Tualchher Criticism lehkhabu thlirna

  • Dr. Lalrammuana Sailo; Department of Mizo, Pachhunga University College

Thangthar zinga ziak mi, taima leh a thu ziak belh chian dawl thin tak Dr. C. Lalawmpuia Vanchiau (Opa Vanchiau) chuan April ni 26, 2024 khan a mimal lehkhabu 3-na Tualchher Criticism a ti chhuak leh ta a. He lehkhabu chungchang hi tlem i han sawi zui lawk teh ang. Kum 2011 khan Tapchhak Theory a lo tichhuak tawh a. Kum 2014 khan a lehkhabu chuam, mi tam takin an hriat rengna tur Rambuai Literature bu a ti chhuak tawh bawk. Hei hian Mizo Academy of Letters book of the year top 3 a thleng phak a. He lehkhabu hi kan ziaktu ropui Lalhmingliana Saiawi phei kha chuan “Kei chuan book of the year 2014 atan mai ni lo, Book of Several Years-ah ka dah tho dawn” a ti hial a ni!

Tualchher Criticism bu-ah hian Dedication leh Thuhmahruai tel loin thuziak 16 a dah a. Heng zinga pathum, “Utopian Rokunga Dystopia” te, “V. Thangzama Rambuai hla” leh “Rev. Zairema leh Christian Peace Committee” te hi rambuai nena inkaihhnawih an ni. “JFa Bible Thlirna” leh “Keivomesque” tih hi tawng kaihhnawih a ni a. Queer theory nena sawi zawm theih gender leh sex chungchang pahnih a awm bawk. Mafaa pual thuziak pahnih a awm a, Kaphleia nen. A mimal zawngin han sawi ta ila, novelist Lalrammawia Ngente te, JF Laldailova leh Zikpuii Pa te, Ropuiliani tlawm leh tlawm loh chungchang te, Lalhmingliana Saiawi thawnthu te, Siamkima thu ziak te, Damhauhva hla chhuina te, poet Zuahliana te, kan mi hmasa Lalzuithanga te hmuh tur a awm bawk.

Opa Vanchiau criticism kalphung hi pawh khawm, chuktuah khawm criticism a ni a. Critic ni tur hian mi thu ziak va chhiar mai kha a tawk lo a. Va hriat thiam tel a ngai a. Theory hriat tam a ngai a. Mi hrang hrang thu ziakte pawt khawm a, a hmanna tur hmuna bel chat chat thei turin thluak fim a ngai a. Hriat reng theihna tha takte neih te pawh a ngai tel awm e. Chutiang ti thei chu ani hi a ni. A thuziaka a thil thlir tam tak hi comparative criticism huangah a dah theih ang. Entirna atan Zosapthara hla chungchanga JF Laldailova leh Zikpuii Pa hmuh dan inang lo chungchang a ziahah te hian Zikpuii Pa chu mingo ngaihsanna tarmit bun tlat hmuhin a hmu a. Zikpuii Pain British-ho lo lan hma, ziak leh chhiar kan neih hmaa kan thu leh hlate chu literature tling lo anga a sawi chu, awp bettute phuarnain a bawih beh vangah a ngaihsak a, heti hian a sawi: “Printing Press hmu chhuaktute an nih miau avangin khawla chhut chauh literature-a pawm thlap turin min hmin an tum a, hei hi ‘colonial politiks’ a ni. Chumi thlirna atang chuan hming that latu chu ‘keimahni’ ni lovin ‘anmahni’ a ni,” tiin. Heng lai thu hi miin an ziah chhawn duh tak tur niin ka hria.

“Saiawia Family Narrative” tia thupui a vuahah hian Fam Lalhmingliana Saiawi Lungrang thawnthu leh Nukawki thawnthu te, Unionliana thawnthua chhungkaw inkungkaih kual dan a x-ray a. He thuziak phei hi chu family narrative anga lehkhabua thlirna kan neih hmasak ber a ni mai awm mang e. Saiawia thawnthu danglamna a sawi pakhat chauh lo tarlang ila: “Mizo novelist tam zawkin chhungkaw eh-phel nan ‘uirena’ an ruai rim hle. Uirena sualin nupa a pawt hrang a, chhungkua a tidarh thin. Saiawi-a thawnthu erawh a nghawng chhe hran lo. Nupa a vuak phel te pawh an kawppui awm tawk an hmu leh mai; a hnua inhmuhmawh nan an hmang hran lo. Uire fa, sawn, pa nei lova piang falak te thinhrik deuh ni thin mah se, chhungkaw pangngai atanga zi-chhuak te nen an chanvo a inchen thap” tiin min hrilh a ni.

“Tuai – Patil: Homoerotic Love” tihah hian hman lai hunah pawh tuai leh patil, anpui kawp kan tih ang chite an lo awm tawh thute, Vailen hmain ‘tuai khaw fang’ an awm thin thute a rawn tarlang a. Mizo hla hlui leh titi te, tunlai thawnthu hmang tein heng thupui hi a rawn chai a. Tuai leh patil thlahrang thlengin chhiar tur min chhawpsak. Tin, Mizo zinga critic langsar hmasa Siamkima Khawlhring thil thlir dan a duh khawp lohna a sawi ngam leh Siamkima tarmit vuah fuh tawk lo a sawi ngam te hi criticism lama a boruak hap a sanzia lantirtu a ni.  

Rokunga leh V. Thangzama te rambuai hla phuah behchhana a thuziahah hian India sipaiin Mizote min nghaisakna aiin Mizo leh Mizo, MNF leh MNF ve lo te inkara tawrhna inthlen tawn dan chu a hmu lian zawk mahin a hriat a. Chu chu hla phuahtute rilru ni ngei pawhin a hre bawk. Heng thuziakah hian Rokunga leh Sialsuk Laltanpuia-te duhthusam ram, utopia khawvel mahnia ro inrel ram, “Laldenga ram tiam, duhthusam ram, changel pawh rangkachaka a chan theihna ram, mawng sil lohna ram” (L. Keivom. Zoram Khawvel 2) an mitthla laia tah leh ha thialna ram (dystopia) an thlen tak dante chhiar tur a awm a. Rambuai la hre miah lo tan rambuai chanchin hriat zel chakna a siam theih rualin, a hre nial nual tawh tan pawh he thuziakah hian hriat belh thar an nei teuhin a rinawm.

Rev. Zairema leh a thiante pahnih Rev. Dr. HS Luaia leh Rev. Dr. Lalngurauva Ralte ten buai pik laia Christian Peace Committee hminga MNF leh India sawrkar inkara palai hna thawka mipui an thlamuan dan a sawina hi a ngaihnawm a. Anni hian tuboh leh dolung inkarah mipui tan hna an thawk a. Mi thenkhatin an hnathawh hian engmah kawngro su kaw lo ang dawn dawna an ziak chu, Opa Vanchiau hian a thanatpui tih a hriat theih. Hriat reng tur leh ngaihsan tur an nih laia hriat reng an hlawh tawk lohzia tarlanna a ni tel bawk.

“Mafaa Critical Writing Thenkhat” thusepah hian Mafaa thuziak kalhmang leh ngaihdan lo danglam tak hret hret dan a phawrh chhuak thiam hle a. “Kaphleia, Fapa Hrin Man Awm”-ah hian Tachhip tlangval Kaphleia kha a hunlaia mi pawimawh leh langsar tak takte kawm phak leh an ngaih pawimawh mihring ni phak a nih thute kan hmu a. Dam rei se chu Zoram khawvel hmel a danglam mai awm mang e, tih chu a hmuh dan a ni.

Lehkhabu hminga a hman “Tualchher Criticism” a chher dante hi a mawi ngawt mai. “Literary theory’ phei zawng behchhan mah suh se, a sawi thui thei leh sawi huai deuh te, chumi khami kum 90 dam chuan a ti, ‘A TI TIH BU’-ah kan innghat tlangpui” tih hi he lehkhabu hming lo chhuahna bulpui a ni.

Mizo journalist pakhat chu amah hre chiangtuten a chanchinbu aiin amah a darh zau zawk e, an ti fiamthu a. Dr. Opa Vanchiau hi kan sawi chanchinbu mi letling chiah hi a ni thung. Amah aiin a thuziak, a kut chhuak hi a darh zauin a dam rei fe zawk ang. A chhan pakhat ni tur chu, a lehkhabu chhunga thu ziakte hi a ngaihnawm leh lunglenthlak tur zawnga ziak a awm lo a, a finthlak viau thung. A tuipui phakte chu mi standard sang deuh an ni zel ang. Zirna huangah pawh College zirlaite ai mahin University zirlaiten an tuipui ang.

Leave a Reply

error: Content is protected !!

Notice: ob_end_flush(): failed to send buffer of zlib output compression (1) in /home/thezozam/public_html/wp-includes/functions.php on line 5427

Notice: ob_end_flush(): failed to send buffer of zlib output compression (1) in /home/thezozam/public_html/wp-includes/functions.php on line 5427