Naupiang hlim atanga kum 14 inkar neite tan:
I fanu, i fapa kha naupang dang angin lehkha thiam thei se i ti em?
Midang angin a thluak leh rilru chak se tiin i suangtuah ngai em?
A rualpuite aiin fing se i duh thin em?
A chhanna i duh chuan a hnuaia mi hi i tan a ni e…
Fa/Naupang enkawl chungchangah Mizo nu leh Pate kan thangharh nasa in hma nasa takin kan sawn zel a; kan fate’n mi fate an pha lo ang tihte, naupang dang aiin an thluak a chaklo bik ang a, an rualpuite an phalo ang tih chu kan hlauhthawn ruk theuh a ni ngei ang.
Child Expert ten eng nge an sawi i lo en phawt teh ang:
- ENG NGE KAN TIH ANG?
Mithiamte sawi dan chuan Naupang hi an lo pianchhuah hian Scientist ropui Einstein a thluak ang nei sa vekin an lo piang a, mahse an thanlenna environment azirin nasa takin naupang an lo danglam ta thin a, an seilenna hmun hian nasa takin an thluak hnathawh theih dan leh a in develop dan chu a rawn tidanglam ta thin a ni. Chuvang chuan “Kan fate thluak/rilru hi resource hlu ber a ni” tiin an lo sawi thin reng a, i pawm zawng a ni ve emaw chu?
- HEMI PHENA THIL AWM CHU HEI HI A NI:
Naupang thuak hi puitling thluak nen khaikhin ta ila-
Naute hi an lo pian chhuah chiah hian puitling thluak hmun li (4) a thena hmun khat (1/4) an rawn nei nghal a.
Thla 18, (kum 1 leh a chanve) an tlin hian puitling thluak chanve (50%) tiatin a thang a.
Kum ruk an lo pum meuh chuan za a sawmkua 90% laiin a lo thang puitling hman der tawh a ni.
Han ngaihtuah chiang mahla, an thluak than nasat dan hi turu tak a ni. He thil atanga langchiang em em mai chu thil zirna hun atan leh zirtirna hun atana tha ber chu an la naupan lai hun hi a ni. Hetih hunlai hian naupang hian thil an zir chak em em a, hre tura kan ngaih loh pawh hi an lo hre leh reng mai thin a ni. Sponge hi entirna atan lo hmang ta ila, sponge ro chuan tui a hip duak duak ang mai hian, naupang thluak la tharlam leh zir chak tak mai chuan an chhehvela thil thleng leh kan zirtir ang te chu a hip in a hip duak duak mai a, kar lovah an thiam hnem hman em em mai thin a ni. Hetih hunlai hi thil zirtirna atan leh an suangtuahna an hmanna hun atana hun tha ber a ni.
- NAUPANG THLUAK THAT ZIA HI LO EN LEH TEH:
Naupang pianghlim atanga kum 4 inkar hian an thil hriat zawng zawng 50% hi an thluakah an vawng tha thei a.
Kum 4 – 8 inkarin 30% an vawng thei.
Kum 8 – 18 inkarin 20%
I hmuh ang hian, mihring reng reng chu kum a lo upat ang zelin kan rilru chak dan leh kan thil hriat kan vawn theih dan chu a lo, tlahniam telh telh thin a, han ngaihtuah ta la, naupangte i nih laia school a i thil zir tam tak chu ila sawi zuah zuah theih laiin nimin piah lawka i zing chawhmeh chu hriat a har talh tawh ang. Hei hi mihring nihphung anih avangin thil zir tura tlai lua a awmlo ang bawkin hma lua a awm lo a, a hma apiang a tha zawk a lo ni.