Aizawl Lirthei Tawt

  • HC Vanlalruata

Aizawl khawpui-ah hian lirthei che hlei thei lo khawpa inhnawhtâwt hi nitinin kan buaipui nasa hle mai a, kum tam a ni ta. Eizawnna atan a hman chi lirthei intlan chhawk rei tak kalpui a nih hnu-ah, mimal lirthei thlengin intlán chhâwk a ni ta a. Chuti chung chuan Aizawl khawpui a lirthei tâwt lutuk hi a zia-awm thei chuang lova. A zia-awm lai ber chu hrilêng avang a lirthei zawng zawng deuhthaw chhuah phal loh leh petrol leh diesel lei tur a awm loh hun hi a ni mai awm e.
Kan sorkar hrawn tawh apiang hian Aizawl khawpui a lirthei tawt lutuk tihzia-awm hi an duhin an tum vek a, an vei lo pawh a ni bik lo. Chumi atan chuan eng engemaw rawtna siamin a tak a kalpui pawh an nei tam tawh viau a. Mahse, hetianga an thiltihte hi lirthei tâwt lutuk chinfelna leh a thawidamna a tling lova, damdawi angin sawi ta ila, nachhawkna (pain-killer) ang chauh a ni a, rei daih lo leh a natna tak tak tihdamna tling lo, reilote chhung atan a tihzia-awmna lek fang a ni.
Lirthei tlan inhnawhtâwtna ber chu kilometer 4 vela thui Kulikawn leh Chanmari inkar hi a ni a, tunah chuan Chaltlang/Ramhlun leh Bawngkawn inkar bakah, Bawngkawn leh Thuampui inkar pawh a báng bîk tawh meuh lo. Chubakah Kulikawn leh Bawngkawn inkar mai ni lovin, veng hrang hrang kawng hi buaithlak tak tak a tam ta hle a, hei hi chu a hranpa-in kan la sawi ang. Tuna kan luhchilh ber tur chu Aizawl lirthei tlan tamna ber kawngpui hi ni phawt teh se.
Aizawl khawpui hi lirthei inhnawh tawt miah lo (vehicular traffic jam free) a siam tak tak tur chuan sorkar pisa za zela 90 vel tal hi Thenzawl lamah emaw hmun dangah sawn chhuah a ngai ang. Aizawl khawpui hi a sawn ngawt theih lohva, a mihring chengte sawn chhuah chu Mohammad bin Tughlag te ang tih chi chauh kha a ni a, sorkar pisa sawn hian ‘capital’ kan sawn a ni tho thung. Hei hi a tak tak a Aizawl khawpui hi ‘traffic jam free’ a siam theihna tur a ni mai.
Hetianga tih a ngaihna chhan lian tak pahnih chu – 1) Kan sorkar ruhrel hi a lian lutuk a, kalphung fel mang si lova lian bur a nih rualin a kawl pha lo thlenga sorkar hnathawk tam tak maiin lirthei an kawl avangin sorkar lirthei a tam em em mai a, chu chuan nasa takin kan kawngpui tichepin, lirthei inhnawh tawt a siam a ni. Sorkar pisa chawlh ni pangngai (Inrinni/bazar ni tiam lovin)-ah chuan lirthei a inhnawh tawt meuh lo. 2) Aizawl khawpui hi fel taka ruahman lawk (planned town/city) a nih miau loh avangin kawngpui a zim lutuk a, mimal in/ramin an nêk zak bawk si lova, chuvangin Aizawl khawpui tithâwl tur chuan sorkar pisa sawn chhuah a ngai a ni.
Sumdawnna/eizawnna atan a hman lirthei (commercial vehicle) leh mimal lirthei thlenga intlan chhawk hian engemaw chen chu Aizawl lirthei tawt lutuk a tizia-awm tehmeuh mai a, mahse, na-chhawkna chauh a ni kan tih tawh kha. Aizawl khawpui atanga sorkar pisa kan sawn chhuak lo a nih chuan, lirthei tawt lutuk tihzia-awm dan tur kawng dang dap a ngai nasa hle ang a. Mi huat hlawh pawisa lova kawng thar rek ngam leh, kawngpui nêktute dân hmanga nêk let a, kawngpui zauh ngam hruaitu fam tawh Pu C. Pahlira leh Pu Laldenga te anga huaisen taka che ngam kha kan mamawh hmasak tur an ni ang.
Kawngpui a lirthei a táwt chhan tam tak zingah sorkar pisa an sak a, anmahni dawrtu turte chu sawi loh, an officer lian te tak ngial tan pawha lirthei hunna tur ruahmanna an siam lo hi a ni a. Mihausa in lian pui pui sa a, kawng-an dawr atana luahtirtute’n in neitu, dawr siamtu leh anmahni dawrtute lirthei hunna an siam lo hi kawngpui titawttu an ni bawk. A chhan chu officer leh dawr neitute bâkah, anmahni dawrtute’n kawngpui kam a lirthei an hŭn a ngaih tlat vang a ni a, chu chuan kawngpui a nek buai a ni.
Tuna kan na-chhawkna ei mek, lirthei intlanchhawkah pawh hian lirthei neitute’n an tlan loh ni-ah inthlahrung hauh lovin kawngpui sirah an lirthei an hung/dah (park) a. Mahni chenna in bula lirthei hŭnna nei vek tura dân siam kha a tak a tihpuitlin a nih loh vang a ni. Kawngpui kamah hian lirthei hun phal loh ni se, chu chu khauh taka kenkawh ni bawk sela chuan, kan zia-awm thei viau chuan a rinawm. Taxi tan a a bik taka an phurh tur an chànna hmun ‘parking’ kan siam hi kan tibo vek a nih loh paw’n nasa taka tihtlem a ngai. Hei hian kawngpui kam a luah nasa-in, kawngpui a tichêp lutuk.
Khawpui danga an tih angin thlawhna tumhmun bul, rel chawlhhmun leh zin bus luh leh chhuahna hmunpui (interstate bus terminus) bul bakah hian, taxi hûnna bik hi siam lo ila chuan duhthusám a ni a. Mi tihdan ang chu kan tipuitling ngam lo a nih pawhin, taxi hûnna bik liau liauva kawngpui kam zuah tam lutuk hi chu tihtlem chu a ngai a ni. Police hotu liante’n lirthei tawt tihzia-awm theih an beiseina pakhatah, kawngpui dungah Traffic Police awm tam hrim hrim se an tih hi tangkaina chen a awm tih chu a lang a. Mahse, pên hnih/khat an pên belh hret chu a ngai ang.
Taxi khalhtute’n phurh tŭr an melh pah avánga tlán muan’ an ching hian Aizawl khawpui angah chuan lirthei inhnawhkhawm a siam rang hle. Hei hi khauh taka khap a ngai. Maxicab ho pawh hi a chang chuan lirthei leh mipui harsatna ngaihtuah reng reng lova, an phurh turte hmakhua ringawt ngaihtuaha an chêt thin avangin, lirthei tam tak kaltluang tur an dang buai fo mai. Taxi leh maxicab khalhtute mai ni lo, a hmang duhtute’n lo phar din leh chhuk duhna hmun thlan kawngah lirthei kal tluang lai (traffic flow) tibuai lo tur ngaihtuah a kan hawihhawm a, midang tana harsatna siam lo tura rilru kan hman a ngai tawh khawp mai.
Aizawl Municipal Corporation (AMC) hi Aizawl khawpui enkawl leh kawngpui enkawl kawnga mawhphurtu a ni a. Chutih laiin kawngpui enkawl hi PWD hna a dah a ni lawi a, Traffic Police-in tihtur an nei ve bawk a. Hetah hian thawhhona (coordination) tha an mamawh viau a ni. AMC hian a tak a mahni chenna in emaw, inluah emaw a lirthei dahna nei thei lo tur chu insak phalna a pek loh a pawimawh viau ang. Chutih rual chuan zanlam aiin chhŭnah ngei hian mahni puala lirthei hŭnna nei lova kawngpui kama lirthei dahte hi kawng tichêptu an ni tih hi chian hle a ngai thung.
Kulikawn-Chanmari-Chaltlang-Bawngkawn kawngpui emaw Kulikawn-Chanmari-Ramhlun-Bawngkawn kawngpui emaw hi tihtháwl a pawimawh ber kan tih rualin, Aizawl khawpui chhŭnga kawng pêng dang dang pawh hi ngaihthah chi a ni lo. Kawngpui lŭn ber atanga vêng hrang hrang pawh tur a kal thînte tan a hmuh hmaih hauh loh tur chu, lirthei kalna tur atan a zuah, alkatra luan chin chhunga car (hei chu a tam lo deuh) leh lirthei ke hnih nei dah hian harsatna a siam tam em em tih hi a ni. Veng hrang hrang pawhtu kawngpui a inhnawhtâwt hian kan kawngpui lun ber lai hi a nghawng thuai zel tih hriat tel a pawimawh khawp mai.
Aizawl khawpui a kawngpui lŭn ber hi hei ai hian (Police department hotute sawi hmangin an indaih viau tŭrah ngai ila) Traffic Police lam hian vil uluk lehzual ta sela. Tlêma kawngpui lŭn ber a zia-awm lai deuhvin taimâk chhuah hretin kawng penhleh lam pawh han hrût thuak thuak sela. Nitin an tih hman loh pawhin chan tur bîk insiamremin chawlhkar khatah vawi 2 tal chu han luhchilh se, a páwng deuh apiang hnawtin, an tihzui chuan hremna pek ni sela chuan nasa takin kan zia-awm a rinawm khawp mai.
Kan mamawh em em chu Aizawl khawpui vét chhuak a pumpelh kawng (by-pass road) neih hi a ni a. Shimla khawpui te anga kawngpui leh rêl kawng a pumpelh siam chhuah a theih loh pawhin, kawngpui tal a veh chhuah hi a ngai a ni. Chutianga kan tih chuan khawpui chhunga lirthei lian luh leh chhuah theih hun felfai zawk bakah, pumpelh a kal thlang zawkte’n khawpui chhung tawt an tizia-awm thei ang.
Kan khawpui lirthei tawt harsatna hi a namén tawh lo lutuk a, engemawti mai mai a siamthat theih a ni tawh lo. Tih tak taka thuneitute’n ngaihtuahna an sén a, dân pawh khauh taka kenkawh a ngai tawh a ni. Chutilo chu, lirthei pun chakzia ngaihtuah hian, nakin lawkah chuan a chet a chet theih hauh loh hun kan la thleng mai ang tih a hlauhawm tawh a ni.

Leave a Reply

error: Content is protected !!

Notice: ob_end_flush(): failed to send buffer of zlib output compression (1) in /home/thezozam/public_html/wp-includes/functions.php on line 5427

Notice: ob_end_flush(): failed to send buffer of zlib output compression (1) in /home/thezozam/public_html/wp-includes/functions.php on line 5427