𝐌𝐢𝐳𝐨𝐫𝐚𝐦 𝐀𝐬𝐬𝐞𝐦𝐛𝐥𝐲 𝐁𝐮𝐝𝐠𝐞𝐭 𝐒𝐞𝐬𝐬𝐢𝐨𝐧 – 𝟐𝟎𝟐𝟐 𝐓𝐡𝐥𝐢𝐫𝐧𝐚 – 𝐏𝐚𝐫𝐭 𝐈

• Lalremliana Pachuau –

Tun ţum kan Budget Session chu, kum dang zawng aiin thlir a hahthlak a. Beidawnna thinlung hnâm ţiam ţiam chu, a hna pui ber sah kuak ang maiin a baw zawih zawih a ni ber! Patling rual inkhualtelem, naupang tualchai ang maia ram khat rorêltute ve lem an han nawi ta mai hi, ram leh hnam hmangaihna thinlung chuan ngawi renga thlir liam ngawt a harsat ngang a nih hi. Ngawih hi finna an tih thupui hi, thu dik tluantling lo, mi dawihzepte inhumhimna mai a ni.
Kan ram rorêltute nihna dik tak chu, chhun en vanglai taka tlâng chhipa thlam rel ang maia chiangin kan Budget Session hian min tarlansak a. Chu an nihna chu, kan ram leh hnam tâna thlamuantu duhawm, hnemtu leh chhawmdawltu duhawm ni lovin, manganna ata mangan leh zualna hmuna min hnuk luttu, thim ata thim chhah leh zuala min hruaitu mai a lo ni tih, bengngawng tân pawh hai rual loh a lo ni ta a nih hi.
Mi pakhat lal hrawtna leh invaivungna duh lova, mipui sawrkar leh mipui rorêlna tia hming duhawm tak an vuah, Democracy hming pu si a, Dictatorship rorêlnaah kan ram chu chak taka hruai luhin a awm mêk a. Ram kaihhruaina leh rorêlna chu, huho rorêlna ni lovin Chief Minister hawi lam leh thlek lam zawng hlira CM leh a ţhuihhruaite’n lal an hrawtnaah a chang zo ta mêk a nih hi. Kan Zoram siam ţha tur hian mi pakhat, ram leh hnam hmangaihtu leh hmangaih ngam a tâwk zo tih pawh hai rual a awm hek lo.
Ram rorêlna dawhkan kil tura mipuiin kan thlan chhuahte zingah, mahni ngaihdan leh mipuite ţanghma ngaia thinlung taka rorêl ngam reng an awm lo emaw tih mai turin, fatu ruai kil phate hian mahni ţanghma ngawt ngaihtuahin ro an rêl a. Ding lama ţhute chuan, mi pakhat tihlawm tum reng rengin, tlawn lûngawi loh hlau reng rengin Zoram mipuite mithmuhah zahna pakhatmah nei lovin an tlawm duai duai a.
Vei lama ţhute lah ui tualdawih ang maiin an khup zul zul reng bawk! Heti reng renga kan kal a nih zel zawngin, Manipur State anga kan kal hun tur hi, dam rei nghah kher a lo ngai dâwn lo tih mi pangngai chin tân chuan hai rual a ni ta lo! Ding leh veia ţhute zingah, an ruai chaw kil chinchang hriat tuma taimak chhuah mi pahnih khat bak an awm lote hian mit men an ti thîp a. Thatchhe takin ro an rêl a, hriatna tlachhamin tualcharah lu sawh dawtin an tlu hlum lo chauh a nih ber hi!
Assembly Budget Session meuh nei tur hian, kan ram rorêltute zingah inbuatsaihna ţha, rintlâk leh chhuanawm nei tura taimak chhuah, mi pahnih khat bak hmuh tur an awm hauh lova nih hi. An zinga ţhenkhatte phei chuan, rorêltu an nih chhan reng an hre lo ni mai awmin a lang hial zawk a nih hi. Sawihona ngaihnawm leh bengvarthlâk min chhawp chhuahsak theitu alawi kan nei miah lote hi, hmuh a hreawm ngawih ngawih a.
Kan ram rorêltute zingah Pu Lalduhawma hi awm ta lo phei se chuan, kan ram rorêl inkhawm hi khaw chhak film ang maia hmuhnawm loh leh, sawizui châk awmna zûn reng nei lo ang mai a ni dâwn a lo ni. Chu pawh eng a ni chuang lo. Pu Duhawma hian tun hma lama a thu lawilo a lo sawi hnem luat avangin, eng anga thu ţha leh bengvarthlâk pawh han sawi chhuak ve ţhin mah se, miin nuihzatah leh fiamthuah a thu leh hla an lo laksak zel tawh tih amah hian hre tak maw? Zoram khawvel han var lohzia hi khuarkhurum thûk ber ang maia thim chhah mup ang a lo ni!
Khatia Pu Hawla nen inmei zawma Pu Zorama, fiamthu thawh nân Vanapa Hall-a a hman chiam hnu kha chuan, Pu Duhawma thu leh hlate reng reng hi, kawng khat ngaihtuaha a ţhat theih êm êm rual chiahin, Pu Zorama a kahna avang leh, tun hma lama a ţawngkam lo duhtui loh rah sengin, miin ngaih khatah an ngai tlat tawh a. Thu dik ber ber hmanga Ruling lam a sawisaknate pawh hian, hna an thawh tur angin engmah reng an thawk thei ta reng reng lova nih hi.
Chuti chungin, kan ram rorêltute zingah Pu Duhawma ang hi mi pahnih khat lek pawh awm se, danglamna thlen thei tur an ni lawi si laite hi a ni, runthlâk êm êm chu ni. Pu Duhawma tluka thil zir chîk peih, finfiaha chhuizui peih kan rorêltute zingah hian an awm lo, an awm lo takzet. Hriatna nei tura a thawhrimna zahve tal pawh kan rorêltute zingah hian nei pha han awm se zawng, kan ram rorêlna hi heti mai lo deuh hian a sukthlêk a danglam ngei dâwn si a.
Mahse, ram leh hnam tâna taimakna sen pawh nei lo, hriatna nei tura ţhahnemngaihna nena thawkrim tu mah dang reng an awm si lova nih hi! Bial khat rorêltu ni tura mipui lamin patling leh pa zahawma kan ngaih, hmêl en reng reng pawha mi vantlâng chung lam ni ve si, CM hlauh vanga Zoram mipuite hmaah zak map lova dawt ngialngan an han sawi mawlh mawlh maite hi, eng ang taka mahni intai tetna nge ni tih, kan ram rorêltute hian an hre ngam ang em le?
Patling ţhankin ve meuh site’n, kan ram sum leh pai dinhmun chhiatzia pitar zing ni lum puate meuh pawhin an hriat tawh ahnu hmanah, kan sumpai enkawltu kan CM ni bawk chu, sum leh pai enkawltu thiam ber ang maia hmai thal ha chunga an han sawi chhuak ngamte hi zawng, Hremhmun rim a nâm tih loh rual a ni lo! Suahsualna chu hnungpuak mai duhtâwk lovin, ţang laiah duat takin an awi mu a nih ber hi.
Supplementary Budget aţanga kan FM min hruaina hnuaia Zoramin sum leh pai hman khawloh kawnga rual a khumzia, mitdel tân pawha hai rual loha min tarlansak laia, Financial Wizard ang hrima kan CM lo la sawi mawi ţalh duh hlirin ruai chaw an han kilte hi zawng, mêna thlâk ngaihna reng a awm lova nih hi! Mipui fairel bel a ruah hiau laia, CM leh a sangawizawnpui Mizo leh hnam dang vaite an mawm luat avanga kan leiba pung thúr thúr maite hi, eng ţawng maha han sawi mawi chi a ni mawlh lo e.