- Chhantea Pautu
He pa nun tlâwm zet John Keats hi, a poem pakhat lek High School-a kan english teacher-in min zirtir a\ang khan ka ngaina nghal.
Kan sikul tlângah khan khiang rah a tla khi phik phek a. Sikul pheikhawk hnuai lam khawk kâu \hen tawh khan kan rap hrual tak nawk nawk a. Zirtirtu te’n zirlai zirtira min sermon khum laiin, khuarel ngaina keini ang kha chuan sikul tukverh a\anga lang thei reserve ngaw hring dap lam kha hmuhnawm tiin kan thlir fo. Tlaiberh, daikat, tektek leh sava dangte kha an hràm chiah chiah a.
English literature kan zir \um erawh kha chuan khaw dang hawi sawn san phal lovin min zirtirtu, kan english teacher Sir Lalthanmâwia Thomte-in John Keats chanchin a sawi kha hriat kim loh hlauin ka ngaithla a, a va manhla \hin tak. Kan Sir hi Literature-a ka mit kèu \antir min châwmtu a ni ka ti lo thei lo.
‘When I have fear that I may cease to be’ tih sawi nuam kan tih fo dan kha âw! In lamah mahniin, ‘Fair creature of an hour’ awmzia suangtuahin, ‘Magic hand of chance’ thlahlelin suangtuahna kan han kâwm a; nawm zawng a nuam chîang a ni. Sir Thanmawia khan nuam ti leh ngaihnawm zetin, a poem, ‘When I Have Fear That I May Cease To Be’ tih kha min zirtir a, khaw dang ka hawi sawn phal ngai lo.
Khatih lai te kha chuan, ‘hmangaihna’ hian thinlung pawi sawiin \ahna a thlen thei tih ngaihtuahna chu, kan thinlung khawvel let liam lang phâk loah a la awm daih a. Hmangaihna thawnthu lungchhiatthlâk khan hmangaih neih châkin min cho phur zawmah a! \ahna leh lungngaihna a keng tel tih reng ngaihtuah lovin tu emaw hmangaih nih te kha kan han châk sakhai a. A awmzia tak tak erawh kan man lo va, a lairil pawh kan dâwnin kan pawh phâk nahek lo.
Hmangaih kan neih hnûah John Keats-a chanchin lungrun chuan thinlung a fan \ha leh ta a; hmangaihtu hna a hautakzia hi.
Mi te’n hmangaihna lâk nat avanga nun zuam lo mai pawh ni lo va, nun an peih tawh loh avanga kham bakbahai awih bung vut mai an pana an bu liam te leh, hruizên zûn zâia an uai nawlh nawlh tâk mai dinhmun hrehawm tur zia hi a lo lang viai viai a. Anni dinhmun hi, ‘A \hain a entawn tlak e’ ka tihna ni lovin, anmahni thinlung lungrûk lairil tak kan hre thiam phak ve ta lek lek emaw ni kan ti mai chauh mawle.
John Keats hi he khawvelah rei lo zet a châm a, 23 Febuary, 1821 khan kum 25 mi lek niin a lo liam daih tawh a; mahse, a poem pakhat lek vangin keini ang duang thinlungah pawh a la thi lo. A hun lai chuan TB natnain a tlakbuak mi rethei, a hmangaih Fanny Brawne zûna uaia luang liam em em \hin tlangval rethei pakhat ve mai a ni.
Larna, lansarhna, challanna, hausakna, tlângtlakna, pianhmangmawina, hmel \hatna leh mite hriat hlawhna hian tlona leh tona dik tak a keng ber lo va, a hun laia mite hriat hlawh, mi lar kan tihte nun tam tak hi a rûak fo va, khawharnain a tlâkbûak fo. An nui hmel leh mite hmuha an intar lanna phénah ser an pài \hin; chuvangin, kei chu, ka thiam leh theih hian tlin pawh ni se, film star lar nih emaw, entertainment lam hrim hrima celebrity nih hi ka awh leh duh a ni ngai lo; tiang lama mi lar nih hi ka duh lo. Hengho hi an larna hian Jail chhunga awm ang maiin an nun a hreng bet \hin tih ka hria!
John Keats ang te, Mafaa Hauhnar ang te khan literature hi an hmangaih a, an hunblaia an luan liamna chu an awm loh hnu-ah pawh mi tak sa takte thinlung chàwmtu a ni. High School kan kal lai a, John Keats-a poem-in kan thinlunga literature rau a hnutchhiah avang khan thu tam kan ziak a, chung zînga ‘Magic Hand of Chance’ tih ka hmu zo ta lo te hi ka ui ngawt mai. Kha thu ziak kha, thinlung a\anga takna nena luang chhuak, lunglenna leh hmangaihna thinlung puangtu a ni asin le.
Mi pangngai mai nih a, Pathian \ihna nena hun hman hi a hlu ber a, Pathian thu leh literature sawi hran \alh tum an awm a nih chuan, \hialpàwn páwng zawrh zawrh khawpin ka hnial duh ngei ang. Literature lama tui chuan hringnun awmzia a hre thiam bik \hin; chutiang tal chu he pa nun tlâwm Keats-a pawh hi a ni ngat mai.
“When I have fears that I may cease to be
Before my pen has glean’d my teeming brain,
Before high-piled books, in charact’ry,
Hold like rich garners the full-ripen’d grain;
When I behold, upon the night’s starr’d face,
Huge cloudy symbols of a high romance,
And think that I may never live to trace
Their shadows, with the magic hand of chance;
And when I feel, fair creature of an hour,
That I shall never look upon thee more,
Never have relish in the faery power
Of unreflecting love!—then on the shore
Of the wide world I stand alone, and think
Till Love and Fame to nothingness do sink.”
- John Keats