- Dr. Thangchungnunga
Pancreatitis hi Mizo tawngin kan nei chiah lo niin a lang a. Kan tawng anga kan hman mai loh chuan sawifiah dawn in a sei lutuk si a. He natna hi a na in, thih-na, ni hnih khat lek a thlentu a ni ber. Tunhma deuh kha chuan zu in nasa ho-ah a awm bik thin a hriat a ni.
Tunah erawh chuan zu in lem lo pawhin an vei ta nual mai a. A enkawlna lah hi eng teh ual a awm bawk si lo. Amah pancrease hi kan pumpui hmawr tawp kual lai kar a awm a ni a. Amah hi insulin leh enzymes (chaw ei a, tul lo awm te chak taka lo ei raltu motor acid ang mai a chak a ni ti ila a huam kim ber awm e). A hmawrah hian heng enzymes leh insulin te pe chhuak tur hian dawt (pipe) te reuh te a rawn chhuak a, hei hi kan mit (bile) lo chhukna pipe nen a inzawm a, ril in tan tirhna ah a lut ta a ni. Kan ei leh in azirin, insulin leh enzymes chak tak mai chu, a tul ang zel a tam leh tlem in an rawn ti chhuak ta thin a ni.
Natna, pancreatitis a lo awm chhan hi chiang fak a sawi a har a, zu hi a chhan pakhat chu a ni a. A dang leh chu lungte, bawlhhlawh emaw in a pipe kha a hnawh palh thei a. Hetia a hnawh emaw, a vung ping emaw cancer vang te a nih hlauh chuan; a enzyme, thil ei chhetu kha a chak êm avangin, ama taksa (Pancrease) ngei pawh a eiral ta thin a, chu chu a nat em em na chhan pawh a ni reng a. Kum 1975 vel a kan zir ve lai te kha chuan, thih ngei ngei na ang hial a min zirtir a ni. Tunah pawh pancreatitis dam chhuak chu sawi tur an tam vak lo.
Tunlaiah chuan, zu in si lo, a chhan puh mai tur awm mang lo te an awm ta nual mai a. A buaithlak lai ber chu, amah leh amah a in ei chhe rang si a, a nat atanga ni hnih bak an dam hman meuh thin lo. Mahse, damdawi tha leh thiamna sang zel te, hmanraw tha lo chhuak zel te avang hian rang takin enkawl theih an lo ni ta a. Thihpui lem lo a dam leh an tam ta mai. A khai khawmna ber chu, ‘Pancreatitis kan tih hian amah leh amah tûr in a in chiah ral a ni.
Insulin a pek chhuah lah hi, kan taksa tan a pawimawh ber, chakna hnar, carbohydrate atanga lo insiam, a mawl zawngin glucose taksa mamawh tawk a lo siam remtu a ni bawk a. Hei pawh hi a that loh chuan, zunthlum a lo awm thuai thin. Pancreatitis laka invenna awm chhun chu, zu in loh te, chaw dik leh tha, junk food ni lo, balanced diet an tih ang hi ei hram hram tum tur. Heng zawng zawng chung a pawimawh em em chu, tui lampang in tam hi a ni.
Thingpui sen hang thatna hi sawisen pawh a ni lo, tui pangngai ringawt pawh hi, nitin litre thum aia tlem lo kan mamawh tih hriat tur. Kan taksa a tui a tam chuan, kan hriat loh hlan in natna tam tak kan vei ngei tur ni awm pawh kan pum pelh thei dawn a ni.