ngat chuan kum nga a ral leh meuh chuan kan beisei thiam phak bakin hma kan sawn ngeiin a rinawm a. A kalkawng erawh chu a bumboh hle ang tih a rin thiam theih a ni; mipuite pawhin heng hlemhletna te, sual ngaihzamna te hi kan thanhnan tawh avangin sual thenkhat hi chu sual a ni tih kan hre tawh lo hial a. Tha chu tha a nih anga ngaia nei tur chuan kan hahdamna atanga kan thawhsan a, taihmaknaa ke kan pen a ngai ngei anga, mipuite ngei hian kan duhthusam ram thleng turin hrehawm kan tawrh a, a man tam tak kan pek a ngai dawn tih chu thil chiang tak a ni. Heti khawpa mipui kan inhuam laia kan aiawh tura kan thlan tlin te’n min pensan leh a nih ngat chuan, Siamtu’n an chungah zahngai sela. Kalphung thar zuartu hi ZPM chauh hi an ni lo va, Mizoram hian vawi tam tak ‘kalphung thar’ hi a lo enchhin tawh a. Entirna pakhat chauh tarlang ila, lal ban a nih theih nan Mizo Union-in an ngiat a, kalphung thar an zuar a. A hnu zela anmahni chetzia leh awm dan chu Mizoram political history-in chiang takin a sawi e. Hetiang hi thil awmdan a nih avangin danglamna thlen chu kan mamawh teh meuh mai a, chutihrualin roreltute’n lal hrawta lama danglamna an thlen erawh chuan chung ang mite chu dinhmun hniam takah an awm chawk a ni.
Kristian ram kan ni a; fel leh tha kan tehna pawh kan kristianna leh kohhran atang zelin a ni a. Mi tam tak, politics chu hmun bawlhhlawh, kohhran mite awmna atana him lova ngai te pawh hian ram roreltu kohhran mi lo chu an sel tho tho thin a. Keini Mizote zingah pawh hian kum 2001-a Fiji rama kalphung thara rorelna kha a lar hle a. An ram lal ber pawh Josefa Iloilo niin Methodist pastor a ni nghe nghe a, ani kaihhruaina hnuaiah khan thil ropui tak tak a thleng a. Taksa, rilru leh thlarau damna Fiji ramah a thleng a, miin damna duhin Fiji ram an pan hial a ni. Fiji rama kalphung thar khan danglamna tak a nei a, chu chu- sual simna a keng tel tlat kha a ni. An legislator zinga mi Adi Acenaca Cau Cau pawhin rawngbawlna rilru nena House-a a thut thu a sawi a (H.Lalhmingthangi, Kristianna leh Tunlai Khawvel Vol-III),chuvangin an rama ruihtheihthil zuar te’n an sim a, sualna tia buaina siam thin te’n Pathian an fak chu thil mak a ni hran lo ve! Kan sawrkar tharah pawh hian Chief Minister atan kohhran upa kan nei dawn a ni a, vote chhiar nia candidate tling tam zawk te khan Pathian hming an lam bawk a. Chu mai a ni lo va, kum 2001-a Fiji rama inthlanpui a awm hma khan kar thum chhung chu kohhran hrang hranga Kristiante chuan tanpuina dilin an tawngtai a; keini ramah pawh kohhran mite kan tawngtai a nih kha, mimal leh pawl ho bakah kohhranah pawh ram tan, inthlan puala tawngtaina te pawh kan nei hial a ni a. Kan tawngtai a, a chhanna kan hmuh chu heti hi a ni ta a, Fiji ram anga kan zaa mahni zawn theuha inpekna nen kan tan ho chuan ram nuam tak, rala kan duhthusam suangtuahna theuha kan hmuh ang saw kan nei ngei ang.