- F. Vanlalrochana

GANDHI-A SILIPAR
1985 khan Clifton Fadiman-a lehkhabu buatsaih “The Little, Brown book of anecdotes” tih chu mipui lei theihin a awm a. Mi ropui 2000 te chanchin tawi ngaihnawm deuh deuh 4000 zet khungkhawm a ni. He lehkhabu hi a larin hralh a tla nangiang.
He lehkhabu-a chanchin tarlan hmasak ber chu Gandhi-a chanchin a ni.
Tumkhat chu Gandhi-a kha relah a chuang dawn a. Rela a lawn kai lai takin a silipar khing chu a ti tla palh ta hlauh mai a. Rel chu a tlan tan tawh avangin a chhar thei tawh si lo. A chuanpuite mak tih deuh mai thil a ti ta a. A Silipar khing a la bun lai chu a silipar khing leh lam leia tla bulah chuan a zu theh thla ve ta mai a.
A chuanpuite chuan, engvanga chutianga ti mai nge a nih tih an zawh chuan, Gandhi-a chuan, “ka silipar lo chhartu khan silipar inkhing, a thar var a neih belh dawn a lawm,” tiin a chhang a.
Khi khi Fadiman-a lehkhabu-a a lan dan chin a ni. South Africa-a a awm lai a nih hmel.
Kan thilte hi kan tana tangkai tawh lo chu mi dangte tana pek mai phal hi nun hahdamna a ni.
HNAM DANG NENA INLAICHINNA LEH INCHHIAR TAIMAK…
India ramah kan awm a. Hun a han inher zel a. Hnam dang nen kan inchiah piah tial tial lo thei lo a. Hemi kawngah hian hnam dangte nena kan awmhonaah leh thil tih kan tih honaah hian hruaitu chan kan chan zel a tul. India rama hnam zahawm kan nihna tur hian tihtur tam tak a awm. Vawi leh khatah sawisen a ni lo ang. Hnam dang nena kan inlaichinna kawnga sawi tur tam tak awm zingah inchhiar taimak chungchang emaw chauh hi i han sawi teh ang.
- NEWS ngaihven a ngai: News tak tak, khawvel leh India ram leh Mizoram News ngaihven a tul hle. Thlahrang tih te leh thil dang conspiracy theory vel leh a mak leh ngaihnawm, nuihzatthlak vel mai mai you tube a ena hun hmang ral lo hian news tak tak ngaihven a ngai. Times of India, The Hindu, New York Times, Guardian, Economic Times, Vanglaini, Aizawl post etc digital subscription pawhin a theih. Hetiang ho zinga engemaw tal hi a vaia kan peih loh pawhin kan subsribe a, nitin kan chhiar a tul hle a nih hi. Hetiangah hian editorial leh article etc chhiar uluk zual a tha. Twitter-ah pawh news/media house ho follow tur a tam mai. Follow a tha khawp mai. Reuters etc. News tawite te an update zung zung a a tha khawp mai. Kan in update tawk loh zia hi a lang chiang ta hlein ka hria.
- Lehkha chhiar kan taimak hle a ngai: Thil hre tak tak turte, hnam tana thahnemngaia au chhuak tak tak tur chuan nasa taka lehkha kan chhiar a tul. Khawvel history, Indian history, Mizo history, Politocs, Economics etc chhiar tur a tam lutuk. Nitin chhiarin, hriatthar tur in bituk ila. Chumi ‘goal’-a chu um ngar ngar tur a ni
- Hri leng avangin khawvelah webinar an uar a. Webiner leg online seminar hi a la awm chho ta zel a. Saptawng webinar telna tur a tam lutuk. Tel ve a tha. Sap tawng titinaa zawm ve or ngaithla tam nih a tha. Hnam dang nena interaction neih that angai. Offline-a tel theihnaah pawh tel zel tur a ni.
- A bikin Mizo mipate kan adventurous lo ta hle. Mizoram chhungah, mahni vengah kan tlei ta hle. Hrileng han zia sela vak chhuak tam ve ang u. History han thlri ila, hnam kawlhrawng, khawvel daidar hmasate kha a nia hnam dang chunga leng thin chu. Mahni veng atanga khawvel thunun chu a har!
I LO POCSO PALH ANGE…
POCSO ACT kan tih hi a awm a. The Protection of Children Fron Sexual Offences Act tihna a ni a. Hur sualna lam hawia naupang tihchhiatna venna leh chulam hawia naupang chunga chete hremna dan a ni.
Hur sualna lam hawia naupang chunga sualnaah hian, mizo ten ngaihdan dik lo deuh mai kan nei a. ‘A khawih chhe tak tak chuanh lo a, a hlawhtling lo a’ tih mai mai kan ching a. A tum anga a hlawhtling chiahlo a nih pawhin POCSO Act hnuaiah chuan hrem vek tur an ni. Zahmawh Film leh Zahmawh thlalak lo enpui ringawt pawh he dan hian a khap a ni.
He dan bawhchhiatna hremna hi a na em em a. Dan bawhchhiatna tlinga kan ngaih loh pawh he dan chuan a khap vek a. Naupang hi a humhalh tha em em a. Naupang hnute lo khawihsak ngawt pawh kum 3 lungin tanna a ni.
Naupang pawngsualah chuan kuta khawihsak emaw, fawh sak, hmuam sak, mahni sazu naupang hmuam tir pawh a huam vek a. Kum 7 aia tlemlo lung in tanna a ni.
Naupang chunga hetiang thil a thleng tih hre renga report duhloh pawh hi he dan chuan dan bawhchhiatnaah a puang vek a ni.
Naupang chunga hetianga chetna neih hian a nghawng thuk thuk em em a. Hmannia hetianga vanduaina tawk Tleirawl ek ek tawh pakhat pawhin, “Mipa engemaw ka hmuh chuan ka buai vek zel tawh a ni” a ti a ni. An khawngaihthlak em em mai. Kan fanu, kan fapate chungah thlengah tuman kan duh lo ang. Chuvangin, a titu ni lo, a tuartu dinhmunah indah thin zawk tur a ni.
Ti fuh lo fe fe ka hre nual bawk. Hmel ena nula uaih tawh, kum la tling silo lo mutpui avanga Lung In tang pawh ka hmu ve ta nual. Kum an la tlinloh miau chuan, An remtihna pawh nise pawngsual a ni tlat! A sehsamah chuan, Kum zat tuman kan inzawt tawh lo….Kekawrte phelh vek hnua “Kum engzatnge i nih” la ti leh thlap thlap chi tumah kan awm lo ang. I ngaihzawng/Kawppui kha a kum zat hre hmasa teh.
Naupangte hi a venghimtu tur kan ni a. Society hi kan hliah khuh tur a ni. Chutiang ti hlei thei lo hnam chu dingchhuak tlak kan ni lo.
LAL ISUA CHANCHIN ATANGA KAN ZIR TUR
- Lal Isua kha, a pian bawt kan hria a, kum 12 emaw lek a niha Biak ina a nuten an va hmuh kan hre leh a, khami hnu khan, a reh vang vang a…A lo lan leh chuan kum 30 mi a ni a…Kum 3 rawng a bawl a…chatuan atan khawvel a chawk danglam a ni…
a reh rei em em a…a lo lan leh meuh chuan hriam tik tek tak a ni. - Lal Isua temple a nute nena an inchhan leh rawngbawla a lo lan inkara isua chanchin awm chhun chu,
“Tin, Isua chu a fing deuh deuh va, a lo lian telh telh a, Pathian leh mihring duhsakin a awm deuh deuh va…” tih a ni.
- Kum 12 leh 30 a nih inkar…kum 18 chhung kha Isua chanchin Bible a lang lo…”a fing deuh deuh ,a lo lian telh telh a…Pathian leh mihring duhsakin a awm deuh deuh va,” tih bak chu…Khang kum 18 chhung khan inzirnan,inchhiar nan hun a hmang a ni tih a hriatthiam theih…Titiah phei chuan, India ramah a lo kal a…Thil a rawn zir te pawh an ti…A zirtinaah hian a pian hmaa mi confucious a zirtirna hlim thla te, etc pawh hmuh tur a awm. Hei hi a ni zir ila ka tih chu…
- Keini chu rawngbawl thuai thuai, hruaitu nih thuai thuai, lar thuai thuai, etc kan chak a. Kan ngaih dan a piang sawi leh ziah te, thil thleng hlek apianga thlirna lo neih ve ziahte pawh a ni ang…Hmanhmawh loh deuh a pawi lo ang.Kan thuziak apiang pho chhuah thuai thuai lohte. Pawla thlen san zung zung lohte…A tawktein, a tahtawlin, mahni inzir zelin, fing deuh deuha kan inchher hriam hnua inpholan chauhte zir ve ila…