- Lallunghnema, Charity Lodge

Kan hun hmasa lamah khan consumer pakhat jam bottle a lei chhunga khuai(bee) a awm avanga Consumer Court-a Heritage Foods Ltd a khin thu leh thiam a chan thu kan sawi tawh a. Kha kan thusawiin a tum ber chu,’ eiin tui, thianghlim leh tha Hotel, Restaurant leh Thingpui dawr etc. neitute hian an buaitsaih thin tur a ni’,tih hi a ni.
Mizoramah hian hmun hrang hrangah eiin tur dawr a awm thliah thluah a; hengahte hian mipui kan inhnangfak thin a ni a. Chungahte chuan kan thil ei leh inte chu a thianghlimin a felfai tur a ni. Eiin mai piah lamah chuan kut hrukna(towel) leh vantlang zun ram thiarnate(public latrine) chu a felfai hle tur a ni. Khualzinte chuan inhnangfak nan hotel te, restaurant te, tea stall te an pan thin a. Pawisa an chawi thin.
Chung hmun a thawktute chuan uluk takin, finkhur takin an customer te chu an lo dawngsawng tur a ni a, an sum sen hu tawkin an mamawh an lo hlui tur a ni a.Hlim tak leh lungawi takin Heng Service Providerte hian an thlah liam mai tur a ni. Hotel, Restaurant leh Thingpui dawr etc hmuna eiin lamtute chu consumer an ni a; an duhnate chu henga thawktute hian an tihpuitlinsak ngei tur a ni.
Heng Restaurant, Hotel, Thingpui dawra eiin tihote hi consumer an ni a, dikna leh chanvo an nei a ni. Chutiang a nih avang tak chuan anmahni dawrtute lo tihlawm chu heng Hotel, Restaurant etc. neitute tih tur leh mawhphurhna a ni a. Saptawng takin consumer’s satisfaction chu an thupui(motto) ber a ni tur a ni.
Chutiang ni lova, anmahni hnena chaw ei tute, thingpui, coffee, snack etc. titute an lo induh khum a nih vaih chuan an mawl hle tigna a ni ang a, an hlawhchham kumkhua ang tih hi helai hmunah hian kan sawi chhuak a ni.
Customer te leh heng dawr neitute hi inmamawhtawn an ni a. Pakhat zawk tel loh chuan, pakhat zawk a ding ngil thei lo a ni. Kan thusawi hi beng nei chuan lo hre mawlh teh u.
Hotel tawp tak te, restaurant tawp tak te, thingpui dawr thianghlim lo buru, turu lutuk tak mai te hi zoram hmel ti chhetu an ni a. Heng vantlang tana eiin leh chawlhhah damna petute hi service provider an nih rualin Public Utility Service an ni a. Mipui vantlang rawngbawlna kawng a nih avangin an pawimawh em em a ni. Ram hmel ti mawitu an ni tel bawk. Hetih rual hian consumer lamte pawhin an dikna leh chanvo bakah thianghlim leh felfai tak, changkang taka khawsak chu an mawhohurhna a ni a. Consumer changkang lo, fel lo, fai lo, thianghlim lo, bal te hian ram an ti tawp a ni. Ei tur thianghlim, in tur thianghlim dawng tlak consumer ka ni em? tih in chhut fo a ngai thin.
Tun hunah hian mipui vantlang tana rawngbawlna Consumer Protection Rules 2020 in a sawi hi tlem te a zirho kan tum dawn a ni. Consumer Protection Act 2019(35 of 2019, sub-section (I) and clause (b) and cf sub-section (2) of section 101 in thuneihna a pro angin central government chuan ni 15 July 2020 khan notification siamin Consumer Protection(General) Rules 2020 chu a siam a. He Rules hi 20 July 2020 a India ram pumpuia hman tan a ni. He Rules in a ken pawimawh ber zinga mi chu Public Utility Service hi a ni a. Hetiang hian Public Utility Service chu sawi fiah a ni. Saptawngin a chiang thawkhat viauva, chuvangin saptawgin kan tarlang dawn a ni. A tul dan a zurin kan sawi zau dawn nia. Public Utility Service in a huam(kawh) chu hengte hi a ni.
1) Transport service for the carriage of passenger or goods by air, road or water
2) postal, telegraph, telephone or board band service or
3) supply of power, light or water or fuel or natural gas to the public by any establishment or
4) insurance service and
5) service in or in connection with the working of any major port or dock.
Kan sawi ang hian Public Utility Service hian a huam zau hle a. Consumer te nitina kan chetvelna hi a huam vek tih mai turin a thlen chin hi a thui hle a ni. Mi tam tak chuan dawrkai thil lei leh hralh bak huam lo tura ngaihdan an nei thin a. Service chi hrang hrang kan sawi te hi a huam a ni. Transport System-ah hian thlawhtheihna te, bus te, rail service te, maxi-cab te a huam vek a. Water service te, electric power, light service te hi a huam tel vek bawk a ni. Heng service te hi mipui rawngbawlna a ni a, mipui sum an thawh a. Chuta tang chuan service a awm thei chauh a ni. Chuvangin Consumer Protection (general) Rules 2020 hi a pawimawh hle a. He Rules a chuang thenkhat kan sawi thuak thuak dawn a ni.Service Provider ten service tha an pek chu an tih tur leh bat a ni a. Heng service hmangtute pawh hian service tha thei ang ber an beiseiin an phut tur a ni. Service cost avang chauhva service pe thei an ni a. Chhungkaw economy khawih thil a nih avangin mitin hian kan chanpual sual chhuahna kawngah hian mawhphurhna kan nei a ni. Consumer – te i harh chhuak zel ang u
I thil lei leh hmannaah harsatna i tawh chuan min han be thuai rawh. Inthlahrung suh. I tan kan ding e.
Hriatpuia pawh khan min phone thuai a, a chan lo asin! Pan man kan la ngai lo.
(Thu belh: Chhiartu pakhat chuan sei lo deuh va ziak turin min chah a.A thu ken a zirin ka ziak tawi thin ang. Kan duh ber chu kan chanvo humhalh leh venhim a nih kha – llha)