Mahmuaka Chhakchhuak
Sorkar meuhin Assembly House chhunga Zu zawrh a sawi mawi lai khan an sawi mawi thiam viau mai a, ngaihdan lo nei ve lemlo tan phei chuan ‘a ni dawn tak e a’ tihna tur a ni. Nimahsela sorkar thlak alo ni a, sorkar thar alo pian hnuin hmanni lawkah khan a hmaa Zu zuar tute chuan mipui hnenah an Zu zawrh avangin ngaihdam an dil leh a nih kha. Zu hi ram hmelma leh kan chhiatpui ber maiin kan vei a, enghelhah kan nei a, a do hial kan do ta mai hian Zu hlutna a ti pung zawk em ni tih tur a niin Zu man a to phah a, Zu a van phah bawkin Zu chhia a tam bawk nia sawi a ni. Nimahsela chutih laiin a rem zawng chuan a rem hauh chuang lo a, tuna Zu khap burna dan kan hman mek Mizoram Liquor Prohibition (MLP) ah ngei pawh hian Mizoram hmun hrang hrangah Zu in tur a awm reng tho a, sorkar atanga Zu khap a ni chungin hmun thenkhatah chuan khap a nihna a lang chiah lem lo ni awm tak a ni.
Zu hi sual a ni em tiin inzawt ila, a thenin a ni e an tih laiin thenkhatte chuan a ni lo an tih ngei a rinawm. Pu Laldenga ngei pawh khan July 25, 1988 ah Vanapa Hall ah ngei ‘Zu hi thil a ni’ a ti ringawt bawk a nih kha. April 1, 1987 ah chuan Mizoramah zalen taka Zu hi zawrh a lo ni tawh a, a hrechiangte chuan a zalen viau niin an sawi. March 31, 1988 thleng chauhin Zu kha zawrh a ni ta hlauh zawk a, engemaw ti kawng kawng chuan khawtlang nun pawh a pangngai chho leh ta deuh zel a, rem tak tak chu awm lo mahsela langsar taka zawrh a nih lohna chuan tlemin mitkhamna a lo tlem deuh a. Zu Khap burna dan (Total Prohibition Act) chu 1997 atanga hman tan a ni ta a, he dan hi a khauh hle mai a, dan bawhchhiat avanga man pawh an tam bawk hle a ni. Mizoram Liquor Prohibition and Control Bill 2014 chu July 10, 2014 (Thursday) chuan pass a han ni leh ta a. He dan hman tura buatsaih hi Kohhran lam atang chuan duh lohna a lian hle mai a, nimahsela Sorkar lam chuan he Zu zawrh phalna dan hi Mizo thalai te’n Zu khap burna dan hnuaiah Zu chhia an in nasa lutuk hi a ziawm phah beiseina an neih vang niin hetih laia Excise and Narcotics Minister chuan a sawi bakah Zu zawrh phalna dan hmang hian Vaibelchhetak 3 vel kumtin chhiah lak luh a beisei thu a sawi bawk nghe nghe a nih kha. A sawi ang ngei hian Zu atanga sorkara sum lut hi a tam bawk reng a; Kum 2014 ah Rs. 2,97,58,204, 2015 ah Rs. 44,14,99,275, 2016 ah Rs. 72,86,52,621, 2017 ah Rs. 64,99,93,043, 2018 ah Rs. 70,29,31,517 leh 2019 ah Rs. 15,68,38,489 te lakluh a ni nghe nghe.
Zu avangin mi tam tak an boral phahin Police zingah ngei pawh mi 500 chuang laiin an boral phah nia sawi a ni a, hei vang hian Zu chu hmelma enin kan en lo thei lo a, sorkar beihna hmanrua ber atan kan hmang titih hial a nih kha. MNF Party phei chuan huai takin ‘Kan sorkar chuan Zu zawrh kan ti tawp ang’ an ti a. Sorkarna an han chang ta ngei a, Dec. 15, 2018 ah Swearing neih a ni a, a hnu lawk Dec. 18 ah Cabinet meeting neih a ni chhunzawm nghal bawkin chutah chuan Section 22(I) (b) of The Mizoram Liquor (Prohibition & Control) Act, 2014 hmangin Sorkar Department hmuna Zu zawrhna hmun 9 te chu Cancell a ni a, heng bakah hian mimal Zu zawrhna hmun 44 te pawh khar turin Order chhuah a ni bawk. Heng bakah hian Zu zawrhna hmun hrang hrang 63 vel lai awmte ngei pawh chu kan sorkar chuan a han ti tawp chhunzawm zel bawk a.
Zu hi sawi mawi tur a ni hauh lo a, nimahsela heti taka suala kan han ngai a, mipui leh kohhran mai bakah sorkar meuhin thapui thawh tak meuha kan han do ta mai hi chu kan ti lutuk deuh em a tih theih awm e. Zu avanga thihna thleng hi a pawi em em rualin Zu ai chuan Cancer hian nunna a suat hnem zawkin kum 2016 – 2020 chhung khan mi 4642 laiin an boral phah a ni. Kumin 2021 ah pawh hian mi 840 lai chuan Cancer an vei tih hmuhchhuah a ni tawh bawk a, Zu ai chuan kan thihpui tam daih zawk a ni. Khawtlang leh ramin a chhiatpui tih lamah pawh Zu ai chuan Eirukna hi kan chhiatpui zawkin a hriat a, heti taka Eirukna hua anga kan insawi chunga mipui leh pawl hrang hrang phunnawina tam ta mai hi a chhan lian tak a awm ngeiin a rinawm.
Zu in mite erawh an taksain a tawrh mai bakah an rimah a hriat a, an thisen lumin thil tha lo an lo tih phah bawk a, Biakbuka luhpui tlak lohah kan ngai hial a. Zu aia kan ramin a chhiatpui zawk nia lang Eiruk hmangte erawh chu an rimah a hriat ve lem loh a, an thisen lumin thil pawi pawh a thlen phah kherin a hriat loh a, chuti takin an taksa pawhin a tuara a hriat lem loh avangin leh Coat suit leh Necktie sen an han awrh bawk hi chuan thah thiang lo ang maiin an nalh leh zur thin bawk si avang hian Biakbuka luhpui pawh a inthlahrunawm hauh lohin a hriat a, anmahni lah chuan Biakbuka lut tlak ka ni lo e an lo ti chiah bawk thin si lo nen. A thente phei chuan inthlarung hauh loin an lam a, zirtirna an pein Pulpit tlang atang ngei pawhin Pathianthu tha tak tak an la sawi a nih hi.
Sual hi langsar taka do chi a awm rualin langsar lo lamah pawh nasa taka do chi a awm tho bawk a, chutihrualin keini chuan a langsara do hi kan dah pawimawh mah zawk niin alang a, a lang lo lamah hi chuan kan do lutuk lo em ni a tih theih. Hei vang hian kan ramah hian sual a zalen ta em ni a tih theih a, Malria natnain khawsik a siam a, a malaria aiin khawsik chu tihdam kan tum zawk angin a lang lo lam zawkin min tihchhiatna ai hian a langa min tihchhiatna hi kan vei zawk mah niin a hriat a, a lang lo lama sualna hi chu kan vei tawk lo em ni a tih theih awm e. Chu chu kan ramin a chiatpui ber zawk chu niin alang si a!