- Kima Tuallawt
Mi tamtak chuan,’eng hna nge i thawh,eng nge i tih ve thin?’,an tih ve phawng phawng thin che ka ring.Hun lo tih deuh leh chhan harsa tih deuh chang i neih ve ngei ka ring. A huat hleihtheih si loh.Âwm kan tih a in ang lo a,âwm lo kan tih pawh a in ang hek lo. Hringnun a ni miau a.
A mak ka ti ngawt mai,he khawvel ram zaua ka chhuk ka chhoh ka vahvel na ah hian,ropui châk lutuk mihring ka hmu hnem lutuk hi. Mahni phak tawk theuhah thu neitu sang ber a kan ngaih atanga a hniam ber a kan ngaih thleng hian kan thiltihtheihna lantir kan tum theuh a,hripui len lai a co-vaccine kan han la tur te kha asin nuih tiza,mipui tam tak in line karah VLTF duty te khan an duhsak zawng te kha min han koh hmakhalh vel ngei a. A mawh lo e, hei pawh hringnun.
Kan ram rorelna hmun sang ber a thu kan rorel khawl te hlei hlei hi asin ka khawngaih ni. Inthlan loh laiin vote zawng reng reng in mi chungah that an chhuah a, chak pawh ni se campaign lai a an au hla te bawhzui a an buai nghal char char a ngai a, a tling lo tan hlei hlei phurrit a zual. Eng teh ual a an ngaih loh te kha biak that zawm zel an ngai a, zahawmna pawh humhim hleithei lo khawpin inphah hniam a ngai a, a hahthlak hian ka ring thin. Ka Minister pakhat hriat ve pawh kum khat a chhungkaw hlang a an awm hi chu tlem tak a ni. Kum tluanin mikhual lut chhuak an indawt zut reng a, a hranpa in mikhual chaw bel lianpui an nei a,han intuituah bik ngaihna pawh a awm vak chuang lo. Ei leh in thu hla ah ringawt lo pawh,ram hmasawn ram rorel chungchang ah chawl lo a ngaihtuah na tam tak an sen a ngai a,eng emaw ni khua ah VIP hle mahse heng mi te nun hi ka awh loh pawl tak a ni.
Sumdawng lian leh contractor babu te hlei hlei hi,hlep tam loh hlau reng reng a an thluak chawlh loh zia te hi. Zanin hian ka bungrua a lo thleng dawn em,ka motor te an haw kim tawh em ti reng reng in rilru an seng a, room zau leh khum nuam takah an huih pap pap reng chu a nih hi, chhungkua,nupui fanau ngaihtuah nen.
KA PA KHUMA VE THUNG CHU
Mi tam tak,In chhawng khir eih uaih,an fa te leh an fa mo te nen kaw tam tak luah mahse a tam zawk a la ruak cheu ang tihtur,chu mai pawh ni lo,nu ber pangpar huan tur zau tawk tak la awm cheu ang lo tak hian,hmun zîm tê ah,râp In tlawm tè ah a khawsa ve naw naw a. Milian ho in an milen pui thian tha te, an hmelhriat, lei chhiar a miropui tak tak te(leh an mahni tlawn rawn tu te pawh an ni ta ve ang)ang lo tak in,a ui leh ar leh a ran vulh dang,amah hnaih rengtu te ho chu a thian neihchhun te an ni mai a. Chuti chung chuan a hlim reng thei a, a nui reng thei tho bawk si. Zawhna lian tak lo awm ta chu –
“Ka pa Khum eng hna nge i thawh
Eng chu nge i ei zawn na
I hlim I nui reng thei bik a
Eng chu nge maw i hlimna thuruk?”
Mi te ngaihsan pawisa ngah tak takin, neih belh leh hlep tam loh hlau reng reng a chhun zan a an hmanhlelh laiin ,ka pa Khuma hi chuan buaina a nei hran lo. ‘Chungleng Sava te khian an tuh lo a an ât hek lo’, tih ringtu a ni. Khawvel nunrawmg tak hi a chungah inlulingin, mi ten mirethei ti a an sawi ni in, harsatna tam tak pawh a chungah lo thleng mahse, vui hauh lo in a hmachhawn thin a,a chung a roreltu a hriatchian avangin chakna thahrui lak nan a hmang thin. Khuarel mawina leh a nun a inzawm tlat a, chiapva leh nungcha hram te, nipui, thlasik, thal,favang in a nunah awmze thuk tak an nei a. Ni sen sa vawl vawl leh ruah sur buan buan te, lui pui leh lui tê a tui luang ri chen te hi a tan chuan rimawi ropui ber an ni. Mi zawng zawng hi chhum rei lo tê lo lang a ral leh mai tur kan nih ah a chiang a,dam chhung rei lo tê ah hian han vei em em tur helhkam lian tak a neih a hre lo a ni.
“Eng nge ka ei ang ka in ang tihah ka buai lo
Mahriak te a tu hriatpui loh hlimna nun
Engpawh lo thleng se lawm takin ka dawngsawng thin
Khawvel hmuhah riang mah Ila
Chung Khuanu nena leng dunin tu dang kan ngai lo
Sirva hram thiam hram ri leh lui luang rimawi te’n min awi
Vaivuta siam vaivuta kir leh mai tur hian
Eng nge maw lungkham tur ka neih le”
Tiin min chhang
Company lian pui pui neitu te, sumdawng lian tak tak te, sawrkar hna sang tak tak thawk te ang bawkin nileng lengin hna a thawk ve thin. A thlakip sum lakluh erawh an lakluh hmun za a then a hmun khat pawh a tling ngut emaw chu. Khawvel mi ten hausa an tehna sum leh pai lah chu eng tham mah a nei lo tih a chiang a. Rangkachak leh lunghlu tih leh lek phei chu nei lo tak a ni. American dollar leh British pound hlutna, ram economics, international market tihvel phei chu a beng a rawngah a lut eih lo. Mahse chu ti chung chuan,’mi hausa ka ni ‘,a timauh mai. Hausakna hi engtin nge a teh bik a,eng nge a hausakna thuruk,tu in nge a hausa lo ti ngawt thei le? Zawhna dang a awm leh ta.
“Ni tla vanvuaiin rim takin a thawk
‘mi hausa ka ni ‘,a ti
Mahse tangka leh lunghlu sen tha mi
Lei rohlu chhuan tur a nei lo
Ka pa Khum eng hna nge i thawh?
Eng chu nge i ei zawn na?
Mi hausa ka ni i ti si a
Eng chu nge i hausakna thuruk?”
Nu ten thla kua lai hah takin an pum chhung ah min pai a,chu mi hnu chuan kan lo piang ve mai a ni. Kei chu ka hrehawm bik dawn em a ka piang duh lo kan ti thei lo a,chuti ang bawkin kei chu vanneihna hlir in min hmuak dawn a ka piang châk tawh kan ti ngawt thei lo. A hun a lo thleng a, engpawh hmachhawn turin kan lo piang a ni tawp mai a ni. Dam chhung ni kan chhiar tan atang chiah in second tin thlanmual kan hnaih ni a intan ve nghal a, chakna avanga kum sawmriat leh a hnu lam thawhrimna leh lungngaihna mai a ni tih te kan hria. He kum dam thleng lo a mual liam ta tam tak an awm a,rei lo te chhung pawh in thil tam tak a thleng lawi si. A changin lawmna leh manganna, a changin hlimna leh tahna an in chungnun chhawk zak zak a,pian nawn leh na ringtu sawmsarih pawh ni eng ang mah i la,he lei ah kher hian zawng a thleng ngai dawn si lo. He ti reng reng hringnun a nih lai hian ka pa Khuma chuan dam chhung tawi tê hi lungngaihna hun ringawt atan a hman ah chuan a phal lul lo a ni. Rual el reng reng in rilru a tihah ve lem lo a,awhna in a nunah hmun a chang lo. Mi nunah a buai lo a, lungngai khawp in mi dang nun nen a inkhaikhin ngai lo.Hei,a tawp a tawp ah min rawn chhang ta e. A rawn sawi fiah ta.
“Khawvel eng mawi kan hmuh ni apangin
Kan boralna ni tur kan pan
Vawi khat bak kan piang dawn lo
Lungngaih nan hun ka hmang phal lo”.
….eng nge ka ei ang ka in ang tihah ka buai lo
Mahriak te a tu hriatpui loh hlimna nun
Engpawh lo thleng se lawm takin ka dawngsawng thin
Khawvel hmuhah riang mah ila…… tiin min chhang.