Nawlchunga Chinjah by Nawlchunga Chinjah


Hla chu lo dah tha ta ila. Thu ina thil a tih theihziate, khawvel a nghawrnghin theihziate leh a thlak danglam theihziate hi tawngkaa sawi ringawt hi chuan a fiah zo lo a ni ber a, tunlai thiamna hmanga an siam chhuah indona hmanraw changkang pui pui leh hrawlpui puite ai mah hian thil a ti thei zawk emaw tih mai tur hi a ni. Khawvela helna (revolution) tam zawk hi thu ina a hrinchhuah deuh te vek an ni ti ila a sual tam lo viauin a rinawm. America rama sal, bawih te tana zalenna dar khawn rika a awmtheihna chhante pawh kha thu vang liau liau a ni ti ila a sual lo khawp ang. Hemi piah lama, khawvela revolution hmingthang tak takte leh lar tak takte pawh hi achhan bulpui ber chu thu ina a hrinchhuah deuh te vek an ni mai – thu thiltihtheihna hi a nep lo teh a ni.
Thu sei pui pui chu sawiloh, thumal pahnih thum lek pawhina thil a tih theihziate leh khawvel a sawinghin theihziate hi sawi dawn ta ila sawi tur a tam viau ang, kei aia sawi tur i hre zawk bawkin ka ring. Thu thiltihtheihna hi sawi maiin a ropui a, a chungnung bawk. “Thumal (letter) sawmhnih paruk min pe ula khawvel ka hneh thei ang” tia Karl Max-a’na a sawi te leh, Edward Bulwer Lytton-a’na, “Ngunhnam, khandaih aiin kawlawm (pen) hian thil a ti thei zawk” tia a sawi te hian thu ina thil a tih theihzia an ti lang chiang viau. A ni, khawvela mite thinlung tikehsawm a, ti tuiral theitu lian ber chu thu te, hlate hi an ni tlat.
Kan mizo thufing pakhata,”Tawngkam thain sial a man” tihahte hian thu thiltihtheihna a lang chiang viau mai bawk. Thu thiltihtheihna hi sawi nep tum pawha sawi nep theih loh, sawi ropui loh tum pawha sawi ropui loh theihloh a ni a, mifing leh thil hre thuk a, hre zau apiangin thu ina thil a tihtheihzia hi chu an hre thukin an hre chiang bawk awm e.
Chutiang khawpa, thu ringawt pawh hian thil a ti thei a, mihring chu sawi loh khawvel hial a thlak danglam thei a nih si chuan, midang nena kan chenhona khawvelah hian, kan thu chhakchhuah leh sawichhuah kawngah kan fimkhur a pawimawh hle a ni tih hi kan hriat reng atana thil duhawm tak a ni a, kan theihnghilh loh a pawimawh viau bawk ang.
Thu ina thil a tihtheihzia leh khawvel hial a thlak danglam theihzia kan sawi rual hian, a tha zawng ringawt kan sawi lova, a tha lo zawng leh a chhe zawng pawn kan sawi tel nghal a ni tih erawh kan thinlungah awm ta se a tha awm e.
He leilungah hian mahni chauha cheng leh khawsa kan nih lova, midang nen, tute emaw nen cheng a, khawsaho kan nih avangin, midang nena kan inkar a lo that fo theih nan te, tute emaw nun tihchak nan leh fuih phur nan te, eng ang mi pawh ni se tuemaw chu a hluin, a ropui a, a zahawm bawk a ni tih kan lantirna tur atan a, thu kan sawichhuah fo tur mai ni lo, mi tam takina thu mawi ber berte nia an sawi panga i han sawi teh ang. Chung thu te chu tute emaw lakah kan hmang fo a, an beng hriatah kan sawichhuak fo a nih chuan, nang leh kei hi tute emaw khawvel tinuamtu leh tihlimtu, tute emaw hlawhtlinna tlangchhipa lawnchhuah tir hial thintu kan ni foin a rinawm.
Chung ang thute thu sei pui pui leh thlum tak tak takte an ni lem lova, heng,”Ka lo tisual palh a ni. I ti tha lutuk. Eng nge i ngaihdan?. I rem tih chuan. Ka lawm e,” tihte mai hi an lo ni reng mai a, ho i ti viau lo maw? Heng thute hi ho deuh angin i ngai mai thei, mahse, heng thute hi i nupui pasal fanaute bulah, i ngaihzawng bulah, i thawhpuite bulah, tute emaw bulah a hman hun tur leh hmun dik takah han hmang chiah teh, i beisei phak bakin hna a thawk ang.
Khing ang thu te khi a hmanna tur hmun leh hunah pawh kan hman thin loh avangin, tute emaw nena kan inkarchhia a tha thei thin lova, tute emaw rilru kan hliam a, tute emaw kan tilunghnurin kan ti lungawi lova, tute emaw chuan anmahni zahna nei lovah leh engahmah ngai lovah min ngai a, lawmna chang pawh hre loah leh nungchang mawi pawh hre lovah min ngai phah fo thinte hi a lo ni fo thin. Tichuan, min hmuh dan leh en dan a dikloh phah fo thinte hi a ni a- a zia lovin, a pawi thin ngawt mai.
Kan tihsual thilah chuan tute bulah pawh ni se, kan tihsual thu te hi hmang hre lo ila, an ti tha emaw tha lo emaw, an thawk nalh emaw nalh lo emaw pawh ni se, tuemaw in a tlin tawk leh phak tawk, a theih tawk leh thiam ang tawka a thil tih leh hna thawhte chu, kan lungdumlo thil pawh ni se fak mai thin ila, an ngaihdan ang leh duhdan anga kan ti kher dawnlo a nih pawn, kan zah der ve a ni tih lantir nan tute emaw hi an ngaihdan rawn der thiam ila, kan thil tih turah tute emaw remtihna kan mamawh kher lo a nih pawn, rem an tih leh tihloh han rawn der thiam ila, lawmthu sawi lo mah ila engmah a pawilohna tur thilahte pawh hian, lawmthute hi han sawi zel mai ila tute emaw nena kan inkar hi chu a nuamin a va tha thin dawn teh lul em.
I hnuai a mi kha, a ngaihdan lak i mamawh miah lohna tur thilah leh, rawn i mamawh miah lohna thilah a ngaihdan han zawt ve chhinin, han rawn ve chhin mai mai teh, a hma aiin in inkar boruak a nuamin, a zangkhai zawk ngei a rinawm a, i tan tirh nuam leh hruai awlsam a ni fo bawk ang. Tin, i ngaihdan kha a tawmpui tho tho ang che. A ngaihdan leh duhdan eng ang pawn sawi mah se, a tawpa a thu kharna tur chu, “Nangman tha i tih ang ang kha a ni mai,” tih hi a ni tho tho ang.
Khing thu pangate khi a za vai khian a nih loh pawn, a eng emaw tak khi chu kan ni tin nunah hian hmanna tur a awm foin a rinawm a, a hmanna tur mihring thliar bik nei lovin, a hmanna tur hun leh hmun a lo thlenna tawh phawtah chuan hawihhawm taka tute bulah pawh hmang thei turin inbuatsaih ila a va duhawm em.
Thumal a zawnga pawimawh lo ber nia an sawi fo thin,”Ka” tih thu hi nang leh kei hi chuan hmang tam lo turin inbuatsaih bawk teh ang.

Leave a Reply

error: Content is protected !!