HLAWHCHHUAH
- Reuben Lalnunthara Hnamte
Mi tam tak hian hahdam kan duh a, hahdam taka awm theih dân hi kan thlâkhlelh ber pakhat a ni awm a sin. Hahdam tak si a, sum lâkluh that viau dân te hi kan dap nasa hle hlawm a ni. Hmânlai atang tawhin hahdam taka sum neih teuh dân dap tâwk hi chu an awm reng mai a. Mi bum tûr zawng rêng rêngin mi tam tak chu an hmanhlel a ni ber mai! A hunlai a zir zêlin hahdam zâwka pawisa hmuh dân hi kan zawng reng hlawm a. Tunhmaa Cowboy bu kan chhiar thinah te pawh khân Playing Card hmanga mi bum thin te, Bank rawk te, Stage rawkte leh chi dang dang hmanga sum thahnem tak lâkluh tum an katnawk a nih kha! Tunlai hunah pawh hian chutianga mi bum tum rêng rêng hi an kat nawk a, bum tâwk lah an nei deuh reng bawk. Thiamna alo sâng a, Technology sâng tak hmanga sum peipun duhin mi bum tumin an phe deuh reng mai zawng a ni. Social media lamah pawh mi bum tum kan hmu châmchi ta a, bum tâwk lah an ngah a, hêng avânga sum hloh mi tam tak kan awm tawh.
Mizoramah pawh chiahpuam hmang inbumna nasa tak kan hriat tawh kha. Kha thil avânga chhiatphah hlen ta te pawh an awm ngei a rinawm. Lo hauhsak phah ta pawh an awm ngei ang. Tunlai hunah pawh hian mi rinawm leh company tha tak kârah a lem lo inzepin Online Marketing hmanga mi bum ta sawi tûr an awm leh nawk tawh a ni. Hahdam tak si, hlâwk tak bawk sia pawisa hmuh kan beisei avâng hian a then chuan kan chhiatphah a, thenkhat an lo hlâwk bawk. Sum tam tak hloh ta te an lainatawm takzet thin a ni. Mi rinawm leh fel tak kârah mi fel lo lo awm thin te hian mi tam tak tân harsatna a siam a, thil hi a khirh zo ta vek a. Bank lam thlengin an fimkhur ta hle a ni. Pathian hian hahdam taka sum hmu tûr hian min lo buatsaih rêng em le? I dam chhung zawngin rim taka thawkin a rah chu I ei taw hang ( Genesis 3: 17)a kan hmuh ang hian; thawkrim chunga kan eitûr hmu turin min ti a lo ni zâwk tlat mai.
Tunhmaa an sawi ka hriat thin chu, “Awlsam taka sum kan hmuh chuan a hmanna pawh a ho, kan tangkaipui vak lo,” an tih hi ka hre fo mai. Lehkhaden hmanga sum hmu thei riau te pawh khân an tangkaipui hran lo a nih hmêl. Thufing pakhat chuan, ‘Pawisa chu a hmuhna a hoh leh a hmanna a ho mai a a ni,’ a lo ti a. A hlawha kan hlawhchhuah ngat hi chu kan roh a, kan hlut bawka, kan tangkaipui bawk thin. Awlsam taka thil neih tum leh nih tum hi chu beidawnna leh chhiatna min thlentu a ni châwk. Awlsam taka sum tam tak hmu a chhiatpui ta, kan ramah pawh sawi tûr an awm nawk ang. Khawvêlah phei chuan tam tak an awm tawh a ni. Mi vânnei thut, sum tam tak hmu thut, anmahni leh an chhûngkua-in a chhiatpui ta der hriat tûr pawh an awm nawk tawh a ni. Pawisa mai ni lovin hna te thleng hian kan phu loh leh awlsam taka duhsakna leh thiltihtheih avânga hmu te chuan an that pui vak ngai lo.
Josefa pawh kha vawilehkhata Aigupta ram lalber dawttu ni ta mai angin mi tam tak chuan kan ngai maithei; mahse, a ni hauh lo. Potifara inchhûnga a inzirna te, diklo taka puha Jail-a hun rei tak a tân chhûngte khân eng angin nge a lo inzir kan hre miah lo. Aigupta-a rorêl tûr khân Pathianin hrehawm tam tak tuarin alo zirtîr lâwk a ni. Mi tam tak chuan vânneih thut, hauhsak thut te kan duh fo thin. Mahse, keimahni lam inbuatsaihna leh inpeihna a awm siloh chuan kan chhiatpuiin kan mualphopui der thei a ni. India ram President emaw, Prime Minister emaw te hi han ni thut mai ila; a ropui viau laiin mi nuih kan ti za ngawt ang chu. Vawilehkhatah vânnei thutin Vaibêlchhe khat te hi han nei thut mai ila, mi vânnei min ti ngei anga, mahse, ka thatpui aiin ka chhiatpui zâwk mah mai thei a ni. Vânneihnate, hamthatna te hi a hlawha kan hlawhchhuah ngei hi a hlu a, keimahni leh midang pawhin an thatpui bawk.
Zoram thalaite pawh hi vânneih thut emaw, hamthatna chan thut lamah hian I inngaht lo ila; rim taka zira, thawka hlawhchhuah ngei I tum teh ang. Chu chuan kan ram leh khawtlâng pawh hi tun aiin a siamtha zâwk ngeiin a rinawm. Thawkrim silova kan hamthatna hian kan rilru a ti piangsual a, min ti thatchhia a, kan tuar mêk zêl a nih hi. Pheichham man kan tum tlatna thin hian kan ram hi min tichhe mêk a ni. Awlsam taka sum hmu leh thawkrim lem lova vânnei thut ho te hi an thlahte thlenga mi chhui tlâk leh chhenfâkawm sawi tûr an tam lo khawp ang. He leiah hian ringtu an ni emaw, ringlotu pawh ni se, an thawhrim phawt chuan hamthatna an chan hi Pathianin a remti tlat a. He lei malsâwmna hi a thawk peihte tân Pathianin a dah miau si a ni. Chuvângin ringlotu kan tih te hlei hlei hi thawkrim leh taima an ni thîn si a, an hausa thûr thûrin an nuamsa êm êm mai zawng a nih hi. Pathian hian kan thawhrim rah chu nuamsa taka hmang tûrin a sual zâwng ni lova chen tûrin min phalsak a ni.
Vûr ram khaw lian taka awm pafa hi tûk khat chu an khaw dâi-ah an kal a. A pa a hmasa a, a fapa naupang tê chuan a zui a. Vûrah chuan a pa hniak chu a lang zêl a. A fapa chuan, “Ka pa kal zêl rawh i kalna zêlah ka rawn kal e,” a ti a, a pa rah zêl rah tumin a zuang lauh lauh a. An tih tûrte an tih zawhah an hâwng ta a. Zîng chaw an ei zawh chuan a pa chu office-ah a kal leh a. Office a thlen chuan ni danga a tih dân pangngaiin a zu ûm a la chhuak a, a thli leh nghâl a. A zu no a dawm lai tak chuan zînga a fapain, “Ka pa, kal zêl rawh, i kal naah zêl ka rawn kal e,” a tih kha a bengah a lo ri leh tlat mai a. A inngaihtuah chhuak ta a, “Ka fapa hi ka kalna zêla a lo kal chuan zu a rawn in ve dâwn tihna a ni a, chuvângin tun aṭang hian ka in tawh lo vang,” tiin a zu bûr leh no chu a paih ta a ni.
A dik tak chuan kan tuh rah hi kan seng thîn a, a chhe lam emaw a tha lamin. Kan ram hruaitu te pawh an dik lo a nih chuan, ram hruaitu lo ni zêl tûrte tân entawn tûr tha lo tak an hnutchhiah tihna a ni dâwn a, kan hmabâk chu thim tak a ni. Chutiang bawkin chhungkuaah pawh nu leh pa te kan fa te ah entawn tûr tha lo kan hnutchhiah a nih chuan kan chhûngkaw hmabâk chu a tha lem lovang.
Asian ram ringawtah pawh China, Japan, Dubai, Singapore etc. kan tih ram hausakzia leh ropuizia te hi han en ila; an thawhrim rah a ni. Keini Christian ram inti ngam ngat te phei chuan an ni ai hian thawkrima nuamsa tûr zâwk hi kan ni awm asin. Thawkrim lova vânneih, hauhsak emaw tumna hi sual setana zia a ni a, I hnâwl ngam ang u. Israel ram a kal te, Europe, America etc. rama kal tawh te pawh hian an ram mi te thawhrim zia an sawi fo thin; Kan ramah hian khutiang khuan thawkrim ve ila chuan kan hausa ngawt ang tih hi an thu hawn a ni fo. Ramdang nunphung tha lo zirna lamah hian kan hmanhlel a, an thawhrimna leh an taihmâkna lam zir peih si lo hian! I taima ila, I thawkrim ila, I rinawm bawk ila, Lalpa hian mal min sâwm châk êm êm tih hi hriain kan thawhrim rah te nuamsa takin I hmang zawk teh ang u. Kan ram hi India rama State entawntlâk leh State dangte tlawh chak ni tûrin tan ila tharin I buatsaih teh ang.
Pathian thu te pawh hi kan ram ngeia lokalin rawn hriat leh zir an châk phah zâwkna tûr khawpin entawntlâka nun hi a hun ta hle mai. Missionary in tirhchhuahte hi a khirh tulh tulh dâwn a, hun khirh tak kan hmachhawn mêk a ni. Pathian thu te pawh hia a rau lam ringawt ni lova, kan thiltih len nun dânin midangte a zirtîr hi a hun tawh hle. He ram ngeia lokala Chanchin Tha te hi hriat an châk zâwkna tûr khawpin entawn tlâk nun kan neih hi ava pawimawh ta êm! Thalaite pawh hian awlsam taka sumn hmuh lam hi bânsan ila, a thawh a thawchhuah ngei a neih i tum ang u. Kan nu leh pa te zirtîrtu zâwk nih tum ila ava tha dâwn êm! Tuna a lan dânah hi chuan thianghlim lo taka sum neih leh thawkrim lêm lova neih dân hi kanin tihhmuh a ang riau lo maw? Hêng ang thil dik lo kan rama awm thin te hi na taka kan do ngam a ngai tawh a, siamtha tûra tan kan lâk a ngai tawh takzet a ni. Kan hlawhchhuah ngei a kan sum hmuh te, kan ram siamthat te hi a chêntu tûr chu thlaite bâwk an ni e. Zoram thalaite harh a hun e.