- Debbie Rinawmi
Vawiina kan thlir tur hi lehkhabu ngaihnawm zet mai ‘Riahbuk Vanram’ niin Chhantea Pautu ziah a ni a. Ani hian novel ngaihawm deuh mai ‘Paradise Lodge’ tih kha 2019-ah lo ti chhuak tawhin he mi kum MAL Book of the Year Top 20-ah a lang nghe nghe a ni. ‘Riahbuk Vanram’ hi thawnthu tawi dah khawmna tih a ni nain, thawnthu thenkhat hi chu novella chen dawn dawn an ni thung a. Phek 80 atanga 160 bawr hi novella-a pawm a ni tlangpui thin a, he lehkhabu ah hian thawnthu 17 inang lo leh ngaihnawm zet zet a awm a; heng a thawnthu ho hi thuang li-a then theih an ni a;1-na atanga 3-na hi Paradise Lodge chhunzawmna niin an sei tha viau a, phek 80 dawn dawn an ni a. He thawnthu hi chu amah ah a tla na ngang a ni ang he lehkhabua thawnthu 11-na pawh hi CFL Hmingthanga hla ‘Intawng Leh Ngei Ang Aw’ hmanga Paradise Lodge-a character te inchhaina a ni a, a ziaktu hian a kalsan hleithei lo a nih hmel hle mai. 4-na atanga 7-na hi a hlimawm lam pang a ni a, a zangkhaiin chhiar a hahdam thlak hle a ni. 15-na ah hi ‘Aokigahara Au Aw’ tih niin mystery fiction niin a innghahna, a hmun (a settings kan tih thin kha) Japenese mythology-a pawimawh em em leh khawvel huap pawha lar zet kha a ni a, a ngaihnawm hle. 8-na atanga 14-na leh 15-na leh 17-na hi hmangaihna chungchang lam hawi a ni a, a ngaihnawm chungchuan hlawm em avangin ‘love story’ tih ngawta sawi atan chuan a uiawm a, love story ropuina in a phawk chhuak zo lo a ni. Hringnun in a ken hlimna leh lawmna, tah leh lungngaihna te chiang zeta tar lan a ni a. ‘Paradise Lodge’ tih leh ‘Riahbuk vanram’ tih chu ang khata ngaih theih a ni a, chutih rual erawh chuan awmze thuk zawk a nei tih te pawh a sawi theih awm e. He mi chungchang hi ‘Paradise Lodge’ bu phek 301-naah a sawi fiah a, hetiangin-
Pu Kawlsiama chuan a in sak tharah chuan a nu, Rualtinchhingi hun laia an in kawngka lu chunga an tar thin, ‘Riah Buk Vanram’ tih chu, hnampui tawnga a tlukpui, ‘Paradise Lodge’ tia thlakin kawngka lu chungah a tar veleh ta thung a, a nu hriat reng nana a tih a ni awm e. Hei hi ‘Paradise Lodge’ hming a lo put tan dan chu a ni.‘Riah Buk Vanram’ thiah a niha ‘Paradise Lodge’ hming a put hnuah chauh thil mak leh pangngai lo a thleng tan a ni.
Paradise Lodge hi anchhia in a chenchilh laiin, Riah Buk Vanram erawh hlimawm tak, anchhia phelh ti te pawhin a sawi theih awm e. A ni tak tak a, Riahbuk Vanram-a thawnthu hmasa pathum te hi Paradise Lodge thawnthu chhunzawmna a ni a, hetah pawh hian thimna chu dal telh telhin khua a eng chho hle a, a tawp naah pawh Muanawma khan a hna la zo lo mahse, kawng tam takah thawvenna a lang tawh a. He thawnthu hi fiamthu thawnthu tawiin a zawm zat bawk a, hmangaihna thawnthuin a zui leh bawk a ni. Heng atang te hian he lehkhabu ‘Riahbuk Vanram’ hi thim ata enna entirtu tha tak a ni te pawh a tih theih awm e. Chu mai bakah chuan, kan hnam thila let lehna lam lam a hawi e ti te pawhin a thlir theih awm e. Engpawh ni se, he lehkhabu hi Gilzom Offset chhut a ni a, phek 306 laia chhah a ni si, cheng 200 man chauh a ni. A chhung thu hlutna nena khaikhin phei chuan a man nen a in awm lo hle, hetiang taka lehkhabu tha leh hlu hi duhsak zawng te prezen atan leh intihtheih nan hrim hrim pawh a tha dawn hle a ni.
Chhantea hi characterization ah a sang hle a. Characterization tha teh nana mithiam te’n an hman thin chu STEAL hi a ni a- speech (engtin nge character te’n thil an sawi, an tawngkam te), thoughts (character te ngaihtuahna hmangin eng nge tar lan a nih), effect on others (character dangah eng nge nghawng a neih, a thawnthu pum puiah eng nge a nghawng), actions (character te chetzia) leh looks (character eng angin nge a lan) te hi a ni a. STEAL atanga han teh pawhin he lehkhabua chanracters te din dan hi a hniam lo hle. A bik takin S leh T ah hian an tha hle a, characters te hmang hian Mizo khawtlang nun nasa takin a hmuh theih a, an ngaihtuahna leh an tawngka hmangin Chhantea hian finthuril thuk zet zet a chhak chhuak a ni.
Tar lan tak angin thawnthu hmasa pathum hi a sei hle a, hlawm khata sawi pawh a rem viau mai. He mi thawnthu pathum leh Paradise Lodge thawnthuah pawh khan a ni a, sub plot thahnem tak a awm a, hei hian a thawnthu hi a ti buaithlak a, a ti tluangtlam lo va, a complex em em a. Chutih lai erawh chuan, a thawnthu hi a kal a kal a, a tawpah a main plot-ah mawi deuhin an inhmukhawm leh thin te hi Chhantea ropuina tak a ni. Hetianga thawnthu complex hi Mizo literature-ah a tam lo hle a ni.
Thawnthu thim tak a ziak zo a, a hlimawm lam a ziak leh a, a ngaihnawm leh em em a. Thu hlimawm leh nuihzatthlak lam thuziak tha teh nana mi thiam te’n an hman thin hi 6 a awm a. Chung zinga pawimawh deuh deuh pahnih lek han tar lang ila. Pakhatnaah chuan tawngkam hi a ni awm e. He lehkhabua fiamthu huanga dah theih 4, heng ‘Rul a ni ang!’ tih te, ‘Chakai Meichher Chhit’ tih te, ‘U Taia Nen : A Name!’ tih leh ‘Thlahrang Tlan Chhia!’ tihah te hian a tawngkauchheh leh tawngkama a sawifiahna te hi a hausa hle a. Pahnihnaah chuan a thawnthu innghahna hmunhma hi a ni. He thawnthu pali-ah hian a hmunhma ah ram kan la hriat ngai loh hmang lovin kan ram, kan mitthla theih ngei a hman avangin nuih a ti za a, tel ve ang maiin chhiar tu te min siam thei a ni.
A tawngkauchheh hman thenkhat ah hian ‘linguistic variation’ kan tih mai awmna hmun hrang avangin tawngkauchheh inang lo hi a lo lang zeuh zeuh a. Hemi in a tar lan chu Mizo hnam hrang hrang te kan danglamna mawi tak hi a ni awm e. ‘Danglamna mawi’ han tih ngawt pawh chu sawi fiah tho a ngai awm e. ‘Hnam’ han tih hian hrilhfiahna hrang hrang a awm a, thenkhat chuan ‘political boundary’ hmangin an hrilhfiah a, chung hrilhfiahnain a nghawng hi Mizoram pawna Mizo awm te hmuh Mizo lohna te hi a ni awm e. Chhantea lehkhabua character te erawh chuan Mizoram an pel nasa a, entirnan, Tripura Mizo tih ang te. Hemiin a entir chu hmun hrang hranga Mizo awm te ‘Mizo’-a inpumkhatna a ni a, a thuk angreng hle. Chhantea lehkhabu ti ngaihnawm em em tu chu a character din te phena amah a awm thin hian ‘reality’ a hnaih tir in a sawi duh a deliver-naah a hlawhtling thei hle. Thawnthu 16-na ‘Zungbun Zun Zam’ phei hi chu a tak tak a nih ka ring a, amah hi ka zawt hial a ni.
A tawp berah chuan Pathian thilsiam ‘nature’ hi he lehkhabuah hian a pawimawh em em a. JF-a’n ‘thu leh hla tlangpui zam’ a tih ‘motif’ kan tih kha nature-in a mood a rawn siam hi a ni awm e, Chhantea thuziak ah chuan. Paradise Lodge hmuna thil rapthlak leh tha lo a thlen dawna ruahpui vanawn a sur thin te, hun hlimawm laia khua a tha iar thin te hian Chhantea themthiam zia a ti lang kan ti thei ang. He lehkhabuah hian thu khel tur a tamin a hausa hle a, duhsak zawng te thilpek atan pawha iaiawm loh tak a ni a. Paradise Lodge angin bung then tan dawnah hlahril awm lo mahse, thusawi tluang pangngaiah pawh hla thu taka han sawi a nei a, hei hian he lehkhabu hi zun a neihtir nasa zual hle a ni. Bung 15-naa ‘Aokigahara Au Aw’ tih thawnthu ah hian character pakhat in a journal ziah avanga zawhna tam tak chhan a nih dan a lang a. Khawvel history leh literature ah pawh journal lar tak tak a lo awm tawh a- ‘The Diary of Samuel Pepys’, kum 10 dawn Samuel Pepys a’n a nitin nun dan a ziah ah pawh khan khawvel history-a thil thleng pawimawh ‘The Great Plague of 1665’ te, ‘The Great Fire of London 1666’ te pawh a lang tel a nih kha. Hetiang hian diary hrang hrang pawimawh tak tak, a hunlaia khawtlang nun tar lanna tha tak tak a awm thin. He lehkhabuah pawh hian journal/diary ziah pawimawhna lo lang te pawh hian literature huang chhunga a nep loh zia a nemnghet chiang hle a ni.