- Zirsangkima
Kan thupui duhawm êm êm mai hi Opa Hmar Vanbawih lehkhabu thar, ‘Ka Khawvel Khawnvar’ a tiha a essay pakhat a\anga ka rûk a ni. Rûk han ti ila amah ka hrilh thlap aw. Officer ei rûk chíngho style anga rù chu ka ni hauh lo e. A lehkhabu hi chhiar a manhla nek a; ka tuipui viau. Lo chhiar ve t’u.
Keimah Zirsangkima
Kei, Zirsangkima min nihtíra ka hming phuahtu chu ka ú, ka cousin A’u Thangpuii a ni. Mî chuan ka naute phuah emaw an ti fo pek—a ni lo nasa mai! Ka ní fanu, ka u Thangpui phuah ngat a ni e.
Haulawng khaw chhuak ka ni a. Min hringa khawvêl êng hmu thei tùr hian ka nu hian rai puar \euhin, kè hlîrin, Lunglei min panpui ngat ngat mai. Riat ruk khán Aizáwlah kan rawn pém lût ve chheih chheih chauh. A hma zawng chuan Haulawng naupang ã tak nih leh kan khuaa motor rawn tlàn lût apiang âtchilh nih kha ka fàwm \hìn.
Zirsangkima ka nih tâkah chuan, mite hian lehkha zir sáng tak tùrah riak min ngai vei ngawt \hin pek a—ka ni dêr mai si lo a! Pi Kimi sikulah zirna bul ka \an a; a hnuah Modern English School-ah. Chutin khítah chen chen ka han thleng lo! Ka thleng sáng lua tehchiam lo.
|um khat chu, páwl ngá ka zir laiin, kha tih laia kan Principal, mi azawnga mi smart bera ka hriat, Pu PC Lianhmingthanga hian kan class-ah hming a rawn lam a. “Zirsangkima” tia min lam khán a phâwk hrú vei roh a! Zir zêla, engkim zir thiam tùr khân min awt a ni àwm e; sap \awnga a sawi avàng khán ka hre thiam fum fe ta lo. A mi duhna leh min awhna kha zahawm hle mah se, B Com bâk ka zir chhuak ta si lo a; ka inthiam lo hle mai.
Lehkha ziak mi leh …
Mite chuan lehkha ziak mi, a \awng pawh \awng duh ve buan buan tak angah hian min ngai maithei. Ka nèl tawh te lakah chuan ka \awng duh vei phian roh a. Mahse, lehkha ziah erawh hi chu … ka awlsam lo fú!
Tin, lehkha ziah bâka ka thiam tel te hi min zâwt fuk fuk fo! Eng mah ka nei si lo a! A ziah hi ka uar a; a thiam lo ber hian ka hrãt lâk a. Têt lai a\anga diary vawng \hang leh Sudden-a thawnthu hmaih loh ka nihna hian min vawng ve ni te hian ka inhre ve deuh!
Kumin (2021)-ah hian article 100 chuang zân zân chu ka ziak tawh ang. Mahse, ka awlsam viau ngai lo. Thu ziah tùra zâwk hian min \hamin min tur ut ut \hìn a. Chûng min turtute chuan ka lirthei khalh lai te hi min ti buai fo! An chám tlat a! Bawngkàn kal tùr te hian Zema dai min thlen fo! A hahthlaâk \hìn.
A cháng chuan ka thu ziah hlimpuia nuihpui uar uar ka neih rual hian \henkhat thung erawh hi chu ka \ahpui fo. Ziah ngawt mai hi ka harsat riau \hìn. A \hen mumang lama man hmasak kher an ngai thìl. A \hen hla \henkhat ngaihthlâk tê tê hmasaka ziah chî te an awm; a \hen pack sek hnua ziah chi te … an va’n inang lo hlawm tak!
Mî chuan ti mai theiah min ruat maithei—ka ni hauh si lo. Lehkha ziah hi ka awlsam lo ve khawp a nia. A \hen phei hi chu ka hrãt lâk chhuaha ka ziha te pawh an ni ta ve ang chu!
Fiamthu leh Kei
Fiamthu hi duh namén loin ka duh a. Ka tleiràwl lai \hian Thanmawia leh Muansanga (a MCS ta luah a, Dy. DC te a han ni!) te kha ka ngai ngawt \hìn mai. Uang reng reng khán kan khawsa ho \hìn kha a nia.
Kan khatih lai khan cassette hralh kha a la kal hle a. Sáwtah, Zion Street-ah te, bazar pui bulah te khan an la zuar tlêp tuar \hìn. Inrinni tin mai khan kan Kohhran chanchinbu, Francis Publication-a hertír pah khan kan fang kual sek \hìn a. Muansanga’n ‘Zirsangkima album thar in nei em?’ a tih loh leh Thanmawia’n a ti a. Kei lahin, ‘Thanmawia cassette thar, “Tlai Tla Êng Hnuaiah” tih kha in nei em?’ kan ti ta dah a. Thla khat hnû vêlah chuan an \hen \hú zêl tawh mai \hìn a.
Mî vs Me
Ka tlak ta duah a. Ka tui lua deuh pawh a ni mahnâ! Kan thupui ‘Mî vs Me’ hi a pawimawh ka’n ti khawp a. Lal Isua ngei ngei pawh khan Petera pawh a zawh chat kha—‘Miin tunge a ni min tih?’ ti khan.
He zawhna hi kan inzâwt ngam chiah hlawm ang em le? Kan pastor, kohhran chãwm tùra rawih te leh, kohhran mite thlan tlin kohhran upa te hian he zawhna hi kan inzâwt ngam hlawm em aw…?
“I thawhpuiten tunge a ni an tih che” tih te, “I in luahtuten tunge a ni an tih che” tih te hi han inzâwt chhin la; dik takin i chháng ngam ang em? An rèl \hinna thute pawh kha i hriat ve vek kha … I chhànnaah tel ta se la, chhúng inkhâwmnaah i chham chhuak ngam ang em? I ram hralhna te pawh kha, “zo zai” a nihzia te kha … i fapa khân i tih ang kha ti ve se la i duh ang em?
Engati nge kan ramah hian kan fate tih duh miah loh tùr ti duh hi an inlulin tak chiam mai le? Engati nge ei ru ngai lo fa aia ei ru faten sikul \ha te, college \ha te an chan theih bîk zêl fo aw … Phaiah lah an sum ngah hma chhuanin an intír thei dàwr dàwr tak bîk a! Keini, mi retheite tan hian hmun a awm ve ta lo em ni le? Ding chhuak tùr hian ei rûk ve kher a ngai ta tihna em ni?
A chhànna kawltu chu kan ni \heuh e. Eng mah hi kan duh thlan tùr ni loin an rawn tír ngawt lo a, a rawn awm chawpchilh nghâl ngawt ngai lo. Min tur a, min fan a, kan awh a, kan dìl ten a nia min thama awhna thanga min hnûk lût \hìn. Ka duh loh reng chuan ka duh rêng vàng ni miah loin chu thangah chuan ka âwk malék ang!
Hausa thawt thawt te, nei nung thuai thuai te, lian thut thut te hi ka awt ve lëm lo! Ni lo se, huai takin ni tin chanchinbua thu \ìal tùrin thu ka ziak ngam lo ang—hming lem pawh la inphuah chawp lo hian! ‘Me’ chu ka nihna—min hria se, min bihchiang se, pawi ka ti nang a! Mahse, mite hian eng angin nge min hriat ang tih, ‘Mî’ tih bâka ‘Me’ hi chhût tel ve a ngai si a…