Kan tawpzia

  • HC Vanlalruata

Mizoram hi ţhâl a lo thlen apianga chénna in leh ramngaw kan’ duai duaina ram a ni a. Fur a lo thlen tak tak hma, ţo a lo haw a, ruahtui tla hmasa a lo thlen apiang a in changkang pui pui, sum tam tak sêng a sak, káwmkâr aţanga bawlhhlawh tenawm tak tak tuihawkin a rawn lenchhuah uih hum humna ram a ni. Biakin leh puipunna hmuna kan inchei nalh dan leh kan inchhunga bungrua kan neih changkan’ leh man to dan aţanga chhŭt chuan zak ngawih ngawih tur kan ni.
Zahawmna leh mi’n mi changkâng a min ngaihna tŭr hi kan nihna leh dinhmun bakah, kan sum neih tam a hausakah a innghat a hriatna lian tak nei hnam kan ni a. Dinhmun hi sorkar a lal leh lal loh tehna leh thuneihna neih sân leh hniamah kan teh nasa a, chutih rualin kohhran leh khawtlâng a nihna chelh hi dinhmun sâng a dingah kan inngai a, mi ţhenkhatin chutiang chuan min ngai bawk ţhin. Hei hi ramdang sakhua, Kristianna-in min chîm hnu a kan ngaihsan zawng (value system) inthlâk pawi ber mai chu a ni.
Matthaia bung 23:27-a “Thlan hnawih var, pawn lam mawi taka lang; a chhunglam erawh chu mitthi ruhte leh bawlhhlawh tinrenga khat…” a tih hi Mizote Kristian nun, khawtlâng nun leh eizawnna-ah hian a dik vek ni ta berin a lang e. Kohhran hruaitu ni si, dik lo taka sum eiru duh an awm a, ram hruaitu leh sorkar thuneitu tam tak kohhran hmatheh a fai pial anga lan tum kan ngah em em bawk a. Chhungril lamah leh a tak ramah chuan nun tenawm tawpkhâwk a nun pawiti miah lo kan ngah em em mai si chu a nih hi.
Sakhua leh thildang kaihhnawih chu kan sawi kai thui lovang a, mahse, saphovin ‘civic sense’ emaw ‘civic duty’ emaw an tih mai kan tlâkchhamzia hi chu sawi loh theih a ni lo. New Capital Complex, Khatla venga kan khawsak ve lai khan, kan sorkar minister leh official lian ber ber awmna ‘Civil Secretariat’ bakah, sorkar hnathawkte chenna inkalpawhna kawng tam berah khan zan lama leivŭng lo chhung vûm mai chîng kha an awm leh ţhin a. Lirthei te chi kalna dál khawpa leivung paih hreh lo an awm nual mai.
‘Civic sense/duty’ kan tih hian a bik takin mihring cheng tam leh bitna hmun khawpui a chengte mawhphurhna a kâwk bîk deuh a. Hmun dang pawh a tinzáwn tho mai. Mizo ţawnga hrilhfiah dawn chuan mihring chen hona a midang tana harsatna siam chu sawi loh, midangte laka hawihhâwm taka nun a ţanpuitu nih zawk tih hi a kawh ber chu a ni a. Thil changkang, mihring, a bik takin khawpui a chengte chen hona kawnga a aia pawimawh leh chuang awm thei lo tur khawp a ni.
Kumina ţo haw hmasa ber, March ni 27 (Pathianni) zing khawvar hma a rawn thleng khan, thlân pawnlam hnawih var mai mai kan nihna a rawn tilang chiang ngawt mai. Nalh taka inchei deuh reng mai, cheng nuai tel a sak, chenna in pawh man to leh changkang ber ber a chei, car nalh leh man to nei chung pawha lirthei dang engemawzah kawl khawp a changkang, mahse, in bul kawmkâr enkawl kawnga ţawp em em hi khawpui-ah hian an lo tam em em mai tih a lang chiang hle. Mi hausa in ropui ding khup kawmkâr aţanga bawlhhlawh/hnâwl tenawm lo chhuak zozai kha zahthlak angah pawh kan ngai lo a nih chuan kan hniamzia pho mualphotu mai a ni.
Aizawl khawpui a cheng tam tak hian, an pian leh murna khaw pualin welfare committee te an din a, Aizawl khawpui a cheng reng chung hian an hmangaih loh zawk a ni mai em tihte hi ngaihtuah tham a ni a. Chutih laiin Aizawl khawpui a awm nghet te pawh hi intichangkang fu chunga fai tlin lo leh hnâwmhnawk/ hnâwl, ruahtui tla hmasa-in a len chhuah a kawngpui a hnawh hial dawn tih hrereng chung pawh a, ngaimawh lo khawp a nun hniam leh changkang lo kan ni a ni ber awm e.
Khawpui chhung mai ni lovin, Mizoram hmundangah kan chhuak ţhin a nih chuan a takin kan hmu ţheuh awm e. Tlang pharh nuam deuh, entir na’n – Sialsuk leh East Lungdar tlâng te kan tlawh chuan, a tlawhtute’n bawlhhlawh chi hrang hrang, zahpuiawm khawp a an hnutchhiah kan hmu fovin a rinawm a. A zahpuiawm satliah pawh ni lovin, hmun ţhenkhat a an thil kalsante chu a tenawm hial a. Mizo hnam tana mualphona leh zahpuiawm a tling a ni.
Chumi piahlamah chuan plastic aţanga thil siamchhuah, ţawih leh ral thei lo hnutchhiah a tam em em a, chu chu leimin siamtu leh Siamtu remruat leh ruahmanna bawhchhia a leilung leh boruak chhiatna (environmental hazard) thlentu a ni hlawm. Intichangkang takin chhungkua emaw ţhianzaho emaw kan intihlim a, eitur leh a behbawm kan paipawn a. A tak a changkang lo ta na ná na chuan ram leilung leh boruak thianghlim (environment) tichhe thei kan hnutchhiah ta zel zul mai a ni ber e.
Mihring tam zawk chénna khawpui lam han luhchilh leh ta ila, thingtlâng lama chéngte aia changkáng zawk a inngai khawpui a chéngte changkan’ lohzia leh ţawpzia hi hmuh tur a tam hle a. Dik tak chuan thingtlâng a tlâng leh mual nuam deuh tihnawk a titenawmtu chu khawpui a chengte kan ni tlangpui a. Ramngaw a ramsa leh sava bakah, kan ram ‘Zotuithiang’ lui (fresh water river) a nungchâ te suat burh burh chîng tam ber chu khawpui mi kan ni cháwk.
Mizote’n sap ţawng ngat a ‘Poet of the Century’ a kan puan – Rokunga’n ‘Zawlkhaw sira luang del del Chite luipui’ ti a hla a a lo chawi ngat pawh hi kan pamham, fimkhur loh leh ngaih pawimawh loh avangin chhan ngaiin a awm mek a. Aizawl khawpui chawitu Chite lui dinhmun chhe lutuk tawh chhanchhuak a chhandam leh tur hian dân (law) hial siamin, sorkar thuneitu sang ber ber kaihhruaina-in a mawhphurtu committee pawh din a ni a. A chhan bul ber chu chhanchhuah a ngaih vang a ni.
Chite lui chauh a ni lo, kan ram khawpui ber Aizawl chhehvel a lui hming lang tham deuh awmte hi chhanchhuah ngai vek an ni tawh a. Aizawl khawpui chhung a lui tenau awmte chhilh a ti nû a, luidunga nungchate suat tura kan bawlhhlawh leh leivung paih zozai avang hian ‘léngngha vangkhua’ Tuirial meuh pawh ţhâl lai-ah a nu lutuk tawh a. Aizawl khawpui a cheng mi nuai 4 dawnin kan tui tlan ber Tlawng lui pawh, khawpui thli leh leivung paihin tenawm lutukah a siam ta.
Hetah hian ngawi mai mai tur kan ni em le? Ngawi lovin ţan kan lak a ngai a. Aizawl khawpui enkawltu ber Aizawl Municipal Corporation (AMC) hian mawh a phur lian hle a, chumi rual chuan Environment, Forests and Climate Change department-te, UD & PA te PHE te pawhin lungrual taka tha an thawhho a pawimawh ta hle. Kan Kristian nun kan sawi ang deuhva, pawnlam langsar chin a ringtu ţha leh nalh em em, chhungril nun ţawih ru tak kan nihna hi Mizote chenhona kawngah hian a lang chiang a ni mai thei e. Ţan lak takzet chu a hun a ni.

Leave a Reply

error: Content is protected !!

Notice: ob_end_flush(): failed to send buffer of zlib output compression (1) in /home/thezozam/public_html/wp-includes/functions.php on line 5427

Notice: ob_end_flush(): failed to send buffer of zlib output compression (1) in /home/thezozam/public_html/wp-includes/functions.php on line 5427